Төлеутай Рахымбеков «Қуатты АӨК» ұлттық жобасының жобасын сынға алды

«Ауыл» партиясы төрағасының бірінші орынбасары Төлеутай Рахымбеков бес жыл ішінде АӨК-нің 2024-2028 жылдарға арналған «Қуатты АӨК» жаңа ұлттық жобасының жобасында қойылған ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің көлемін екі есеге арттыру утопиялық міндет деп атады. Сондай-ақ, сала сарапшысы аталған құжатта Ауыл шаруашылығы министрлігі белгілеген басқа да индикаторларды сынға алды. Рахымбеков өзінің ескертулерін Facebook-те жариялады.

Іс жүзінде жобаны жүзеге асыруға 4,5 жыл қалды. Бірақ субсидиялауды ұлғайту үшін бюджетті бекіту мерзімдерін және елде егіс жұмыстары жүргізіліп жатқанын ескеру қажет. Сондықтан, Төлеутай Рахымбеков атап өткендей, барлық рәсімдер аяқталғаннан кейін іс жүзінде ұлттық жоба төрт жыл ішінде іске асырылатын болады.

«Ауыл шаруашылығының жалпы өнімі оңай саналады: өндірілген өнім көлемі әр түр бойынша сату бағасына көбейтіледі және бәрі қосылады», - деп түсіндірді сарапшы.

Ол келесі есептеулерді мысалға келтірді: жылына 20 млн тонна астық өндірілді, оны шаруалар тоннасына 100 мың теңге орташа бағасымен сатты, яғни барлығы 2 трлн теңге алды. 3 млн тонна майлы дақыл 200 мың теңгеге, барлығы 600 млрд теңгеге сатылды. 100 мың теңгеден 6 млн тонна сүт 600 млрд теңге, сою салмағында 1,2 млн тонна ет 1,75 мың теңгеден 2,1 трлн теңге берді. Жыл қорытындысы бойынша жалпы есеп бойынша ауыл шаруашылығының жалпы өнімі 9,5 трлн теңгені құрады.

«Бұл 9,5 трлн теңгені 4 жылда екі есеге көбейтіп, 19 трлн теңгеге дейін жеткізу қаншалықты мүмкін. Жоғарыда айтқанымдай, жалпы өнім көлемі өндіріс көлемі мен оның бағасының көбейтіндісі болып табылады. Баға туралы үндемей жүре беруге болады, егер шенеуніктер 4 жыл ішінде бағаны екі есеге арттырса, онда оларды халық тарихтың қоқысына тастайды. Бұл ауылшаруашылық өнімдерін өндіруді екі есе арттыру керек дегенді білдіреді», - деді Төлеутай Рахымбеков.

Ол мұндай тапсырманы қол жетімсіз деп санайды. Бір жағынан өндірілген ауыл шаруашылығы өнімінің көлемі егіс алқаптары мен ауыл шаруашылығы жануарларының басына, екінші жағынан олардың өнімділігіне байланысты. Мамандардың айтуынша, ірі қара мал басын екі есе көбейту үшін кем дегенде 6 жыл қажет. Өнімділікке келетін болсақ, өткен жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, көрсеткіштер де тез өспейді. Мысалы, 30 жыл ішінде дәнді дақылдардың өнімділігі 4,5%-ға, ал ІҚМ-нің орташа тірі салмағы 8%-ға өсті.

Сол сияқты, сарапшы жобаға енгізілген басқа көрсеткіштерге қол жеткізуге күмән келтіреді:

• еңбек өнімділігін екі есеге, 9,1 млн теңгеге дейін арттыру;
• жыл сайын ауыл шаруашылығы техникасын 8-10%-ға дейін жаңарту;
• АӨК өнімдерінің экспортын екі есеге, 10 млрд долларға дейін ұлғайту;
• ауыл шаруашылығына инвестициялар ағынын 3,3 есеге, 3,2 трлн теңгеге дейін ұлғайту;
• өңделген ауыл шаруашылығы өнімдерінің - сүт, ет, майлы дақылдар, күріш, жүгері, қарақұмық үлесін - 70%-ға дейін ұлғайту.

Мысалы, қазіргі уақытта өңделген ауыл шаруашылығы өнімдерінің үлесі 20-30%-ды құрайды, ұлттық жобадағы бұл көрсеткішті 70%-ға дейін арттыру міндеті белгіленген.

«Елімізде өндірілген ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу үлесін 3-4 жылда 2,5-3,5 есеге қалай, қандай жолдармен ұлғайтпақ? (.....), 2021 жылдың қорытындысы бойынша 16,4 млн тонна астық өндірілді, оның ішінде 4 млн тоннаға жуығы қайта өңделді немесе дәнді дақылдар өндіру көлемінің 25%-дан азы. Өндірілген 443,3 мың тонна жеміс дақылдарының тек 44,7 мың тоннасы немесе 10%-дан астамы ғана қайта өңделді. Ет өндірісінің жалпы көлемі 1 231,1 мың тонна болғанда, тек 9,8 мың тонна ет өңдеуге жіберілді, яғни 0,8% қайта өңделді. Өндірілген сүттің жалпы көлемінің 6 247,2 мың тоннасы 1 980,6 мың тоннасы немесе 31,7%-ы өңделген», - деп атап өтті Төлеутай Рахымбеков.