Қазақстанның оңтүстігіндегі құрғақшылықтан 300-ден астам фермер миллиардтаған шығынға ұшырады

Құрғақшылық пен Қырғызстаннан берілетін су көлемінің қысқаруы суармалы судың тапшылығына алып келді, нәтижесінде Жамбыл облысының алты ауданында ТЖ режимі енгізілді. Алдын ала болжам бойынша, 338 фермер зардап шекті, шығындар миллиардтан асады. Бұл туралы ElDala.kz "Атамекен" ҰКП-ға сілтеме жасай отырып хабарлайды.

Ұлттық палата әкімдіктермен бірлесіп фермерлермен кездесулер өткізді, өңірдің әрбір ауданында құрғақшылықтан келтірілген залалды анықтау үшін өңірлік кәсіпкерлер палатасының қатысуымен комиссиялар құрылды. Сондай-ақ, Атамекен су саласын дамыту үшін бірқатар шараларды атап өтті.

"Бүгінде Қазақстанда суаруға су беретін 3298 арнаның жартысынан көбі жөндеуді және қайта жаңартуды талап етеді. Біз суды жеткізудің жер үсті әдісін қолданамыз, бірақ бетон науаларда жиі емес. Көптеген жерлерде су әлі күнге дейін жер арнасында өтеді. Нәтижесінде судың көп мөлшері тіпті алқаптарға жетпейді, буланып кетеді. Көріп отырғанымыздай, су көздерінің су тапшылығы жағдайында бұл жағдай сыни сипатқа ие болды", - деді "Атамекен" ҰКП Агроөнеркәсіптік кешен және тамақ өнеркәсібі департаменті директорының орынбасары Бауыржан Ахметаев.

Оның айтуынша, бірінші кезекте су жоғалту мәселесін шешу қажет. Суару желілерін салу және реконструкциялау бойынша жұмыстарды жандандыру қажет, және айтарлықтай шығындарға қарамастан, ашық арналардың орнына магистральдық құбырларды салу маңызды.

Тақырып бойынша оқу: Жамбыл облысында суарудың болмауына байланысты қызылша дақылдары опат болды

Екіншіден, қоғамдық қатынастарды реттеу және белгілі бір мемлекеттік шараларды қолдану үшін салалық заңдар қабылдау қажет. Қазақстанда "Жерді мелиорациялау туралы", "Гидротехникалық құрылыстардың қауіпсіздігі туралы", "Сумен жабдықтау және су бұру туралы" заңдар жоқ. Кейбір заң жобалары бұрын талқыланған, бірақ ешқашан қабылданбаған.

Сонымен қатар, Атамекен өкілі кәсіби кадрлардың, әсіресе гидротехниктер, геологтар, гидрологтар, инженерлер және т. б. сияқты жоғары мамандандырылған кадрлардың тапшылығына назар аударды.

Төртіншіден, суаруды дамытудың мемлекеттік тәсілін қайта қарау қажет.

"Барлық арналар мемлекетке тиесілі екенін ескере отырып, суару жүйесін жұмыс жағдайына келтіру қажет. Бұл ретте МЖӘ әлеуетін пайдалану жөніндегі шараларды қарастыру ұсынылады. Ирригациялық желілерді салу саласына жеке инвесторларды тарту мемлекеттік бюджет шығындарын бірнеше есе қысқартуға және суармалы жерлердің көлемін ұлғайтуға мүмкіндік береді", - дейді "Атамекен" ҰКП.

Сондай-ақ, ұлттық палатада дақылдарды сақтандыруға ерекше назар аудару маңызды екенін айтты. Ерікті сақтандырудың қолданыстағы құралдары мемлекеттік қолдаудың арқасында жоғары тиімділікті көрсетеді. Жыл сайын сақтандыру төлемдері өсуде. Мысалы, егер 2021 жылы фермерлерге сақтандыру төлемдері 824 млн теңгені құраса, 2023 жылы тек екі кезеңнің қорытындысы бойынша (барлығы үш фазалы сақтандыру) төлемдер 2,5 млрд теңгені құрады.

"Алайда, өкінішке орай, бүгінде егінді сақтандыру суармалы жерлерге қолданылмайды. Мысалы, Ресейде суару көздеріндегі сусыздық пен судың аздығы сақтандыру тәуекелдерінің тізіміне енгізілген, яғни суару көздеріндегі су деңгейі ауылшаруашылық дақылдарын суару элементтері бойынша су беру мүмкін еместігіне әкелетін деңгейге дейін төмендеген кезде фермерлер сақтандыру төлемдерін ала алады. Егер Қазақстанда осындай тетіктер қолданылса, Жамбыл облысының фермерлері үшін салдары аз зардап болуы мүмкін", - деп түйіндеді ұлттық палатада