Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Қазақстанда картоптың жоғары өнімі бағаның төмендеуіне әкелді
Қазақстанның аграршылары картоп жинауды аяқтауға жақын. Бұл міндетті орындап үлгерген шаруашылықтар да бар.
Өнімділікке келетін болсақ, суару бар жерлерде картопты өнеркәсіптік өсіру санның тұрақтылығын білдіреді. Рас, қолайсыз ауа-райы да болады. Сондықтан жылдан-жылға өнімділік көрсеткіштерінде шамалы өзгерістер бар. Бірақ Қазақстан бойынша орта есеппен шаруашылықтар гектарына 30-35 тонна картоп алады.
Биыл ауа райы жақсы болды. Дегенмен, суаруды сәл ертерек бастауға болар еді. Жоғары температура кезінде картоп өсірушілер қарқынды суару жүргізді.
Биылғы жылы ең қызықты мәселе - баға. Бірқатар факторлар оның өткен жылмен салыстырғанда төмендегенін көрсетеді.
- Ағымдағы жылы экспорттық нарықтар тарылды, - деді ElDala.kz порталына Қайрат Бисетаев, Қазақстан картоп және көкөніс өсірушілер одағының Басқарма төрағасы. - Тұрақтылыққа ықпал ететін басты фактор - экспортқа сату мүмкіндігі. Неғұрлым көп болса, баға да соғұрлым жоғары. Егер артық картопты елден тыс жерлерде сатумен проблемалар болса, онда баға төмендейді.
Өткен жылы Қазақстан картопты негізінен екі нарыққа сатты. Бұл - қатты құрғақшылықты бастан кешірген және картоп тапшылығына ұшыраған Ресей және Өзбекстан. Соңғысы тұрақты өткізу нарығын қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, Түрікменстанның нарығы бар, онда көлем азырақ.
- Биыл Ресей жоқ, өзінің өнімі жақсы, - деп атап өтті Қайрат Бисетаев. - Өткен жылы қалыптасқан жағдай 10-12 жылда бір рет орын алады. Ресейдегі картоптың көп үлесі тәлімі жерде өсіріледі. Бұл түсінікті де. Онда Қазақстанға қарағанда жауын-шашын көбірек. Сондықтан суарусыз жақсы дақыл өсіруге болады. Өткен жылы Ресей картопты импорттауға мәжбүр болды. Бұл біз үшін бағаны жақсы көтерді. Ал биыл бір Өзбекстан қалды. Ішкі нарықтағы баға осы елге артық өнімді сату мүмкіндігімізге байланысты. Қазір бұл - негізгі сатып алушы.
Рас, кейінірек оны қайта сату үшін картоптың белгілі бір көлемін сатып алумен айналысатын шағын жеке кәсіпкерлер бар. Сонымен қатар күзгі картоп жинауды жүргізетін ұйымдар бар. Өзбекстанға экспорт ақырын басталды.
Тақырып бойынша оқу: Төрт жылдық құрғақшылық. АгроКеруен Егін 2022, 14-күн
Суретте: Қайрат Бисетаев
Егістіктен ерте алынған картоптың бағасы осы маусымда 120-130 теңге болды. Қазір баға өндірушінің қоймасынан 90-95 теңгеге дейін төмендеді. Бұл Павлодар мен Қарағанды - негізгі көлем өсірілетін екі өңір.
- Биылғы жылдың шығыны бойынша бұл баға деңгейі әділетсіз, - деп есептейді Қайрат Бисетаев. - Өзіндік құн 100 теңгеге кетті, өйткені фермердің дақылды өсіру кезінде пайдаланатын барлық құнының - ЖЖМ, тыңайтқыштар, пестицидтердің теңдессіз өсуі орын алды. Суару - қарқынды технология. Мұнда пестицидтер, гербицидтер, инсектицидтер, фунгицидтер, минералды тыңайтқыштар белсенді қолданылады. Агрохимия бағасының өсуіне сезімталдық та осыдан.
Мұндай жағдайда қазақстандық фермерлерге картопты 110 теңге/кг және одан жоғары бағамен сату тиімді. Бағаның бұл деңгейі барлық тікелей шығындарды жабу, несиелер, лизинг бойынша міндеттемелерді төлеу үшін қажет. Рас, жыл сайын күзде баға өзіндік құнынан төмен түседі. Өйткені, шағын картоп өсірушілердің қоймалары жоқ және олар барлық дақылдарды қазан айының соңына дейін, яғни суық ауа райының басталуына дейін сатуға тырысады.
Ірі фермерлерде де олардың қоймаларына сыймайтын шағын артықшылық пайда болады. Бұл көлем нарыққа қысым жасайп, баға ыңғайлы бағадан төмен түседі. Фермерлер күзгі шығындарды тек қысқы және көктемгі бағаның өсуі есебінен өтей алады.
- Қазақстаннан картоп экспортының тұрақты көлемі - жылына 320-330 мың тонна, - деп түсіндірді Қайрат Бисетаев. - Ішкі нарықтағы бағаны түсірмеу үшін және көктемде сата алмаған артық картопты тастамау үшін біз бұл көлемді елден тыс жерлерге сатуымыз керек. Бұлай да болды. Сауда және интеграция министрі Серік Жұманғарин шекаралардың жабылмайтынына кепілдік берді. Экспортты шектеу есебінен негізсіз төмен баға үшін фермердің табыстылығына соққы беруге болмайды. Бұл болашақта одан да көп тапшылыққа әкеледі.
Егер фермер шығынға ұшыраса, онда ол өз шаруашылығын жабады, банкротқа ұшырайды, ең жақсы жағдайда аудандарды қысқартуға мәжбүр болады. Бұл ішкі нарыққа теріс әсер етеді. Бағалар күрт өседі. Жағдайды түзету қиын болады.
Нақты ортасын табу маңызды. Ең бастысы, фермер өзінің барлық көлемін сата алуы тиіс. Артығы экспортқа кетуі тиіс.
- Шетелге көбірек сатамыз деп уайымдаудың қажеті жоқ, - деп атап өтті Қайрат Бисетаев. - Бізде әрқашан басқа елдердің импорты болады. Бұл - бізге импорттауға дайын Иран, Пәкістан, Қырғызстан. Егер өткен жылы біз Қазақстаннан 270 мың тоннаға жуық өнімді сатсақ, Иран, Пәкістан және Қырғызстаннан 25 мың тонна алдық. Мұндай ағындар әрқашан бар. Біз экспорт пен импорт үшін өз нарығымызды жаппауымыз керек. Егер баға бізде өссе, онда импортталған картоп келіп, құны теңестіріледі.
Республиканың батысында ресейлік картоп бар. Өткен жылы да Ресей үшін құрғақ жыл болды. Атырау және Батыс Қазақстан облыстарына Павлодардан немесе Қарағандыдан гөрі Астраханнан картоп әкелу әлдеқайда жақын. Сауда және интеграция министрлігі мен Ауыл шаруашылығы министрлігінің қазіргі басшылығы мұны түсінеді. Танымал емес шаралар болмайды.
Тақырып бойынша оқу: Жүгеріні қалай суару керек. АгроКеруен Егін 2022, 13-күн
Қиын мәселе - әлеуметтік деп аталатын картоп. Өткен жылдары жергілікті атқарушы органдар фермерлерге әкімшілік қысым көрсетіп, шаруашылықтарды төмен бағамен сатуға мәжбүр етті. Картопты арзан бағамен сататын жеке дүкендер болды. Бұл сөрелерге жете алмаған өнімді осы дүкендердің қоймаларынан іскер адамдардың алып кетуіне әкелді. Олар қаптап сатып алып, содан кейін басқа жерлерде сатты. Тәжірибе көрсеткендей, мұны қадағалау мүмкін емес.
- Жекелеген нүктелердегі жасанды төмен баға алыпсатарлыққа алып келеді, - деді Қайрат Бисетаев. - Бағаны ұстап тұрудың нарықтық нұсқаларын іздеу керек. Олардың бірін біз қазір Сауда және интеграция министрлігімен талқылап жатырмыз. Ол өзін қалай көрсететінін айтуға әлі ерте. Біз әлеуметтік әмиянға келуіміз керек. Яғни, халықтың жекелеген әлеуметтік осал топтарына атаулы көмек қажет. Бұл тетік көптеген елдерде жақсы дамыған. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі жағдайды жақсы біледі. Олар мұқтаждардың бәрін біледі.
Әзірге арзан картопты барлығы сатып ала алады. Бұл дұрыс емес. Арзан өнімдер бүкіл нарыққа емес, атаулы түрде түсуі керек. Сонда ӘКК, тұрақтандыру қорлары арқылы жасалатын келісімшарттар бүгінгі таңдағы маңыздылыққа ие болмайды.
Тақырып бойынша оқу: Жазғы аяз несімен қауіпті. АгроКеруен Егін 2022, 11-күн
Сәбізді жинау бойынша биылғы жыл Қазақстан үшін қолайлы болы. Болжанатын көлемге қол жеткізіледі. Мысалы, Павлодар облысында 50 мың тоннаға дейін жинау жоспарланып отыр. Бүгінгі таңда Қазақстандағы ірі шаруашылықтар борщ жиынтығы - картоп, сәбіз, қызылша және қырыққабатпен айналысады. Бірақ соңғы уақытта құрылым өзгерді. Сәбіз көбірек өсіріледі, қырыққабат пен қызылша - азырақ. Сәбізді қол еңбегін пайдаланбай өнеркәсіптік негізде өсіруге болады. Сондықтан қырыққабат пен қызылша ұсақ шаруашылықтарға кетеді - бұл қалыпты жағдай.
Сәбіз - суаруда тиімді дақыл. Қазақстанның солтүстігіндегі топырақ-климаттық жағдайдың арқасында өте дәмді сәбіз өседі. Бүгінгі таңда негізгі өндіруші Павлодар облысы болып табылады. Өндіріс көлемінің жартысы ішкі нарыққа, жартысы Батыс және Шығыс Сібірге, Оралға дейін кетеді. Ақпаннан бастап Ресейдің бұл аймақтары қазақстандық сәбізді тұтынады.
