Қазақстанда ауылшаруашылық жерлерін мақсатты түрде пайдалануды бақылау тәртібі өзгертіледі
Ауыл шаруашылық мақсатында пайдаланылатын жерлерді сол жер учаскелеріне бармай-ақ бақылаудың жаңа тәртібі «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жерді пайдалану мен қорғауды мемлекеттік бақылауды жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасында нақтыланды. Аталған заң жобасын ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі көпшіліктің талқылауына ұсынды.
Заң жобасында 2003 жылғы 20 маусымдағы Қазақстан Республикасының Жер кодексіне өзгерістер енгізілген. Атап айтқанда, онда 145-1 бабы пайда болды, оған сәйкес профилактикалық бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай –ақ жүзеге асырылады.
Бұл профилактикалық бақылауды жерге орналастырудың аумақтық органдары жүзеге асырады. Шаруа немесе фермер қожалығын, ауыл шаруашылық өндірісін жүргізу үшін жер учаскелері бар жер пайдаланушылар бақылау субъектілері болып табылады.
«Бақылау объектісіне (объектісіне) бармай алдын-алу бақылау жасаудың мақсаттары – ауыл шаруашылық жерлерін уақытында пайдаланбауды (пайдалану) болдырмау, ауыл шаруашылық жерлерін пайдалануда заң бұзушылықтардың алдын-алу, ауыл шаруашылық жерлерін пайдаланбағаны үшін салықты көбейту түрінде экономикалық ықпал ету шараларын қолдану арқылы жер пайдаланушыларды ынталандыру немесе бақылау субъектілеріне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша жерге орналастырудың аумақтық органдар анықтаған заң бұзушылықтарды жоюға және оларға әкімшілік жүктемені азайтуға құқық беру немесе пайдалану», - деп жазылған бұл мақалада.
Аталған профилактикалық бақылау жүйелі бақылаулардың, жердің түсірілімдерінің, қорлардың деректерін, жерлерді қашықтықтан зондтау деректерін, мемлекеттік ақпараттық жүйелерден және электрондық ақпараттық ресурстардан алынған мәліметтерді, сондай-ақ жер мониторингі кезінде алынған жерлердің жай-күйі туралы басқа ақпаратты талдау жолымен жүзеге асырылады.
Жер ресурстарын басқару жөніндегі аумақтық органдардың лауазымды адамдары заң бұзушылықтар анықтаған күннен бастап он жұмыс күні ішінде нұсқама жасап, жер пайдаланушыға жазбаша жіберіледі. Онда бұзушылықтарды жою тәртібі түсіндіріледі, ал әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғалмайды.
Аталған нұсқаулық арнайы түрде жеткізіледі немесе қолма-қол расталған қолтаңбасы бар хабарлама түрінде болмаса электрондық цифрлық қолтаңбамен қол қойылған электрондық құжат арқылы немесе ұялы байланыс арналары немесе басқа байланыс құралдары арқылы мәтіндік хабарламалар арқылы жіберіледі.
Нұсқаулықта жер учаскесін мақсатты түрде пайдалану мерзімі бір жылға, ал Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзушылықтарды жою үшін - нұсқау алған күннен бастап үш айға белгіленеді.
Жер иеленуші заң бұзушылықтарды жою туралы нұсқаулар алғаннан кейін он жұмыс күні ішінде аумақтық органдарға жер учаскесін нысаналы мақсаты бойынша пайдалану жөніндегі іс-шаралар жоспарын ұсынуға және (немесе) оларды жоюдың нақты мерзімдерін көрсете отырып, бұзушылықтарды жоюға міндетті. Бұзушылықтармен келіспеген жағдайда, ол қарсылығын жазып,бес жұмыс күні ішінде аумақтық органдарға жіберуге құқылы.
15 күнтізбелік күн аяқталғаннан кейін, фермер аумақтық жерге орналастыру органдарына алда жасайтын іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы ақпарат беруге міндетті. Нұсқаулықтың орындалмауы, сондай-ақ іс-шаралар жоспарының уақытында жасалмауы туралы ақпараттың берілмеуі, оны алдын-ала бақылаудың жарты жылдық тізіміне енгізу арқылы объектіні аралаумен алдын-ала бақылауды тағайындайды. Егер учаскеде болған кезде жер пайдаланылмаса, аумақтық орган үш жұмыс күні ішінде жер қатынастары жөніндегі уәкілетті органға жер учаскесін жалдауды тоқтату жөніндегі шаралар қабылданғаны туралы мәлімдейді.
Өз кезегінде аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың уәкілетті органдары 10 жұмыс күніне дейінгі мерзімде Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 24-тарауының талаптарына сәйкес жер учаскесін жалдау шартын бұзу шараларын қабылдайды.
Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау жылына екі рет өткізіледі.
Шығарылған жаңа бапты ескере отырып, Жер кодексінің 145-бабының 5-тармағы заң жобасында алынып тасталды, онда мемлекеттік бақылау тексеру арқылы жер иелерінің, жер пайдаланушылардың қатысуымен, ал олар қабылданбаған жағдайда - оларсыз жүзеге асырылады.