Қазақстаннан аграрлық экспорттың географиясы 10 жылда екі есеге қысқарды
Қазақстаннан ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспорты 2012 жылдан 2022 жылға дейін сандық жағынан да, жеткізу географиясы жағынан да қысқарды. Соңғы жылдары Қырғызстан, Әзірбайжан және Грузияның бидай нарықтары жоғалды, Иран мен Түрікменстанға астық жеткізу айтарлықтай төмендеді. Мал шаруашылығы өнімдерінің экспорты да айтарлықтай дамымаған. Бұл туралы Ауыл шаруашылығы министрлігін талқылауға ұсынған 2024-2028 жылдарға арналған «Қуатты АӨК» агроөнеркәсіптік кешенін дамыту жөніндегі ұлттық жобада айтылған.
«Соңғы 10 жылда сыртқы саудада ауыл шаруашылығы дақылдарының географиясы мен экспорт көлемі айтарлықтай қысқарды. Салыстыру үшін, 2012 жылы дәнді және майлы дақылдардың экспорты 63 елде жүзеге асырылды, ал 2022 жылы бұл көрсеткіш 31 мемлекетке дейін төмендеді, нәтижесінде экспортталатын көлемдер де төмендеді», - деп атап өтті Ауыл шаруашылығы министрлігі.
Саланы ұзақ уақыт қаржыландырудың жеткіліксіздігі, бәсекеге қабілеттіліктің төмендеуі және экспорттың қысқаруы нәтижесінде Қазақстанда соңғы жылдары жалпы ауданы 232,3 мың га 416 жылыжай, 12 құс фабрикасы, 10 ет және 9 сүт өңдеу кәсіпорны, 20 сүт-тауар фермасы, 80 бордақылау алаңдары жабылды.
Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәліметінше, қазіргі таңда Қазақстанның Еуроодақ пен Латын Америкасына жеткізілетін жоғары өңделген астық өнімдері ғана әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті.
Ұсынылған ұлттық жобаға сәйкес, бес жыл ішінде АӨК өнімінің экспортын екі есеге, 10 млрд дейін ұлғайту жоспарлануда. Бұған қол жеткізу үшін жаңа кәсіпорындарды іске қосу мақсатында саланы мемлекеттік қолдау көлемі айтарлықтай ұлғайтылады. Оның ішінде құс етін өндіруді 255,3 мың тоннаға, сүтті - 612 мың тоннаға, жабық топырақтағы көкөністерді – 142,4 мың тоннаға, балықты – 75,8 мың тоннаға ұлғайту жоспарлануда. Сондай-ақ 980 мың тоннаға қосымша сақтау инфрақұрылымы құрылады.
Бұдан басқа, 2028 жылға қарай ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу, оның ішінде терең қайта өңдеу бойынша 175 жобаны іске қосу жоспарлануда.
Ол үшін СҚО тәжірибесін тираждауға қаржыландыру көлемін 2025 жылдан бастап жыл сайын 400 млрд теңгеге дейін ұлғайту жоспарлануда. Аграрлық несие корпорациясы және басқа қаржы институттары арқылы фермерлерді несиелендіру де жылына 400 млрд теңгеге дейін өседі.
Ұлттық жобаны іске асыруға 2024 – 2028 жылдар кезеңінде барлығы 15,7 трлн теңге көзделген.