Американың үздік асыл тұқымды бұқалары қанша тұрады
Genex - етті және сүтті мал өндірушілер тобының американдық кооперативі. Олар шамамен 100 жыл бұрын үздік ет және сүт тұқымдарының бұқаларынан ұрық алу және оны бүкіл әлемге сату үшін біріккен.
Монтана штатының Биллингс қаласындағы компанияның базасына жасанды ұрықтандыру беретін мүмкіндіктерді зерттеу үшін Орталық Азиядан (Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан) келген фермерлер тобы келді.
Genex компаниясының өкілі Боб Стрэтонның айтуынша, АҚШ-тағы ет сиырларының саны соңғы 50 жылда ең төменгі деңгейде, 2021 жылдан бері олардың саны 2%-ға төмендеді. Себебі - құрғақшылық және малды ұстау шығындарының өсуі. Мұның бәрі генетиканы жетілдірумен айналысатын компанияларға мүмкіндіктер ашады. Үздік жем конверсиясы - фермерлердің алдында тұрған міндеттердің бірі. Ал қолдан ұрықтандыру - табынның сапасын жақсартудың оңтайлы тәсілі.
Genex 1930 жылдары құрылды және бүгінде 70-тен астам елге жылына 12 млн доза ірі бұқа ұрығын сатады. Нарықтағы ұрықтың дозасы қатарлы бұқадан 3 доллардан бастап тұқымның үздік өкілдерінен алынған материал үшін 40-60 долларға дейін болуы мүмкін. Genex ұрығы сапасы бойынша жоғары санатқа жатады.
Биллингсте компанияның базаларының бірі орналасқан, онда бірнеше тұқымды 100-ге жуық бұқа бар (негізінен қара ангус). Мұнда олардың ұрығын алады. Бұқа 12 айдан бастап жұмыс істей бастайды және орташа есеппен 10 жылға дейін қызмет етеді. Мұндай бұқаның құны 100-150 мың доллар.
Осыған ұқсас база басқа елдерде де бар - Канада, Бразилия, Аргентина, Австралия және т.б. Қазақстанға ең жақыны Қытайда орналасқан.
Genex құрылтайшылары мал иелері екенін ескере отырып, компания фермерлердің барлық сұраныстарына тез жауап береді және генетиканы үнемі жаңартып отырады. Тұқымды сатудан басқа, компанияның кеңесшілері фермерлерді оқытады.
Тұқымы сатып алынатын өндірушілерді таңдау мүмкіндігінше қарапайым және түсінікті болу үшін Genex-те фермерлерді қызықтыратын сипаттамалары бойынша сүт және ет тұқымдарының бұқаларын іздеуге арналған бөлек смартфон қосымшалары бар.
Егер ет тұқымдары туралы айтатын болсақ, АҚШ-та бұқалардың 5-7%-ы және қашарлардың 15%-ы жасанды ұрықтандырудан пайда болады. Бұл айырмашылық жыныстық ұрықты қолданумен байланысты.
Айтпақшы, Қазақтың ақбас тұқымының республикалық палатасының директоры Бақтияр Өтелбаев атап өткендей, палата Қазақстанда осы малдың басын көбейту үшін ақбастың жыныстық ұрығының өндірісін ашуға көмектесетін серіктес тартуға мүдделі. Өкінішке орай, әзірге Қазақстанда мұндай технологиялар жоқ, тек қарапайым ұрығы алынады.
Естеріңізге сала кетейік, Rodeo USA Beef сауда миссиясының ұйымдастырушысы Монтана штатының ауыл шаруашылығы департаментінің қолдауымен Астанада жұмыс істейтін АҚШ Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орталық Азия бойынша кеңсесі болды.