Сарапшылар қазақстандық зығыр экспортының өсуін болжайды
Ресей майлы зығыр экспортына 10% мөлшерінде кедендік баж салығын енгізуге ниетті. Осы шектеуді қабылдай отырып, қазақстандық зығыр Қытайға экспорттау кезінде артықшылыққа ие болады. Бұл туралы Қазақстанның Астық одағының талдау департаментінің басшысы Евгений Карабанов мәлімдеді.
Кедендік комиссияның баж салығын енгізуді мақұлдағаны туралы «Интерфакс» хабарлады. Баж салығын енгізу мерзімі туралы әлі хабарланған жоқ, тиісті құжаттар әлі жұмыста.
«Интерфакстың» ақпараты бойынша, майлы зығырға экспорттық баж салығын енгізуді бұрын ел ішінде зығырды қайта өңдеуді кеңейту мақсатында Май-тоңмай одағы ұсынған болатын.
Бұл ақпаратқа түсініктеме бере отырып, Евгений Карабанов бұйра зығыр Ресей Федерациясындағы баж салығы немесе экспортқа тыйым салынбаған дәнді және майлы дақылдардың жалғыз өнімі болып қала бергенін атап өтті. Фермерлер оны жоғары маржасы бар экспортқа бағытталған дақыл деп санайды, сәйкесінше Ресей Федерациясындағы зығыр егістік алқаптары жыл сайын өсіп келеді.
«Сарапшылардың бағалауы бойынша, 2025 жылы Ресей Федерациясында 1,7 млн гектардан астам аумақтан күтілетін зығыр өндірісі шамамен 1,2 млн тоннаны құрайды. Бұл ретте Ресей Федерациясы мен Қазақстанда зығыр тұқымын қайта өңдеу көлемі шамалы. Ресейлік, сондай-ақ қазақстандық зығыр майы ешкімге қажет емес. Ішкі нарықта тұтыну төмен, Қытай өңдеуді дамытты және оларға шикізат қажет. ЕО-да меншікті қайта өңдеу қуаты жеткілікті, олар да шикізат сатып алады», - деді сарапшы.
Ол ЕО-ның ресейлік зығыр майына баж салығы оны ЕО-ға жеткізуді экономикалық тұрғыдан тиімсіз ететінін, ал қазақстандық майды қымбат логистика себебінен ЕО-ға жеткізу тиімсіз екенін еске салды. Ресей мен Қазақстаннан зығыр майын өндіру және экспорттау соңғы үш жылда ең төменгі деңгейге дейін төмендеді. Атап айтқанда, 2022/23 маркетингтік жылы Қазақстан 15,6 мың тонна зығыр майын өндіріп, 15,3 мың тонна экспорттады. 2023/24 МЖ өндіріс 3,3 мың тоннаға дейін, экспорт 1,8 мың тоннаға дейін төмендеді, 2024/25 МЖ 10 айда 4,1 мың тонна өндірілді және 0,6 мың тонна экспортталды.
2026 жылы ресейлік зығырға ЕО баждары 20-дан 50%-ға дейін өскеннен кейін, Ресей Федерациясынан зығыр тұқымын экспорттаудың жалғыз маңызды бағыты Қытай болып қала береді, онда РФ Қазақстан мен ішінара Канада тарапынан айтарлықтай бәсекелестікке ие.
Бұл ретте, Евгений Карабанов атап өткендей, Қазақстан 2025 жылы зығыр астындағы егіс алқаптарын күрт ұлғайтты: өткен жылмен салыстырғанда 55%-ға, 1,35 млн гектарға дейін. Қазақстанда 2025 жылы күтілетін өнім шамамен 1 млн тоннаны құрайды. Ресей Федерациясына баж салығын енгізу қазақстандық экспорттаушыларға қосымша мүмкіндіктер ашады.
«Бұл іс-шаралар қазақстандық зығыр өндірушілерге ЕО-да ғана емес (олар 2025 жылдан бастап ЕО баждарына байланысты ашық), сонымен қатар Қытайға да есік ашады. Нәтижесінде, жуырда - ресейлік фермерлердің зығыр өндіруден бас тартуы, егін алқаптарының қысқаруы және Қазақстан мен Канададағы өндірісті кеңейту үшін тамаша жағдайлар», - деп сарапшы түйіндеді.