Ауыл шаруашылығы министрлігі ет саласын мемлекеттік қолдауда қандай өзгерістер енгізуді жоспарлап отыр

Ауыл шаруашылығы министрлігі жалпы қаржыландыру көлемі 15,7 трлн теңгені құрайтын 2024 – 2028 жылдарға арналған «Қуатты АӨК» агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың жаңа ұлттық жобасының жобасын ұсынды. Бес жыл ішінде Қазақстан осы уақытқа дейін импортқа тәуелділіктің жоғары үлесі байқалатын өнім өндірісін ұлғайтуы тиіс деп жоспарлануда. Осы мақсатта осы жылдан бастап жеңілдікті несиелеу де, саланы субсидиялау да ұлғайтылатын болады.

Ұлттық жоба әлі қабылданған жоқ және қоғамдық талқылауда. Ауыл шаруашылығы министрлігі атап өткендей, қазіргі уақытта Қазақстанның мал шаруашылығы төмен өнімділікпен сипатталады. Орташа сауу, жұмыртқа өндірісі және ірі қара малдың орташа тірі салмағы көрші елдерге қарағанда едәуір төмен. Мысалы, Қазақстанда бір басынан сауылатын сүт орташа есеппен 2395 кг, тірілей салмағы 339 кг, жұмыртқа өндірісі 205 дана. Оның себебі – азық-түлік қорының әлсіздігі, ауыл шаруашылығы жануарларының генетикалық әлеуетінің жеткіліксіздігі және саланы қаржыландырудың төмендігі.

Ауыл шаруашылығы министрлігі осы себептер бойынша мал шаруашылығындағы жоғалған пайданы 30%-ға бағалайды.

Экспорттың тар географиясы тағы бір проблемалық мәселе болып қала береді. Соңғы жылдары қауіпті инфекциялардың өршуіне байланысты бірқатар елдер Қазақстаннан мал шаруашылығы өнімдерін әкелуге тыйым салды, бұл салаға кері әсерін тигізді.

Тұрақсыздық, жеңілдетілген несиелеудің жеткіліксіздігі және бәсекеге қабілеттіліктің төмендігі аясында Қазақстанда 2012-2022 жылдар аралығында ет өңдеу бойынша 10 кәсіпорын, сүт өңдеу бойынша 9 кәсіпорын; 80 бордақылау алаңы, 20 сүт-тауар фермасы, 12 құс фабрикасы жабылды.

Жаңа ұлттық жоба ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру және қайта өңдеу үшін басым жобаларды жеңілдікпен қаржыландыруды жыл сайын 800 млрд теңгеге дейін, оның ішінде Солтүстік Қазақстан облысының тәжірибесін тираждау арқылы - 2025 жылдан бастап кемінде 400 млрд теңгеге дейін арттыруды көздейді.

Жеңілдетілген несие беру ет бағытындағы құс фабрикаларын, өнеркәсіптік жылыжайларды, СТФ, ет, сүт және астықты терең өңдеу кәсіпорындарын, өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығы жобаларын құруға, кеңейтуге және жаңғыртуға бағытталатын болады.

Субсидиялардың өсуі де қарастырылған. Атап айтқанда, бес жыл ішінде асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуға 882,3 млрд теңге бағытталады: 2024 жылы – 114,6 млрд теңге, 2025 жылы – 166,5 млрд теңге, 2026 жылы – 173,4 млрд теңге, 2027 жылы – 187,3 млрд теңге, 2028 жылы – 196,9 млрд теңге.

Жүн өңдеу кәсіпорындарының шығындарын субсидиялауға 2025 жылдан 2028 жылға дейін 10,9 млрд теңге бөлінеді. Теріні қайта өңдеуді субсидиялау әлдеқайда төмен және тұрақсыз болады: 2025 жылы – 618 мың және 2026 жылы – 642 мың.

Айта кетейік, Ұлттық жобаны іске асыруға 2024 – 2028 жылдар кезеңінде барлығы 15,7 трлн теңге (оның ішінде қайтарымды қаражат - 10,5 млрд теңге) бөлу жоспарлануда:

• 2024 жыл – 1,9 трлн теңге
• 2025 жыл – 3,6 трлн теңге
• 2026 жыл – 3,7 трлн теңге
• 2027 жыл – 3,9 трлн теңге
• 2028 жыл – 2,5 трлн теңге.