Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Қытай жылына 4 млн тоннадан астам қазақстандық астықты қабылдауға дайын
13 марта 2024
Қазақстандық астық дәстүрлі түрде Орта Азия мемлекеттерінің нарықтарына жеткізіледі, алайда бір сатып алушыға тәуелділік Қазақстанға тиімді емес. Осыған байланысты соңғы жылдары еліміздің трейдерлері Қытайға үлкен қызығушылық танытып отыр. ҚХР-дағы астық өңдеушілер де Қазақстанмен байланысты кеңейтуге мүдделі.
Өткен жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан Қытайға бидай, жемшөп, бұршақ және майлы дақылдардан тұратын 2,2 млн тонна астық жүктерін жеткізді. Сарапшылар сауданың әлеуеті әлдеқайда жоғары деп санайды, бірақ логистикалық мәселелерге байланысты оны әлі жүзеге асыру мүмкін емес. Жыл сайын Қытай бағытындағы теміржол жөнелтілімдерінде қиындықтар туындайды, олардың себептері ешкімге – билікке де, трейдерлерге де, салалық одақтарға да түсініксіз.
ElDala.kz порталы Алашанькоу мен Қорғас қалаларындағы астық терминалдарына барып, жағдайды сол жерде түсінуге шешім қабылдады. Бұл қазақстандық ауыл шаруашылығы өнімдері ҚХР-ға өтетін екі теміржол өткелі. Біз кәсіпорындардың басшыларымен және қазақстандық астықты қытайлық сатып алушылармен кездестік. Біз осы сапардың нәтижелерімен бөлісеміз.
Алашанькоу
Алашанькоу астық терминалы қазақстандық ауыл шаруашылығы өнімін қабылдау үшін арнайы салынған. Терминал пандемия қарсаңында пайдалануға берілді, бірақ қатаң карантин кезінде ауылшаруашылық өнімдерін жеткізу тоқтатылды. Тек 2023 жылдың наурыз айында қазақстандық астық таситын вагондар сауда-саттықты жандандыра түсті. Жыл соңына дейін хопперлер шамамен 0,5 млн тонна астық тасымалдады, сонымен қатар контейнерлерде жеткізілді. 2024 жылдың басынан бастап Алашанькоуда 25 құрам (75 мың тонна) түсірілді. Бұдан да көп болуы мүмкін, бірақ іс жүзінде қаңтар мен ақпан айларында ҚТЖ жаңа кептелістерден қорқып, ҚХР бағытында тиеуге тыйым салды.
Дегенмен, терминалдың инфрақұрылымы тәулігіне екі құрамды (6 мың тонна) түсіруге мүмкіндік береді. Қытайлық сатып алушылардың қазақстандық астыққа деген қызығушылығы да зор: мұны келісімшарт жасасуға дайын қайта өңдеушілермен және сауда компанияларымен кездесулер көрсетті. Сонымен, шектеулердің себебі неде және неге ҚТЖ компаниясы жеткізілімдерді келісу кезінде жоспарларды қысқартуға мәжбүр? Қиындықтардың пайда болуына факторлардың жиынтығы әсер етеді және біз анықтағанымыздай, сұрақтардың бір бөлігі шешілді.
Терминалдың сыйымдылығы
Сауда-саттыққа қатысушылар үшін жағымды жаңалық – осы жылдың қаңтар айында Алашанькоу терминалы біржолғы сақтау қуатын едәуір арттырды. Егер осы уақытқа дейін сақтау көлемі 6 мың тоннаны құраса, осы жылдың қаңтар айында мұнда 200 мың тоннаға жаңа қуаттар енгізілді. Оған қоса, жаңа құрылысқа арналған алаң салынып үлгерді, осы жылдың тамыз айына дейін терминал аумағында 100 мың тонна астық жүктеріне арналған тағы бір қойма пайда болады. Мұның бәрі терминалда астықты қабылдау мүмкіндігін арттырады және түсіру кезінде кешігу қаупін азайтады.
Қазіргі уақытта терминал басшылығы айына шамамен 100 мың тоннаны түсіру мүмкіндіктерін бағалайды, яғни жыл соңына қарай Алашанькоуға Қазақстаннан астық тасығыштармен 1 млн тонна астық жеткізуге болады. Бұл қазіргі уақытта максималды қуаттың тек 50% құрайды: қажет болған жағдайда жүк түсіру айына 200 мың тоннаға дейін артуы мүмкін, бәрі вагондарды жеткізуге байланысты.
Терминалдың өзінде астық сақталмайды, ол тұтынушыларға қайта бағытталады. Алашанькоудағы бонд аймағында жұмыс істейтін қайта өңдеушілердің тағы 400 мың тоннаға арналған өз қоймалары бар. Олар өндіретін өнімдер ішкі нарыққа әртүрлі көлік түрлерімен, соның ішінде теміржол жөнелтілімдерімен жіберіледі.
Жол кептелісі
Осылайша, Алашанькоу инфрақұрылымы жыл сайын хопперлерде 2 миллионнан астам астық жүктерін қабылдауға мүмкіндік береді, бірақ ҚР мен ҚХР арасындағы шекаралық өткелде тар жол әлі де бар. Сонымен қатар, астықтан басқа, Қазақстаннан май, тыңайтқыштар, кен, түсті металдар және басқа да жүктер жеткізіледі. Стратегиялық тұрғыдан екі ел де тауар айналымын ұлғайтқысы келеді, сондықтан шекара маңындағы аймақтарда қосымша теміржол желілері салынуда. Сонымен, алдағы екі-үш жылда да оң өзгерістер күтілуде.
Дегенмен, вагондардың шекарада бос тұруының тағы бір себебі бар. Қытайлық астық сатып алушылар әрбір импорттық партияға лицензия алуы керек. Әдетте, оны алуға арналған құжаттар жүк жөнелтушімен мәміле жасасқаннан және Қазақстанда вагондарды тиегеннен кейін беріледі, ал алушылар вагондардың келуіне құжаттардың барлық пакетін дайындап үлгере бермейді. Осы себепті шекара өткелінде вагондардың жиналуы мезгіл-мезгіл пайда болады, ал астық терминалына күн сайын бір-екі күннің орнына екі-үш күнде бір ғана құрам беріледі.
Қытайлық компаниялардың басшылары құжаттарды рәсімдеу және лицензия алу процесі жақын арада шешіліп, жөнелтулер ырғақтырақ болады деп үміттенеді.
Сонымен қатар, осы көктемде Алашанькоу бекетіндегі кеденде фитосанитариялық бақылаудан өту үшін жаңа автоматты жабдықты енгізу жоспарлануда. Қытайлық сатып алушылар бұл жүктердің өтуін тездетеді деп үміттенеді.
Қорғас
Басқа шекара маңындағы қала – Қорғаста да қазақстандық өнімдерден жем, ұн және май өндірілетін бонд аймағы орналасқан. Ауылшаруашылық жүктері бұған дейін контейнерлермен және автокөліктермен жеткізілген, бірақ қазір астық таситын көліктермен жөнелтілді.
Қорғастағы көлемі 50 мың тонна жаңа элеватор 2023 жылдың шілдесінде пайдалануға берілді, бірақ іс жүзінде ол тек биыл ғана іске қосылды. Қазақстан тарапынан кең табанды екі теміржол желісі тартылды. Астық түсіру желісі жеті вагонды сыйдырады, бүкіл пойыздың түсіру жылдамдығы алты сағатты құрайды. Тәулігіне терминал екі құрамды түсіруге дайын.
Әзірге Қорғаста хопперлердің бір ғана құрамы қабылданды. Бірақ екі тарап та терминалды іске қосу қазақстандық астықты ҚХР-ға жеткізудің жаңа рекордын орнатуға мүмкіндік береді деп үміттенеді.
Сауда әлеуетін бағалай отырып, жергілікті билік Қорғастағы біржолғы сақтау қуатын қазіргі 50 мыңнан 1 млн тоннаға дейін ұлғайтуды жоспарлап отыр, кезең-кезеңімен құрылыс жақын арада басталады. Жаңа теміржол желілерін салу жоспарлануда.
Қорғастың бонд аймағында тек жемдік астыққа деген қажеттілік қазір жылына 2 миллион тоннадан асады. Жаңа маусымға қарай бұл көрсеткіш өседі деп күтілуде, өйткені мұнда тағы үш жем шығаратын зауыт салынады. Сондықтан қытайлық сатып алушылар арасында санаттан тыс бидай, арпа, жүгері ерекше сұранысқа ие. Айтпақшы, шекаралас Алматы облысында фермерлер осы күзде жүгері дақылын уақтылы сата алмады, ал оның бағасы құлдырады. Келесі маусымдарда бұл мәселенің шешімі көршілес.
Терминал басшылығы астық тасығыштардың құрамын қабылдау бойынша жұмыс екі ай ішінде жолға қойылады, содан кейін ырғақты жеткізілімдер басталады деп күтеді. Ең бастысы, теміржол әкімшіліктері арасында өзара іс-қимыл жасау, тасымалдау жоспарларын келісу және кесте бойынша жұмыс істеу.
Сондай-ақ, жүктерді кешіктірмеу үшін қытайлық импорттаушылардың лицензияларды уақтылы ресімдеу мәселесін шешу қажет. Бұған терминал басшылары тиеу кезеңінде қазақстандық жүк жөнелтушілердің де назарын аударуды сұрайды, өйткені жеткізілімдердің тұрақтылығы барлық қатысушылардың мүддесі үшін.
Экспорт жүре ме
Алашанькоу және Қорғас бекеттері – қазақстандық астық үшін Қытайға қақпа. Аспан асты елі қазақстандық экспорттаушыларға тартымды төлем шарттарымен қызықты. Қазақстандық астық үшін Қытай нарығындағы баға Орта Азияға қарағанда жоғары болып қана қоймайды (ақпан айында 155 долларға қарсы 180 доллар), сонымен қатар қытайлықтар өздерінің келісімшарттары бойынша алдын ала төлем жасайды. Ал Орта Азияны сатып алушылар жүкті алғаннан кейін ғана төлем жасайды. Бұл нарықтың ашылуы қазақстандық астық нарығында тұтастай теңгерімді қалыптастырады, және біз көріп отырғанымыздай, Қытай импортты ұлғайтуға дайын. Биылғы жылдың міндеті - барлық кедергілерді реттеу және ырғақты жеткізілімдерді қамтамасыз ету. Бұл үшін Қытай тарапынан барлық инфрақұрылым құрылды.
