Қазақстанда аграрийлерді қаржыландыру жүйесіне өзгерістер әзірленеді
Ағымдағы маусымда Қазақстанда дала жұмыстарын жеңілдетілген қаржыландыруға рекордтық сома – 700 млрд теңге бөлінді, алайда аграрийлер несие алу кезіндегі рәсімдердің күрделілігі мен ұзақтығына шағымданады. Қостанай облысының АӨК мәселелері жөніндегі салалық кеңесінің отырысында қарыз алуды жеңілдету үшін несиелеу ережелеріне түзетулер пакетін әзірлеу туралы шешім қабылданды. Бұл туралы Қостанай облысының Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер қауымдастығынан хабарлады.
Қостанай облысына биыл екі бағдарлама — «Кең Дала» және «Кең Дала 2» бойынша 84,1 млрд теңге бөлінді: оның ішінде 64 млрд теңге - Аграрлық несие корпорациясы арқылы және 20,1 млрд теңге - «Тобол» ӘКК арқылы. Бұл қаражат шамамен 400 мың гектар аумақтағы жұмыстарды қаржыландыруға арналған, ал жалпы өңірдегі егіс көлемі 5 млн теңгеден асады.
Ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілер қауымдастығының ақпараты бойынша, қаржыландыруды алу үшін агроқұрылымдардың басшылары үлкен көлемдегі құжаттарды, кейде 600 бетке дейін жинауы керек, бұл бірнеше айға созылады.
АНК Қостанай филиалы директорының орынбасары Жанна Абзулинова хабарлағандай, ақша республикалық бюджеттен транштармен түседі және қаражат түсуіне қарай беріледі. Бірақ игерілмеген қаражаттың (шамамен 2 млрд теңге) болуына қарамастан, мамандардың үлкен жүктемесіне байланысты өтінімдерді өңдеу жылдамдығы проблемалық күйінде қалып отыр: өтінімдер 2024 жылғы қарашадан бастап қабылданады және олардың саны өсуде.
Фермерлердің пікірінше, мәселе тек үлкен құжат айналымында ғана емес, сонымен қатар менеджментті тиімсіз ұйымдастыруда да жатыр. «Заря» АҚ басшысы Александр Климко нақты мысал келтірді: 90 млн теңге көлемінде несие алу үшін кәсіпорынға құны 313 млн теңге болатын кепіл мүлкін ұсынуға және көлемі 600 бет болатын құжаттаманы жинауға тура келді. Несиелік комитет мақұлдағаннан кейін де, көптеген анықтамалар мен әр құжатқа бірнеше инстанцияларда қол қойылғандықтан, тіркеу процесі бір аптаға созылды. Ол фермерлер тәуекелге баруға, оның ішінде кепілге қойылған мүлікті сотқа дейін сатуға дайын екенін, бірақ несие берушілерден ұтымды тәсіл күтетінін баса айтты. Атап айтқанда, тізбеден қайталанатын немесе артық құжаттарды алып тастауға болады.
Қауымдастық қаржы ресурстарын уақтылы ұсынбау агротехнологиялық процестерде іркілістерге әкелетінін атап өтті. Қазіргі жағдайда фермерлер қаржы институттарының талаптары мен кестелеріне бейімделуге мәжбүр, бұл өндіріс тиімділігін төмендетеді. Қаржыландыру жүйесі ауыл шаруашылығы секторының ерекшелігін ескере отырып құрылуы және нақты өндірістік қажеттіліктерге бағдарлануы тиіс.
Салалық кеңестің отырысында айтылған ұсыныстардың бірі сол құжаттар топтамасын жыл сайын жинамау үшін қарыз алушылардың деректерін жергілікті жерлерде сақтау болды. Сондай-ақ, жоғары қажеттілік кезеңінде, мысалы, егіс кезінде қаражат берудің жеңілдетілген процедураларын енгізу ұсынылады. Бұл мемлекеттік қаражатты тезірек игеруге және сектордың жеткіліксіз қаржыландырылу тәуекелдерін азайтуға көмектеседі.
Кеңес қорытындысы бойынша ұсыныстар пакеті дайындалады. Оны әзірлеу жөніндегі бірлескен жұмыс тобына Қостанай облысының Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер қауымдастығының және қаржы институттарының өкілдері кіреді. Бұл жұмыстың мақсаты - бар қайшылықтарды жою және фермерлер үшін қаржыландырудың қолжетімділігін арттыру.