Ғалымдар киіктердің арасында бруцеллездің таралуына алаңдаулы
Биылғы көктемде киіктер мекендейтін аймақтарда өлген жануарлардың өлекселері жиі табыла бастады. Жергілікті билік мұны бөкендердің көптігімен (Экология министрлігінің мәліметтері бойынша, 4,1 млн) және табиғи себептерге байланысты өліммен түсіндіреді. Алайда ғалымдар өлекселерде аурулардың, атап айтқанда бруцеллездің белгілері байқалатынын ескертеді. Киіктердің үй жануарларымен байланысы мал арасында инфекцияның одан да көп таралуына қауіп төндіреді. Бұл туралы Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университетінің Ветеринария және биотехнология ғылыми-зерттеу орталығының директоры, ветеринария ғылымдарының докторы, профессор Ғайса Әбсәттіров мәлімдеді.
«Зерттеулер көрсеткендей, популяцияның рұқсат етілген шектен жоғары өсуі қорғалатын түрлердегі аурулармен де, бұл аурулардың малға, тіпті адамдарға да жұғуы мүмкін. Аурулар халықтың едәуір бөлігін жоюы мүмкін», - деді профессор Әбсәттіров әлеуметтік желіде.
Оның айтуынша, «Бөкейорда» резерватының мамандары мен фермерлер жіберген фотосуреттер мен бейнематериалдарда киіктер арасында әртүрлі патологиялардың клиникалық белгілері жиі байқалады. Себептердің бірі - жайылымдар мен суару орындарында киіктердің ауылшаруашылық және өнімсіз жануарлармен тығыз байланысы. Киіктер қазірдің өзінде елді мекендерде еркін қозғалады, сарайлар мен серуендеу аулаларына кіреді. Ал Қазақстанның көптеген өңірлері үй жануарлары мен киіктерге ортақ аса қауіпті жұқпалы және паразиттік аурулар бойынша стационарлық қолайсыз.
Ғайса Әбсәттіровтың айтуынша, өлген киіктердің бір бөлігі үй жануарларынан жұқтырған болуы мүмкін.
«Егер бұрын негізінен ценуроз, эхинококкоз, кенелердің зақымдануы сияқты паразиттік аурулар тіркелген болса, онда ағымдағы жылы жұқпалы аурулар, мысалы, бруцеллез жағдайлары тіркелді», - деп атап өтті Ғайса Әбсәттіров.
Оның айтуынша, бұған 9 сәуірде Батыс Қазақстан облысының Казталов ауданында шаруа қожалығының аумағында тіркелген аналық киіктің түсік түсіру оқиғасы да дәлел. БҚО аумағында бруцеллез бойынша эпизоотиялық жағдай өте қолайсыз. Бірақ киіктер арасында бруцеллездің таралу дәрежесін бағалау үшін олардың мекендейтін жерлерінде ветеринарлық мамандардың болуы қажет.
«Бөкейорда» және «Охотзоопром» МПР мониторингтік бригадаларында бейінді мамандар жоқ. ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігіне ветеринарлар штатын бөлу туралы бірнеше рет өтініштер осы уақытқа дейін назардан тыс қалып отыр. Киіктер арасында аурудың клиникалық көрінісі жағдайында қарапайым куәгерлер, қылмыстық қудалаудан қорқып, мұндай жағдайларда жедел әрекет ете алмайды. Киіктер мекендейтін аймақтағы жергілікті атқарушы органдардың ветеринарлық мамандары, олардың жүктелуіне байланысты, мұндай сын-тегеуріндерге әрдайым уақтылы жауап бере бермейді. Жоғарыда аталған барлық факторлар ауру ошақтарын жедел тоқтатуға және эпизоотияға қарсы және профилактикалық іс - шараларды ұйымдастыруға ықпал етпейді», - деп атап өтті Ғайса Әбсәттіров.
Оның айтуынша, зерттеуге түсік тастаған ұрықты алу да мүмкін емес, өйткені ветеринария мамандары келген кезде құлаған жануарлардың органдарын қаңғыбас иттер мен құстар жояды, олар өз кезегінде инфекция ошағынан аурудың тасымалдаушысы болады.
«Киіктер арасындағы түсік түсіру жағдайлары киіктердің басқа мекендеу орындарында жалғасуы мүмкін, өйткені бірнеше аптадан кейін жаппай ұрпақ туа бастайды. Мұнда мен халықтың назарын киіктердің инфекциясы үйдегі өнімді және өнімсіз жануарлардан туындайтынына аударғым келеді, олардың арасында эпизоотиялық жағдай қолайсыз. Жануарлардың иелері бруцеллез ауруын (жануарлардағы түсік) жасырып, түсік түсірілген ұрықты ветеринариялық зертханаларға тексеруге бермейді. Жалпы Қазақстан бойынша, оның ішінде БҚО-да ветеринариялық зертханаларда түсік түсіру бойынша зерттеулер жоқ. Иттер әсіресе қауіпті, олар босануды және түсік түсіруді жеп, бруцеллездің пайда болуы мен таралу көздеріне айналады», - деп Ғайса Әбсәттіров ескертті.