Ауыл шаруашылығы министрлігі фермерлер үшін қарсы міндеттемелер енгізді
Қазақстанның Ауыл шаруашылығы министрлігі 1 қаңтардан бастап субсидия алушылар үшін қарсы міндеттемелер енгізді: мемлекеттік қолдауды сақтау үшін фермерлер енді жыл сайын бұрынғы деңгейде ұстап тұруы немесе өнім өндірісін ұлғайтуы тиіс. Осы талап екі жыл қатарынан орындалмаған жағдайда фермерлер субсидиялау жүйесіне қол жеткізуден айырылады.
Қарсы міндеттемелер «Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер енгізу туралы» Ауыл шаруашылығы министрлігінің 2024 жылғы 20 желтоқсандағы бұйрығымен енгізілді. Өзгерістер өсімдік шаруашылығын, мал шаруашылығын субсидиялау ережелеріне және ауыл шаруашылығы өнімдерін сатып алуға қайта өңдеу кәсіпорындарының шығындарын субсидиялау ережелеріне қатысты болды.
Қарсы міндеттемелердің орындалуын растау үшін фермерлер МАЖ-ге өздері өндірген барлық өнімдер мен қызметтердің көлемі туралы деректерді енгізуге тиіс. Бұдан әрі ақпараттық жүйеде бұл көлем нарықтық құнға сүйене отырып, теңгемен автоматты түрде қайта есептеледі. Ол үшін 2025 жылғы 20 қаңтарға дейін АШМ Ұлттық статистика бюросының деректері негізінде өнімнің әрбір түріне бағаны МАЖ-ге тіркейді. Өндірілген өнім көлемі туралы деректердің дұрыстығына фермерлердің өздері жауап береді.
Ережелерде табиғи-климаттық жағдайлардың нашарлауы, фитосанитариялық және эпизоотиялық жағдай сияқты форс-мажорлық жағдайлар көзделген. Форс-мажорды растау үшін фермерге уәкілетті органнан анықтама алу қажет болады.
Қарсы міндеттемелер қатарынан екі жыл ішінде бірінші рет орындалмаған жағдайда (форс-мажор туралы құжаттар болмаған жағдайда) фермер бір күнтізбелік жыл ішінде субсидиялар алуға өтінім бере алмайды. Міндеттемелер қайта орындалмаған жағдайда субсидиялауға қолжетімділік екі жылға тоқтатылады.
Естеріңізге сала кетейік, желтоқсан айының соңында Ауыл шаруашылығы министрлігінің өкілдері фермерлермен кездесу өткізіп, қарсы міндеттемелер туралы жаңа талаптарды түсіндірді. Өзгерістер мемлекеттік қолдаудың барлық түрлеріне әсер етпейтіні атап өтілді. Атап айтқанда, инвестициялық субсидиялар алу және пайыздық мөлшерлемені субсидиялау үшін қарсы міндеттемелерді орындау талап етілмейді.
Сонымен қатар, өндірушілер енгізілген өзгерістерге байланысты алаңдаушылық білдірді. Мысалы, сүт өңдеу кәсіпорындары шикізатты жазғы кезеңде, нарықта шикі сүттің үлкен көлемі болған кезде белсенді сатып алуда. Сонымен қатар, сүт өнімдерін, атап айтқанда, сары майды дайындау жүргізілуде. Ал үлкен өткізу көлемі келесі қыста, яғни келесі күнтізбелік жылда келеді. Осыған байланысты бір жыл ішінде өндіріс көлемін растайтын сұрақтар туындайды. Сонымен қатар, кәсіпорындарды субсидиялардан айыру соңғы жылдары мемлекеттік қолдаудың арқасында белсенді дамып келе жатқан бүкіл салаға кері әсерін тигізеді. Мысалы, Қазақстанда сары маймен қамтамасыз ету 97%-ға жетті, ал бес жыл бұрын бұл көрсеткіш 74%-ға жетті.