Картоптың Ресейге экспорты бағаға қалай әсер етеді
Қазақстанда биыл көрші мемлекеттер тарапынан картопқа сұраныс жоғары. Дәстүрлі сатып алушылардан басқа – Өзбекстан мен Түрікменстан – жеткізілім Ресейге барады. Дегенмен, сарапшылар елде картоп тапшылығынан қорқуға ешқандай себеп жоқ деп санайды және бағаның күрт өсуін күтпейді. Бұл туралы ElDala.kz порталына «Тұқым-2025 Тұқым күні» конференциясының аясында аграрлық саланың сарапшысы Қайрат Бисетаев айтты.
«Биыл бізде картоп бағасының спектрі бұрынғыдан да кең: фермерлер сапасына байланысты килограммына 100-ден 160 теңгеге дейін сатады. Ал бүгінгі таңда жоғары ылғалдылыққа байланысты сапасы өте алуан түрлі», - деді Қайрат Бисетаев.
Картоп өсірушілер мұндай бағаларға риза, олар нарықтық жағдайға байланысты. Өзбекстан - қазақстандық картоптың негізгі импорттаушысы - жыл сайын 280-300 мың тонна сатып алады. Ресейде осы маусымда Қазақстанда 150 мың тонна картоп сатып алу жоспарлары туралы мәлімдеді. Өткен жылы Ресей Федерациясына экспорт болған жоқ, өйткені оның картопы жеткілікті болды.
«Дәстүрлі түрде картоптары бар Ресейдің шекаралас аймақтарында биылғы жылы жауын-шашынның көптігі мен топырақтың ерекшелігіне байланысты егістіктердегі картоп іс жүзінде осы ылғалдан тұншығып, оларға аурулар шабуыл жасады. Сондықтан Ресейден біздің картопқа сұраныс пайда болды. Олар басында 300 мың тонна сатып алу туралы айтқан болатын, қазір 150 мың тонна сатып алғысы келеді. Мен оларға бұл көлемдерді жеткізуге ешқандай мәселе көрмеймін, сауда жүріп жатыр», - деп атап өтті Қайрат Бисетаев.
Картопты сақтау ерекшеліктеріне байланысты Қазақстан күзде және қыста егін сатады, ал көктемде импорттай бастайды. Мұндай ағындар жыл сайын жасалады және халықты жыл бойы картоппен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, импорттау мүмкіндігі бағаны нарық жағдайында реттеуге мүмкіндік береді.
«Егер бізде импортқа қажеттілік туындаса, онда ешқандай мәселе болмайды: Иран нарығы, Пәкістан, Қырғызстан қажеттілікті жаба алады. Яғни, бізде әрқашан картоп болады. Ал баға реттеледі, өйткені картоп бизнесінде әрқашан нарықтық механизм жұмыс істейді. Егер өндірушілер бағамен ойнаса, онда Пәкістан немесе Иран картоптары өте тез кіріп, бағаны теңестіреді. Ал баға белгілі бір деңгейге түскенде импорт көлемі баяулайды», - деп түсіндірді сарапшы.
Алайда Қайрат Бисетаев бұл нарықтық тетік қоймаларда баға белгілеу кезінде нақты жұмыс істейтінін атап өтті. Сөрелердегі бағаға келетін болсақ, қазақстандықтар картопты өндірушілер жеткізгеннен 2,5 есе қымбатқа сатып алған кездегі алыпсатарлықтың куәсі болдық. Өндірушілер бұл жағдайға әсер ете алмайды. Бірақ ішкі бағалардың тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін қазірдің өзінде өңірлерде меморандумдар жасалып, тұрақтандыру қорлары салынуда.
«Картоп өсірушілер одағы әрқашан Үкіметпен, Сауда министрлігімен байланыста. Біз бағаны тұрақтандыру туралы меморандумдарға қол қоюға дайынбыз және қазір де солай істеп жатырмыз. Картоптың ішкі жетіспеушілігін сезінетін аймақтар өнімді сатып алады. Бұл процесс жүріп жатыр, Одақ оған қатысады және барлық мәселелер шешіледі. Алаңдауға негіз жоқ», - деп сендірді Қайрат Бисетаев.