Сарапшылар 8$ миллион долларға май контрабандасы туралы хабарлады
Қазақстанда күнбағыс тұқымдарын әкетуге шектеулер (квоталар) 1 шілдеге дейін, күнбағыс майына 1 маусымға дейін қолданылады. Алайда, Қазақстанның Астық одағы (ҚАО) оларды мағынасыз ғана емес, ел экономикасы үшін де зиянды деп санайды.
ҚАО сарапшылары кедендік статистиканы зерттеп, квоталанатын тауарларды контрабандалық әкетудің белгілерін көрді.
"Өзбекстан мен Тәжікстан бойынша деректер мысалында 2021 жылғы қыркүйек-желтоқсанда 1517909100 "Өзге де ұшпайтын сұйық, аралас өсімдік майлары" коды бойынша осы елдерге өсімдік майын жеткізу көлемінің сипаттамасыз және түсініксіз ұлғаюы орын алғаны көрініп тұр. 1517909100 коды бойынша өнім Ресейде де, Қазақстанда да экспорттық баж бен квотаның қолданылу аясына жатпайды. Сондықтан 50,3 мың тонна көлемінде, оның ішінде 2021 жылдың қыркүйек-желтоқсанында Ресей аумағынан 42,5 мың тонна көлемінде және 2021 жылдың қараша - желтоқсанында 7,8 мың тонна көлемінде Қазақстан аумағынан шикі күнбағыс майын заңсыз әкету фактілері туралы белгілі бір сенімділікпен болжауға болады", - деп хабарлады Қазақстанның Астық одағы.
Ағымдағы бағаларда 7,8 мың тонна май шамамен $8 млн тұрады. Сонымен бірге, контрабанда-бұл бюджеттің шығындары ғана емес, сонымен бірге мемлекет енгізген реттеудің құнсыздануы екені түсінікті. Май әлі де елден ағып кететіп жатқанының жанама дәлелі дүкен сөрелеріндегі бағаның төмендемегені, керісінше – өскені болып табылады.
Сонымен қатар, қайта өңдеушілер фермерлерден күнбағыс тұқымын сатып алу бағасын төмендетті. Нәтижесінде, күнбағыс өсіретін аграршылар осы маусымдағы егіс науқанын қаржыландыруда қиындықтарға тап болуы мүмкін. Бұл жаңа өнім көлемінің азаюына және азық-түлік инфляциясынан өңдеуге арналған шикізат тапшылығына дейінгі проблемалардың шиеленісуіне әкеледі.
Мәселені шешу үшін Қазақстанның Астық одағы шұғыл шаралар қабылдауды ұсынды. Біріншіден, 1 наурыздан бастап күнбағыс пен күнбағыс майын экспорттауға тыйым салуды алып тастау, бұл шектеулерді нарық мониторингімен алмастыру. Екіншіден, жаңа егінге дейінгі кезеңге нақты қажеттілікті және экспорттық әлеуетті айқындай отырып, елде күнбағыс тұқымдарының болуы мен қажеттілігінің нақты теңгерімін жасау.