Қазақстандық бидайдың бағасы жаңа рекорд орнатты
Бидайдың әлемдік бағасы сәуір айының басында 400 доллардан төмендеді, бірақ айдың екінші аптасында жаңа өсу циклі басталды. Қазіргі уақытта азық-түлік астығы тоннасына $440 дейін (195 мың теңге) қымбаттады.
Қазақстанның ішкі бағасына келетін болсақ, ҚҚС төлейтін ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер өз бидайына 160 мың теңге сұрап отыр. Бұл рекордтық деңгей. Бұл туралы Қазақстаннан астық әкетуге енгізілген квоталар жағдайында экспортты жоспарлайтын трейдерлер хабарлайды.
Естеріңізге сала кетейік, наурыз айының басында қазақстандық бидай тоннасына 120-122 мың теңге болды. Алайда, Ресей 14 наурызда ЕАЭО елдеріне астық экспортына тыйым салғаннан кейін бағаның өсуі байқалды. Арзан ресейлік бидай түріндегі бәсекеден айырыла отырып (ол Қазақстанға тоннасына 116-117 мың теңгеден келді), отандық фермерлер бірден бағаны – алдымен тоннасына 140 мың теңгеге дейін, содан кейін 150-ге дейін көтерді. Сондай-ақ теңге бағамының әлсіреуі бағаның өсуінің факторы болды.
Тақырып бойынша оқу: Азық-түлік корпорациясы трейдерлерден бидай сатып алу бағасын белгіледі
Сарапшылардың айтуынша, өткен егіннің қазақстандық астығының өзіндік құны 120 мың теңгеден аспайды. Ал, бағаның қазіргі деңгейі фермерлерге қажетті рентабельділікті ескере отырып, негізсіз жоғары деп саналады. Өйткені, экспортқа квота алудың шарты - "Азық-түлік корпорациясын" партия көлемінің 10% - ын тоннасына 116 мың теңгеден сату. Ішкі және сыртқы нарықтардағы бағалардың қазіргі арақатынасымен трейдерлер бұл шартты орындай алмайды, әйтпесе олар минусқа кетеді.
Сонымен қатар, ресейлік бидай, егер оны қазір Қазақстанға жеткізу мүмкін болса, логистиканы ескергеннің өзінде тоннасына 115 мың теңге тұратын еді. Сондықтан Өзбекстан мен Тәжікстан қазақстандық астықтан бас тартып, ресейлік астыққа белсенді көшуде.
Тақырып бойынша оқу: Тәжікстан қазақстандық астықты ресейлік астықпен алмастырады
Ұзақ мерзімді перспективада бұл Қазақстанның астық саласына ұн тарту өнеркәсібі түскен проблемалармен қауіп төндіреді: қазақстандық бидайды сыртқы нарықта ресейліктер ығыстыратын болады.
Қазақстан ұн тартушылары бұған тап болды: қазіргі уақытта Сарыағаш станциясындағы ресейлік ұн өзбек сатып алушыларына тоннасына 410-420 доллар тұрады. Яғни, тоннасына 187 мың теңгеден қымбат емес. Бұл ретте, астықтан 160 мың теңге/тоннадан өндірілген қазақстандық ұн көлік шығындарын қоспағанда, 200 мың теңге/тоннаға (тоннасына тағы $30) тұруы тиіс.
Тақырып бойынша оқу: Ресей Ауғанстаннан қазақстандық ұнды ығыстыруда
Бұл ретте қазақстандық ұн тартушылар мен дәнді дақылдардың жаңа маусымға арналған перспективаларына қатысты сарапшылардың пікірлері әртүрлі. Біреулер Ресей соңғы 20 жыл ішінде Қазақстан үшін негізгі болып табылатын Орта Азияның (Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан, Ауғанстан, Түрікменстан) астық және ұн нарықтарын толығымен алады деп санайды.
Басқа сарапшылар уайымдаудың себебін көрмейді. Олар қазақстандық бидай әрқашан ресейлік бидайға қарағанда қымбат болғанын, бұл ретте сапасы жоғары болғандықтан сұранысқа ие болғанын айтады. Сонымен қатар, Украинадағы соғыс егіс науқанының ішінара бұзылуына әкелді, бұл әлемдік нарықта астық тапшылығын тудыруы мүмкін. Бұл бағаның одан әрі өсуіне әкеледі және қазақстандық трейдерлер осының есебінен жаңа нарықтарға (Солтүстік Африка, Еуропа) жеткізілімдерді жүзеге асыра алады, өйткені қара теңіз порттарына дейінгі көлік шығыстары (тоннасына $100 жуық) экономикалық жағынан ақталған болады.