ҚР-да астық пен майлы дақылдарға экспорттық баж салығы ұсынылады

Қазақстанда дәнді дақылдар мен майлы дақылдар экспортына квоталар енгізілді, бірақ оларды бөлу тетігі ашық емес және сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне алып келеді, деп мәлімдеді "Ақ жол" фракциясының Мәжіліс депутаты Ерлан Барлыбаев. Ауыл шаруашылығы министрінің атына жолдаған сауалында депутат квоталардың орнына экспорттық баждар қолданылатын, содан кейін агроөнеркәсіптік кешенді дамытуға жіберілетін Ресейдің тәжірибесін қабылдауды ұсынды.

"Квоталау – ашық емес және нақты сыбайлас жемқорлық құралы, бұл туралы "Ақ жол" партиясына өңірлердің кәсіпкерлері хабарлады. Кейде квотаны құрғақшылық жағдайында егін жинау қиынға соққандарға қарағанда сатып алушыларға алу оңайырақ. "Ақ жол" фракциясы экономиканы реттеу нарықтық әдістермен жүргізілуі тиіс деп есептейді. Мысалы, Ресей Федерациясында квоталаудың орнына бір тонна күнбағыс үшін 320 доллардан, бір тонна рапс үшін 165 евродан экспорттық баж енгізілді. Мұндай шара тең қолжетімділікті қамтамасыз етеді, сондай-ақ ішкі нарықтағы инфляцияны тежейді, оның импортқа тәуелділігін төмендетеді және ұлттық валютаны қорғайды", - деп мәлімдеді депутат.

Ол 2020 жылы Қазақстан 1 млнтоннаға жуық майлы дақыл экспорттағанын атап өтті. Экспорттық баж салығы тоннасына $100 болса да, бюджет $100 млн немесе 43 млрд теңге алатын еді. Сол кезеңде бидай экспорты 5 млн тоннадан асты.

Тақырып бойынша оқу: Қазақстанда күнбағыс тұқымының экспорты тоқтатылды

Сондай-ақ, Ерлан Барлыбаев қазақстандық ауыл шаруашылығы шикізатын көрші елдер қосымша құн ала отырып, әкетеді және қайта өңдейді, ал елдің диірмен кешендері бар болғаны 35-40%-ға, ал май зауыттары 50%-ға жүктелген. Қайта өңдеудің болмауы инфляцияны импорттай және ұлттық валюта бағамына нұқсан келтіре отырып, тұтынушылық сұранысты импорттық өніммен жабу қажеттілігін туғызады.

"Дәнді және майлы дақылдарды өңдеудің екінші жағы - жоғары калориялы жемнің негізі болып табылатын кебек пен күнжараның жоғары өнімділігі. Ағымдағы жылы малдың жаппай қырылуымен және құрғақ аймақтарға шөп тиелген вагондардың жөнелтілуімен болған жағдайды бәрі біледі. Мәселен, өз елінде көрсетілген шикізат көлемін өңдеу кезінде Қазақстанның мал өсірушілері 1,5 млн тоннадан астам кебек және 300 мың тоннаға жуық күнжара алар еді, бұл 3-4 млн тоннаға дейін құрама жемге барабар. Бұл көлем шөп шабудың орнына нақты құтылу жолы ғана емес, сонымен қатар мал шаруашылығының үлкен жемшөп базасы бола алады", - деді ол.

"Ақ жол" фракциясы Ауыл шаруашылығы министрлігіне дәнді және майлы дақылдар тұқымдарын әкетуге уақытша экспорттық баж салығын белгілеуді, ал алынған табысты ауыл шаруашылығы өндірушілерін ынталандыруға бағыттауды ұсынады.

Сондай-ақ, отандық мал шаруашылығының жемшөп базасын қалыптастыру үшін дәнді және майлы дақылдарды қайта өңдеу мүмкіндіктерін пайдалану ұсынылады.