Қазақстанның Ауыл шаруашылығы министрлігі бидай бағасының өсуін болжап отыр

Ауыл шаруашылығы министрлігі елдің астық нарығындағы ағымдағы жағдайға байланысты Азық-түлік корпорациясы жүзеге асыратын бидайды форвардтық сатып алуды 2030 жылға дейін қысқарту жоспарын қайта қарады. Төмен бағалар мен жиналған астықтың үлкен көлемі фермерлерге өнімді тиімді сатуға мүмкіндік бермейді. Алайда, осы маркетингтік жыл ішінде АШМ жағдайдың өзгеруін болжайды.

«Бидай бағасының өсуі 2024/25 маркетингтік жылы күтілуде, өйткені қазақстандық бидайдың бәсекелестері (РФ) астықтың жалпы жиналу болжамдарының және тиісінше экспорттық әлеуеттің төмендегені туралы жариялады», - делінген Ауыл шаруашылығы министрлігінің Азық-түлік корпорациясының 2021-2030 жылдарға арналған даму жоспарына өзгерістер енгізу туралы Үкімет қаулысының жобасына берген түсініктемесінде.

Фермерлерді қолдау үшін Ауыл шаруашылығы министрлігі Азық-түлік корпорациясының бағдарламаларын қаржыландырудың жалпы көлеміндегі бидай үлесін азайту жоспарын қайта қарады. 2024 жылы сатып алу көлеміндегі дара дақыл егісінің үлесі 95% (бұрын 81% жоспарланды), 2025 жылы – 92% (80% болды), 2026 жылы – 89% (79%), 2027 жылы – 85% (78%), 2028 жылы – 82% (77%), 2029 жылы – 78% (76%). 2030 жылы бидайдың үлесі, бұрын болжанғандай, сатып алынатын өнімнің 75%-ын құрайды.

Ауыл шаруашылығы министрлігі 2023 жылы дәнді дақылдар сапасының айтарлықтай төмендеуі ұн тартатын бидайдың тапшылығына әкелгенін түсіндірді. Сондай-ақ, ведомствода Қазақстанның фермерлері қатарынан екінші қиын жылды бастан өткеріп жатқаны ескерілді - 2023 жылы жазда құрғақшылық және егін жинау кезінде мол жаңбыр жауды, ал 2024 жылы көптеген аудандар су тасқынынан зардап шекті. Қаржының жеткіліксіздігіне байланысты (қарыздар, ұзарту) фермерлер бидайды таңдайды, өйткені ол басқа дақылдармен салыстырғанда егу үшін арзанырақ.

Сондай-ақ, құжатта ауыл шаруашылығы дақылдарын форвардтық сатып алуды одан әрі қаржыландыру жоспарлары көрсетілген. Ағымдағы жылы қаржыландыру көлемі жоспарланған 100 млрд теңгеден 40 млрд теңгеге дейін қысқарды, 2025 жылы республикалық бюджеттен 30 млрд теңге бөлу жоспарлануда. Ал 2026-2029 жылдары Азық-түлік корпорациясы тарапынан егісті қаржыландыру бір жыл бұрын сатып алынған астықты сатудан алынған қаражаттан жоспарланып отыр.

Жоспарлы есептеулер (қаржыландыру сомасы /5% инфляцияны ескере отырып, тоннасына астықтың орташа құны):

• 2024 жыл – 40 млрд теңге / 90 300 теңге
• 2025 жыл – 30 млрд теңге / 94 815 теңге
• 2026 жыл – 40 млрд теңге / 99 555 теңге
• 2027 жыл – 30 млрд теңге / 104 532 теңге
• 2028 жыл – 40 млрд теңге / 109 758 теңге
• 2029 жыл – 30 млрд теңге / 115 245 теңге
• 2030 жыл – 40 млрд теңге / 121 000 теңге