Қарапайым және тиімді шешімдермен дақылдарды күйзелістен қалай қорғауға болады

Фото көзі: ElDala.kz

Заманауи агротехнологиялар тыңайтқыштар мен өсімдіктерді қорғау құралдарын, озық технология мен жаңа сұрыптарды қолданумен ғана шектелмейді. Агрономдар егіске тұқымдарды дұрыс дайындауға арналған препараттарға, сондай-ақ қатты ыстықты, құрғақшылықты, жаңбырды және ауыл шаруашылығы маусымының басқа да қиындықтарын еңсеруге көмектесетін күйзеліске қарсы препараттардың рөлін арттыруда.

"Эридон" компаниясының мұндай дайын шешімдерін 2022 жылдан бастап "Уак и К" ЖШС өз егістіктерінде қолданады. Шаруашылық Солтүстік Қазақстан облысы Темірязев ауылында жұмыс істейді. Оның негізін Қайыржан Табулов қалаған, ал бүгінде әкенің ісін балалар жалғастыруда. Олар қиын климаттық жағдайларда да тұрақты өнім алу үшін өндірісті келесі деңгейге шығарады.

Биылғы жылы түрлі мәселелер туындады. Алайда, шаруашылықта өзгеретін жағдайларға уақытында бейімделіп, жақсы өнім алынды және сапалы тұқымдар қажетті мөлшерде жиналды.

Көктемде мұнда 4 мың га жұмсақ жаздық бидай, 600 га арпа, 200 га сұлы, 100 га бұршақ егілді. Сонымен бірге толығымен сұрыптар өзгертілді: бұрын себілген "Омбы 36" және "Любава 5"-тен бас тартты. Олардың орнына "Ликамеро" және "Ульяновская 105" екі элиталық сұрыптың тұқымдары сатып алынды. Олар сондай-ақ элиталық «Вакула» жаңа сұрыпты арпаны септі. Сондықтан экономиканың маусымға арналған басты міндеттерінің бірі өзінің тұқым қорын құру болды. Тамыздың қатты жаңбыры аймақтың көптеген фермерлеріне сапалы тұқым алуға кедергі болды. Алайда,"Уак и К"-да егістіктердің жартысы ауа-райының басталуына дейін бастырылды, сондықтан тұқыммен ешқандай мәселе туындамайды.

- Биыл біз егіске ерте, 10 мамырда шықтық, алдымен сұлы мен бұршақты, сосын бидайды егіп алдық, - деді "Уак и К" ЖШС бас агрономы Игорь Яковлев. - Біз ертерек егуге шешім қабылдадық, өйткені қыркүйек айында жаңбыр жиі жауады. Бұл дұрыс болды. Ерте себудің арқасында біз егін жинауды 14 тамызда бастадық. Сондықтан бидай дақылдарының жартысын жаңбыр басталғанға дейін бастыруға уақыт болды. Енді бұл біздің келесі маусымға арналған тұқым қорымыз. Мұнда біз 3-санаттан төмен емес, ал бір бөлігін 2-санатты астық алдық. Тұқымдар жақсы болды.

Өнімділікке келетін болсақ, «Ликамеро» гектарына 25 ц, «Ульяновская 105» гектарына 14 ц берді. Арпа да жауын-шашын алдында жиналды, оның өнімділігі гектарына 18 ц құрады.

Егін жинауды ертерек бастауға тек ерте егілген дақылдар ғана емес, сонымен қатар "Эридон" компаниясының ұсынылған шешімі - вегетациялық өңдеу кезінде гербицидтерге стресске қарсы препараттарды қосу көмектесті. "Терра Сорб Фолиар" препараты қосылды - испандық Bioiberica  компаниясы ферментативті гидролиз технологиясы негізінде өндіретін толық аминограммасы бар аминқышқылды өнім.

- Арамшөптерге гербицидпен жұмыс істегенде, екпе өсімдік те күйзеліске ұшырайды, - деп түсіндірді Игорь Яковлев. - Ол біраз уақытқа қатып қалады, дамымайды және бұл вегетациялық кезеңнің ұзаруына, пісудің кешеуілдеуіне әкеледі. Жинауды мүмкіндігінше ертерек бастау қаншалықты маңызды екенін осы маусым көрсетті. Сондықтан біз "Терра Сорб Фолиарының" әсерін бағаладық - оны қолданудың арқасында өсімдіктер іс жүзінде күйзеліске ұшырамады және дамуды тоқтатпады. Және пісуге ертерек жетті.

Бірақ жаңбыр астында қалған егістіктер ауа-райының қолайсыздығынан зардап шекті, бұл 2 мың га. Жаңбыр 40 күн қатарынан жауды, сондықтан 17 қазанда ғана шаруашылықта толық жинауды аяқтады. Жауын-шашынға байланысты бұл алқаптардың орташа өнімділігі гектарына 12,5 ц  құрады. Сапасы да зардап шекті: өну - 30% дейін, құлау саны - 60. Мұндай бидайды қазір сапалы астыққа қарағанда екі есе арзан, тоннасына 60 мың теңгеге сатуға болады. Сонымен, "Эридон" агротехнологиясын қолданудың пайдасын бағалаңыз - өңделген алқаптарда өнімділік екі есе жоғары, ал бидайдың өзі екі есе қымбат.

Аурусыз бидай

 Бірақ жаңбырлы күз жалғыз мәселе емес еді. Жазда керісінше жағдай өрбіді – «Уақ и К» ЖШС егістік алқаптарына бірде-бір өнімді жаңбыр жаумады. Өсімдіктер көктемгі ылғал қорында ғана өсті және "Эридон" компаниясы ұсынған «Тұқымды себу алдындағы өңдеу стандартын» қолдану арқылы бұл ресурсты барынша пайдалана алды. Бұл қарапайым - себу алдында тұқымдар ұлаушы затпен бірге үш дәрілік кешенмен өңделеді. Біріншісі - өсімдікті бақылауға қажетті қатынаста аминқышқылдары мен өсімдік гормондары бар MillerStart биологиялық белсенділігі жоғары препарат. Екіншісі - табиғи леонардиттен алынған сұйық қарашірік "БлэкДжек". Үшіншісі – "Розалик Zn" – құрамында мырыш пен фосфордың көп мөлшері бар күрделі тыңайтқыш. Бидай дамуының бастапқы кезеңінде мырыштың маңызы өте зор. Оны тұқым өңдеу кезінде де қолдануға болады. Бұл тамыр жүйесінің және тұтастай алғанда өсімдіктің дамуын ынталандырады.

Тұқым себу алдындағы өңдеудің осы заманауи стандартына көшу көшеттерге жақсы бастама береді және ылғал тапшылығы жағдайында өсімдікті қоректік және сумен жақсы қамтамасыз ететін қуатты тамыр жүйесін қалыптастыруға мүмкіндік береді.

- Біздің "Эридонмен" ынтымақтастығымыз 2022 жылы тұқым өңдеуден басталды, - деді Игорь Яковлев. - Әсер бірден байқалды - егіс бұрынғыдай бір аптадан кейін емес, бірге төртінші күні шығады.

Осы өңдеу схемасының арқасында тамырлы "түктердің" едәуір көп мөлшерімен неғұрлым қуатты және тармақталған тамыр жүйесінің қалыптасуына қол жеткізіледі. Бұл өсімдіктерге құрғақшылықтан бастап қоздырғыштар мен зиянкестердің әсеріне дейін қосымша стресстік төзімділік береді.

- Осымен екінші жыл: гельминтоспориоз, тот, тамыр шірік сияқты ауруларды кездестірмейміз – мұның бәрін ұмыттық», - деп қосты Игорь Яковлев. - Оған қоса, біз жабайы сұлымен күрестік, бірақ қазір оларды көрмейміз. Мұның бәрі тұқым өңдеуден бастап, одан әрі вегетациялық кезеңге дейін  «Эридон» ұсыныстары мен өнімдерін технологияға енгізуге байланысты.

Жасымықты егістіктен жоғары көтеру

"Эридон" компаниясы мамандарының жұмыс әдістерінің бірі ауа-райының қалыптасқан жағдайындағы өсімдіктердің жай-күйін мониторингілеу және қажет болған жағдайда - технологияға өзгерістер енгізу болып табылады.

Осы құрғақ маусымда Эридон бұл жағдайға тиімді шешім ұсынды.- Маусым айының аяғында қатты ыстық болды, егін кеуіп қалады деп ойладық, – дейді Игорь Яковлев.  - Мен Эридонның менеджері Константин Нестеренкоға телефон соғып, кеңес сұрадым. Ол MillerStart күйзеліске қарсы препаратпен тағы өндеуді ұсынды. Ол оны тез әкеліп, біз өндеу жүргіздік. Ал нәтижені бақылау үшін 147 гектар алқапты құрайтын бір бидай алқабында бақылау жер телімі қалдырылды. Соның нәтижесінде өңделмеген жер күзде гектарына 17,8 ц, ал өнделген жер гектарына 24,9 ц өнім берді. Осындай айырмашылық болды.

Тақырып бойынша оқу: Күрделі климаттық жағдайларда жоғары өнімділікті «Эридон» компаниясының дайын шешімдері қамтамасыз етті

MillerStart гербицидтен күйзелісті жеңілдетіп қана қоймайды, сонымен қатар өсімдіктердің дамуын ынталандырады. Ол келесі жылы "Уак и К" шаруа қожалығына ерекше қызық болмақ, өйткені олар егіске жасымық өсіруді жоспарлап отыр.

Бұршақ дақылдары топырақты азотпен қанықтыру арқылы оның жағдайын жақсарту үшін шаруашылыққа қажет. Рас, егіншілерге белгілі жасымықтың мәселесі бар - оның қысқалығы, егін жинау кезінде үлкен шығынға әкеледі. "Эридон" компаниясында бұл дақылға арналған шешім бар, ол төменгі бұршақтарды орнату биіктігін арттыруға және қажетсіз шығындарды болдырмауға мүмкіндік береді.

-Бұршақ тұқымдарын егу алдындағы өңдеу Miller Strat және "БлэкДжек" препараттарымен кешенде жүргізіледі, - деп түсіндірді "Эридон" компаниясы директорының өңірлік даму жөніндегі орынбасары Владислав Ахмеров. - Гербицидті MillerStart препаратымен бірге өндеу - төменгі бұршақты көтеруге мүмкіндік беретін жасымыққа арналған шешім. Препарат гиббереллиндердің өсімдік гормондарының құрамына байланысты сабақтың ұзаруын ынталандырады. Біз биылғы жылы "Атамекен-Агро" егістіктерінде осындай тәжірибелер жасадық және нәтижені тіркедік: негізгі дақыл орналасқан төменгі жасымық бұршағын бекіту 25 см биіктікке көтеріледі. Бұл қазірдің өзінде жеткілікті биіктік және фермер егін жинау кезінде жасымықтың жоғалуын толығымен болдырмайды. Бұл бақылаудан алынған өнімділіктің 21,3%-ға артуымен расталды.

Агротехнологиялардың максималды тиімділігі

Жалпы топырақпен жұмыс істеуге келетін болсақ, биылғы күзде "Уак и К" 1070 гектарды сүрі жерге бөлді, оларға аммофос пен сульфоаммофос гектарына 125-129 кг дозада енгізілді.

Сондай-ақ, осы маусымда егу алдында фосфор тыңайтқыштары енгізілді - сульфоаммофос 20-20-14 және аммофос 12-52. Қатты құрғақшылыққа қарамастан, олар астық сапасын жақсартудың әсерін көрді. Мұнда дән желімшесі 30%-дан жоғары. Салыстыру үшін, егіс алдында тыңайтқыш енгізілмеген алқаптарда дән желімшесі 25%-дан басталады.

Шаруашылықта машина-трактор паркі жаңартылды. Жинау кезінде бес жаңа комбайн жұмыс істеді. Барлық өңдеулерді оңтайлы мерзімде жүргізу үшін биылғы жылы шаруашылық қосымша тағы бір тіркеме бүріккіш сатып алды.

Толығымен сұрыптарды ауыстыру - бұл агротехнологияны жетілдіру бойынша шаруашылықта жүргізіліп жатқан жұмыстардың бірі.

- Осы жұмыстың нәтижесін бағалау өте оңай - көршіңізге барып, оның өрістеріне қарайсыз, - деп түйіндеді Игорь Яковлев. - Айырмашылық қарапайым көзге көрінеді. Бізге қарап, көршілер де тыңайтқыштар мен агротехнологияның нәзік параметрлеріне қызығушылық таныта бастайды. Біздің ауа-райы мен климаттық жағдайымызға байланысты басқаша егін жинауға болмайтынын бәрі түсінеді. Бүгінгі күні өз тиімділігін дәлелдеген техниканы қабылдау және қолдану қажет.

Сергей Буянов