Ауыл шаруашылығы министрлігі қайта өңдеуді субсидиялауға 43 млрд теңге бөледі

Өткен жылдан бастап қайта өңдеу кәсіпорындарына субсидиялау тетігінсіз 5% мөлшерлеме бойынша жеңілдікпен несие беру алғаш рет басталды. Жеңілдетілген несиелер айналым қаражатын толықтыруға жіберіледі. Өткен жылы өңдеу кәсіпорындары үшін 35 млрд теңге бөлінді, ағымдағы жылы 43 млрд теңге бағытталады. Бұл туралы Сенат отырысы барысында ҚР Ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаров депутат Зәкіржан Күзиевтің терең өңдеуді дамыту шаралары туралы сұрағына жауап берді.

Оның айтуынша, бүгінгі таңда жеңілдетілген несиелеуге 93 өтінім түскен.

«Бүгінгі күні қайта өңдеушілер үшін мынадай салықтық жеңілдіктер қолданылады: ҚҚС-ты 70% төмендету, қайта өңдеушілер үшін инвестициялық субсидиялар, қайта өңдеу жобасын салу немесе жаңғырту кезінде 25%. Мысалы, егер қант зауытының құрылысы 40%-ға, жұмыртқа ұнтағын алу үшін тауық жұмыртқасын өңдеу кезінде - 40%-ға, глютенді, крахмалды, амин қышқылдарын алу кезінде астықты терең өңдеу үшін - 50%-ға дейін инвестициялық субсидиялар көзделген», - деді Айдарбек Сапаров.

Сонымен қатар, сенатор субсидиялаудың тиімділігі мәселесін көтерді. Оның айтуынша, берілген субсидиялардың төмен қайтарымы маңызды мәселе болып табылады. Жоғары аудиторлық палатаның есебінде мемлекеттік бағдарламалар шеңберіндегі іс-шаралардың нақты белгіленген нысаналы индикаторлары жоқ екендігі, ал қолдаудың тиімділігі жүйелі түрде бағаланбайтыны атап өтілді. Бұл айтарлықтай бюджеттік ресурстар өңдеуді дамыту және экспорттық әлеуетті арттыру сияқты негізгі стратегиялық мақсаттарға қол жеткізуге нақты назар аудармай жұмсалатынын көрсетеді.

«2024 жылы агросекторды дамытуға 512 млрд теңгеден астам қаржы бөлінді, алайда ауқымды мемлекеттік қолдауға қарамастан, нәтижелер салынған қаражатқа сәйкес келмейді. Өндірістік көрсеткіштер өте баяу өсуде, ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу нашар дамуда, ал экспорт құрылымы әлі де басым шикізат болып қала береді», - деп атап өтті Зәкіржан Күзиев.

Оның айтуынша, сыртқы сауданың теңгерімсіздігі сақталуда - 2024 жылы қайта өңделген ауыл шаруашылығы өнімі импортының көлемі 6,5 млн тоннаны құрады, ал экспорт небәрі 5,7 млн тоннаны құрады.

Өз кезегінде Ауыл шаруашылығы министрлігінің басшысы қайта өңдеуді дамыту үшін 2024 жылғы маусымда ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеуді дамытудың Кешенді жоспары бекітілгенін, онда келесі шаралар көзделгенін хабарлады:

1. қайта өңдеу саласын одан әрі дамытуды ынталандыру;
2. терең өңдеуді қоса алғанда, жаңа инвестициялық жобаларды іске асыру (176 млрд теңге сомасына 58 жоба);
3. жаңа нарықтарды ашу және дайын өнімді өткізудің қолданыстағы нарықтарын кеңейту;
4. мемлекеттік қолдау шараларын жетілдіру.

«Орта есеппен 400 млрд субсидия бөлінеді, оның 50% - қаржы құралдары, яғни фермерлер арқылы банктік пайыздық мөлшерлемелерді және қаржы институттарын өтеуге кетеді, ақшаның 50%-ы сол жерге кетеді. Осы бағыттағы жұмыс жалғасатын болады. Тиімділікті субсидия алушылар бойынша қарау керек. Егер бізде 1000-нан астам өңдеуші кәсіпорын болса, оның 200-і субсидия алады. Егер 200 кәсіпорын бойынша қарасақ, онда субсидиялардың тиімділігі бар», - деп нақтылады министр.