Ресей күрішті Қазақстаннан белсенді түрде әкетуде
Ресейдің күріш саласында қалыптасқан күрделі жағдай Қазақстан нарығына да кері әсерін тигізуі мүмкін. Қазақстандық күрішті көрші мемлекетке шектеусіз әкету қантқа ұқсас дағдарысқа әкеп соқтыруы ықтимал. Бұл туралы ElDala.kz порталына қазақстандық қант, тамақ және қайта өңдеу өнеркәсібі қауымдастығының президенті Айжан Науырзғалиева айтты.
Ресей 2022 жылдың 1 шілдесінде күріш пен күріш жармасын экспорттауға тыйым салды. Бастапқыда - алты ай мерзімге. Алайда, тыйым 2023 бірінші жартысына дейін ұзартылуы мүмкін. Мақсаты азық-түлік қауіпсіздігі және ішкі бағалардың тұрақтылығын сақтау.
Себебі биылғы жылы Ресейде күріш өнімі нормативті 1,1 млн тоннамен 960 мың тонна деңгейінде болды. Өндірістің төмендеуі осы дақыл өндірісінің негізгі аймағы - Краснодар өлкесіндегі Федоров су торабындағы апатқа байланысты. Сонымен қатар, Ресейдің өнімге деген қажеттілігі жылына 1 миллион тоннаға бағаланады. 2022 жылдың басынан бастап Ресейде күріш 30% - ға қымбаттады. Әрине, тапшылық импортпен өтелуі керек.
"Қауымдастыққа қазірдің өзінде Ресей федерациясы қазақстандық күріш пен күріш жармасын белсенді түрде сатып алып жатқаны туралы ақпарат келіп түсуде, бұл біздің нарықта күріш бағасының 30% - ға өсуіне алып келді", - деді Айжан Науырзғалиева Ауыл шаруашылығы министрлігіне, сауда министрлігіне және "Атамекен" Ұлттық Кәсіпкерлер палатасына жолдаған хатында.
Биылғы жылы алғашқы тоғыз айда (қаңтар-қыркүйек) Қазақстан 78,7 мың тонна күріш экспорттады. Сонымен қатар, Ресей 60% (34 мың тонна) үлесі бар басқа сатып алушылар арасында бірінші орында болды.
2021 жылдың осы кезеңінде Қазақстаннан 76,1 мың тонна күріш экспортталды. Содан кейін Ресей 17% (19 мың тонна) үлесі бар сатып алушылар арасында тек үшінші орынды иеленді.
Яғни, биыл Ресей Қазақстандық күрішті сатып алуды екі есеге арттырды.
Ұқсас жағдай күріш секциясында. 2021 жылы Қазақстан оны 40 мың тонна көлемінде экспорттады, Ресейге 67% тиесілі болды. Биылғы жылы жөнелту динамикасы сақталып отыр, бұл ретте Ресей сатып алудағы үлесін 83% - ға дейін ұлғайтты.
- Ресей экспортқа тыйым салуды енгізген кезеңде қазақстандық күріш экспортына шектеулер қажеттілігі туралы мәселе көтерілді, - деді Айжан Наурызғалиева. – Алайда, сол кезде өндіруші фермерлерге егінді сатуға кедергі жасаудың қажеті жоқ деген пікір басым болды. Иә, бұл ұстанымды түсінуге болады. Бірақ біз қазір не көріп отырмыз? Қыркүйек айында күріштің көтерме бағасы бір килограмына шамамен 325 теңге болды, қарашаға қарай ол 420-ға дейін көтерілді. Ал 1 желтоқсанға қарай көтерме баға 1 кг күріш үшін 450 теңгеге жетті. Мүмкін, бұл әлі шек емес. Бұл жағдайда біз елдің азық-түлік қауіпсіздігі мен бағаның тұрақтылығы туралы ойланатын кез келді. Бір килограмм бөлшек саудада қазір 600 теңгеден сатылуда. Яғни, күріш қарақұмықты басып озды, бұл ешқашан болған емес.
Қант, тамақ және қайта өңдеу өнеркәсібі қауымдастығының ұсынысы күріш экспортына толық тыйым салу немесе қандай да бір шектеулер енгізу болып табылады. Мысалы, көктемде бидай мен ұн экспортына енгізілгенге ұқсас сандық квота. Ауыл шаруашылығы министрлігі мен сауда министрлігі бұл ұсыныстарды қарастыруы керек.
"Шешім қабылдауды кейінге қалдыру ауыр зардаптарға әкелуі және отандық тұтынушыларға әсер етуі мүмкін деп санаймыз", - делінген қауымдастық хатында.