Депутаттар Қазақстандағы ұн тартушыларды қолдау үшін бірқатар шараларды ұсынды

Парламент Мәжілісінің Аграрлық мәселелер комитетінің депутаттары ҚР премьер-министрі Әлихан Смайыловқа ұн өндірушілерді қолдау үшін бірқатар шаралар қабылдауды сұрап жүгінді.

"Депутаттар жүргізген талдау бүгінгі таңда Орта Азия елдеріне ұн экспортының төмендеуінің негізгі себебі импорттаушы елдердің тарифтік емес реттеу шаралары мен қазақстандық ұнның әкелінуін тежеу жөніндегі кедергілерді қолдануы болып табылатынын көрсетті. Сонымен қатар, бұл елдер қазақстандық бидайды сатып алуға ауыса бастады және өзіндік астық өңдеуді дамыта бастады", - деді депутат Айманғалий Бердалин депутаттық сауалында.

Оның айтуынша, 2012 жылдан бастап 2020 жылға дейін Өзбекстанға бидай экспорты 658 мың тоннадан 2 млн 541 мың тоннаға дейін (4,5 есе), Тәжікстанға – 218 мың тоннадан 1 млн 020 мың тоннаға дейін (4,7 есе) өсті. Бұл Қазақстаннан Өзбекстанға ұн экспортының 342 мың тоннаға дейін (3,6 есе), Тәжікстанға 96 мың тоннаға дейін төмендеуіне байланысты.

Ол бүгінгі таңда ұнды өткізудің негізгі нарығы Ауғанстан болып табылатынын, оған Қазақстаннан ұн экспортының үштен екісі немесе 1 млн 152 мың тонна ұн келеді деп атап өтті.

"Сонымен қатар, Ауғанстан Қазақстанда астық сатып алып, оны Өзбекстанға өңдеуге әкеліп, кейіннен ұнды толлингтік операциялар аясында Ауғанстанға қайта экспорттайтын жағдай қалыптасты. Сонымен қатар, өз ұн тарту кәсіпорындарын қолдау үшін Өзбекстан Ауған астық алушыларына кедендік баждар мен салықтар бойынша жеңілдіктер береді немесе қазақстандық өндірушілердің ұнын Өзбекстан аумағы бойынша Тәжікстан мен Ауғанстан бағытында тасымалдау кезінде әсер ететін транзиттік тарифті қолданады", - деп түсіндірді ол.

Жоғарыда баяндалғандарды негізге ала отырып, депутаттар қазақстандық ұнды жергілікті өніммен салыстырғанда тасымалдау кезінде тең емес жағдайлар белгілеген үшінші елдердің өнімдерінің Қазақстан арқылы транзитіне қатысты тарифтік және тарифтік емес реттеу шараларын қолдану мүмкіндігін қарауды сұрайды.

"Мысалы, Ресейден Өзбекстанға Қазақстан арқылы транзитпен "ҚТЖ" ҰК" АҚ қолданатын ағаш және мұнай өнімдеріне төмендету коэффициентін алып тастау. Сондай-ақ, енгізіліп жатқан Агроэкспорт жобасы аясында көтеріңкі тарифтерді қолдану", - дейді депутаттар.

Сондай-ақ, олардың айтуынша, ішкі нарықта астық сатуды ынталандыру керек.

"Атап айтқанда, диірмен кәсіпорындарына бидай сатқан ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерді субсидиялау. Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы шикізатын экспорттау кезінде ҚҚС- ты 0% - ға, ұнды экспорттау кезінде 100% - ға сараланған қайтару ұсынылады. Қытай тәжірибесі бойынша. Мұндай шара қазақстандық ұн бағасындағы айырмашылықты қысқартуға және сонымен бір мезгілде Ресейден Қазақстанға астықтың көлеңкелі импортымен күресуге мүмкіндік береді", - деп атап өтті Айманғалий Бердалин.

Сонымен қатар, мәжілісмендер Қазақстанның барлық ұн тарту кәсіпорындарының мүдделерін есепке алу мақсатында ұнды экспорттау кезінде көлік шығындарын субсидиялау ережелерін қайта қарауды ұсынады. Қазіргі жағдайда шикізатты Қазақстанның батыс және оңтүстік өңірлерінің ұн тарту кәсіпорындарына дейін жеткізу ескерілмейді, ол тоннасына тиісінше 7 және 9 мың теңгені құрайды.

Тақырып бойынша оқу: Ресейдің қысымына байланысты қазақстандық ұн нарығына құлдырау қаупі бар

"ҚҚС асып кеткен сомасын қайтарудың оңайлатылған тәртібін енгізу жолымен ҚҚС қайтару схемасын өзгерту. Бүгінгі таңда көп сатылы жүйе бойынша жүзеге асырылатын экспорттық операциялар кезінде ҚҚС қайтарумен байланысты проблема бар. Аталған шара жиынтығында осы саладағы шиеленісті жеңілдетуге және қазақстандық ұн өнімдерінің экспорты көлемінің өсуін қамтамасыз етуге көмектеседі", - деп есептейді депутаттар.

Олар ұн өндірісінің артуы оның жанама өнімдерінің, соның ішінде кебек пен мал азығының көлемін арттыратынын атап өтті.