Депутаттар жылыжай бизнесіне мемлекеттік қолдауды күшейтуді ұсынады

Қазақстанда жылыжай өндірісін дамытуға байланысты бірқатар проблемалар бар. Оның ішінде коммуналдық қызметтердің жоғары құны, көмірмен қамтамасыз ету проблемалары және осы саланы мемлекеттік қолдаудың әлсіздігі. Бұл туралы Сенат депутаты Әли Бектаев ҚР премьер-министрінің атына депутаттық сауал жолдады.

Әли Бектаев жылыжай бизнесімен айналысатын Түркістан облысы Сарыағаш ауданының фермерлерінің мәселесін мысал ретінде келтірді.

"Бүгінгі таңда республикада 1265 гектар жылыжайдың 844 гектары Түркістан облысында орналасқан. Оларда жыл сайын 91 мың тонна көкөніс өндіріледі. Жылыжайларда барлығы 12 мыңнан астам фермер жұмыс істейді. Түркістан облысында өндірілетін өнімнің 66% Сарыағаш ауданына тиесілі, бұл ауданның ЖІӨ-нің 30% құрайды. Бүгінгі таңда жылыжай өндірісі халықты импорттық өнімді алмастыра алатын сапалы көкөністермен қамтамасыз ететін аймақтың ауыл шаруашылығының негізіне айналуда. Сондықтан бұл саланы қолдау елдің ішкі нарығы мен азық-түлік қауіпсіздігін қолдау болып табылады", - деді сенатор.

Ол Қазақстанда жылыжайлар үшін пайдаланылатын электр энергиясының құны көрші елдер – Өзбекстан, Түрікменстанға қарағанда бірнеше есе жоғары екенін атап өтті.

"Бір Сарыағаш ауданында жұмыс істеп тұрған 700-ден астам жылыжай жылына 100 мың тонна көмір пайдаланады. Әр тонна ауданға 16 мың-17 мың теңгеден жеткізіледі, сондықтан көрші елдердегі көкөністердің бағасы отандық өнімге қарағанда әлдеқайда төмен және өтімді", - деп атап өтті депутат.

Оның айтуынша, осы жағдайды ескере отырып, пайдаланылатын электр энергиясына, газға және көмірге тарифтерді қайта қарау ұсынылады. Фермерлер өнім бағасын тұрақтандыруы үшін коммуналдық шығындарды азайту керек.

Сонымен қатар, әлеуметтік көмірмен қамтамасыз етуде проблемалар бар. 2022 жылдың қорытындысы бойынша аудан 2021 жылмен салыстырғанда 17 мың тоннаға аз көмір алды.

Сонымен қатар, оның айтуынша, заңсыз көкөніс өнімдерінің шекара арқылы басқа тауарлардың түрімен өтуін қадағалау қажет.

Депутат жылыжай шаруашылықтарын мемлекеттік қолдаудың қосымша шараларын қарастыруды ұсынды. Бүгінгі таңда жылыжайларда қолданылатын минералды тыңайтқыштардың 50% субсидияланады. Алайда, олар жылыжай өндірісіне кететін шығындардың тек 3% -5% құрайды.

"Мемлекеттік қолдау жылыжай өнімдерінің бағасына іс жүзінде әсер етпейді деп айтуға болады", - деп атап өтті Әли Бектаев.

Оның пікірінше, жылыжай өндірісін қолдау мен дамытуға байланысты мәселелерді үкімет деңгейінде қарастырып, кешенді шешімдер қабылдау қажет.

"Тұқым өндіретін, көшет өсіретін, егетін және егін жинайтын жылыжайларға мемлекеттік қолдау көрсету әсіресе маңызды. Сондықтан көшеттер мен коммуналдық қызметтерге шығындарды азайту үшін қосымша қаржылық тетіктерді қарастыру қажет. Сондай-ақ, жылыжай тауарларын өндірушілерді жеңілдетілген несиелермен қамтамасыз ету өте маңызды", - деп қорытындылады сенатор.