Күрішбаев Қазақстанда АӨК субсидиялаудың тиімділігін сынға алды

Сенат депутаты Ақылбек Күрішбаев соңғы 16 жылда Қазақстанда АӨК-ті мемлекеттік қолдаудың тұрақты түрде өсуіне қарамастан, оның тиімділігі 11 есе төмендегенін ескертті. Себебі, мемлекеттік қолдау саланың технологиялық дамуына бағытталмайды, аграрлық ғылым дамымайды. Бұл туралы ол бүгін Премьер-министр Асқар Маминнің қатысуымен өткен пленарлық отырыста мәлімдеді.

«2003 жылы ауыл шаруашылығында мемлекеттік субсидия көлемі 3,5 млрд теңгені құрады, 1 теңге субсидияға 186 теңге мөлшеріне ауыл шаруашылығы өнімі өндірілді. 2019 жылы АӨК-ті мемлекеттік қолдау 85 есеге ұлғайды, бірақ бұл субсидиялардың 1 теңгесіне құны бар болғаны 17 теңге болатын өнім өндірілді. Бұл 16 жыл ішінде ауыл шаруашылығындағы мемлекеттік қолдаудың тиімділігі 11 есе төмендегенін білдіреді», - деді сенатор.

Ол соңғы 15 жылда Ресейде және әлемнің ірі астық егетін елдерінде жаздық бидайдың өнімділігі 30-40% - ға артқанын, ал ҚР-да ол тек 14% - ға немесе 2,5 есе аз өскенін хабарлады.

Ауыл шаруашылығы дақылдары сұрыптарының шамамен 70%-ын Қазақстан шетелден әкеледі, себебі елде сапалы тұқым жоқ, кейбір фермерлер іс жүзінде қолда бар тұқымды себуге мәжбүр. Ал мал шаруашылығы жоғары протеинді жемімен қамтамасыз етілмеген, бұл оның одан әрі дамуын тежейді.

Тақырыпқа байланысты оқу: Дүниежүзілік банк Қазақстанға Ауыл шаруашылығын қаржыландыру бойынша ұсыныстар беруде

А.Күрішбаев атап өткендей, президент келесі жылдан бастап аграрлық ғылымды қаржыландыруды арттыруды тапсырды.Сонымен қатар жоғары ғылыми-техникалық комиссия оның бюджетін 2 есеге арттыруға - жыл сайын 17 млрд теңгеге дейін көтеруге шешім қабылдады. ҚР-дағы шетелдік әріптестермен бірлесіп селекциялық ғылымды қазіргі заманғы молекулярлық әдістерге ауыстыру қамтамасыз етіледі, ҚР-да ұлттық генбанкті құра отырып, жануарлар генетикасы жақсарады деп болжанды. Сондай-ақ аграрлық инновацияларды енгізудің заманауи жүйесін ұйымдастыру жоспарланды. Бұл бағыттар басқа елдерде қысқа мерзім ішінде ауыл шаруашылығында технологиялық серпіліс жасауға мүмкіндік берді.

Сенатордың пікірінше, бюджеттік комиссия ғылым саласындағы бұл өзгерістерді қолдамады және бюджетті өткен жылдар деңгейінде бекітті. 2023 жылға арналған ақша түзетілген жұмыс шеңберінде қаралатын болады.

«Осылайша, ғылымды қаржыландыру артқан жоқ, сонымен қатар, ғалымдар бұрынғы ақшаны да кешіктіріп алады. Себебі ғылыми - білім беру орталығы-ҰАҒБО АШМ-әлі күнге дейін ғылыми байқаулар өткізген жоқ, алайда оларды жаздың басында, ең болмағанда, 2 жылға арнап жариялауға болатын еді, дегенмен бюджет бекітілді. Қаржы министрлігі мұны жасауға болатындығын растайды. Енді ғылыми-зерттеу институтының қызметкерлері кейбір басшылардың кемшілігі мен жауапсыздығынан шамамен 3 мың адам бюджетте бөлінген ақшаға қарамастан, келесі жылдың мамыр айына дейін жалақысыз отыратын болады», - деп атап өтті депутат.

Осыған байланысты ол премьер-министрге қалыптасқан жағдайды қарастырып, шешу керектігін ұсынды. Аграрлық ғылымның дамуын біржола тоқтатуға жол бермес үшін қажетті шаралар қабылдау туралы өтініш айтып жүгінді.