АҚШ-тағы мал шаруашылығы бизнесін ұйымдастыру: модельдер, стратегиялар және тенденциялар

АҚШ-тағы мал шаруашылығы - бұл фермерлер өз кәсіпорындарының табысты болуын қамтамасыз ету үшін әртүрлі стратегиялар мен бизнес үлгілерін белсенді түрде қолданатын күрделі және серпінді сала. Бұл мақалада американдық мал шаруашылығының маманы және Global Beef Consultants негізін қалаушы Билл Прайспен бірге біз АҚШ-тағы мал шаруашылығы бизнесін ұйымдастырудың негізгі аспектілерін қарастырамыз және американдық фермерлер қалай пайда таба алатынын білеміз.

Алдымен етті мал өсірудің американдық бизнес-модельдерінің тиімділігін қарастырайық. Жалпы, бизнес құрылымы бұзау өндірушісінен бастап бордақылау алаңдарына дейінгі өндіріс кезеңдерін көрсетеді. Қазақстандағы сияқты АҚШ-тағы "Сиыр-бұзау" кезеңі шешуші рөл атқаратынын атап өту маңызды.

Американдық ранчер - бұл сиырларды және бұзауларды жайылымда өсіретін, оларды 250 кг-ға дейін бордақылайтын шағын фермер. Ранчер әдетте жыл бойы жұмыс істейді. Оның міндеттеріне тұмса сиырларды тексеру, жас малға күтім жасау және қыста азықтандыру үшін шөп жинау кіреді. Бұл кезеңде ранчер табыны әдетте 100 сиырға дейін жетеді. Дәстүр бойынша, АҚШ-та бұзаулау көктемгі кезеңге жоспарланады. Бұл экономикалық пайда әкеледі және бұзаулардың құнын төмендетеді. Соңғы жылдары процестерді табиғатпен синхрондау үрдісі байқалды. Бұл сау бұзаулардың туылуына ықпал етеді және сәйкесінше оларды емдеу үшін антибиотиктерді қолдануды азайтады.

Тізбектегі келесі буын - бэкграундер. Ол өсіру үшін бұзауларды сатып алады. Бұл жүйеге қатысушы әдетте орташа немесе кіші фермаға ие, шамамен 500-1000 бас ұстайды және бұзаулардың салмағын белгілі бір деңгейге дейін арттырады. Мұнда көбінесе отбасылық форматта жұмыс істейтін фермерлер электр шопандары, автоматты қақпалар және басқа технологиялар сияқты заманауи әдістерді қолданады. Бұқаларды 300-450 кг-ға дейін өсіргеннен кейін, бэкграундер бұзауларды бордақылау алаңдарына сатады.

Ранчолардан айырмашылығы, бордақылау алаңдарында малдың едәуір саны бар, әдетте 10 000-нан астам.

"Бордақылау алаңдары АҚШ-тағы мал шаруашылығы процесінің маңызды буыны болып табылады. Мәрмәр етін қалыптастыру үшін жоғары қарқынды мал бордақылау жұмыстары жүргізіліп жатқандықтан", - дейді Билл Прайс - "Тері астындағы және бұлшықет ішілік майдың мөлшерін көбейту үшін бұл жерлерде азықтандыру құнарландырылған жемге бай болатындай етіп жасалады. Малға астық, сүрлем, шөп және/немесе ақуыз қоспалары беріледі.”

Бордақылау ұзақтығы малдың салмағына, азықтандыру жағдайларына және USDA қалаған сапалық бағасына байланысты 90-нан 300 күнге дейін өзгереді. Орташа салмақ күніне 1-2 кг құрайды. Белгілі бір салмақ пен жағдайға жеткеннен кейін мал ет комбинатына жіберіледі.

Бордақылау кезеңінің қаржылық табыстылығы тікелей шығындар мен пайда арасындағы нақты теңгерімге байланысты. АҚШ-та бордақылау алаңдарының шығындарын бөлу келесідей:

  • Азықтандыру шығындары жалпы шығындардың шамамен 60-70% құрайды, соның ішінде жем, шөп, сүрлем және басқа да жем ингредиенттерін сатып алу. Бір бас малға жұмсалатын шығын 556 долларға жетеді.     
  • Қызметкерлердің жалақысы - жалпы шығындардың 10-15%. Бақташының жалақысы тәжірибе мен біліктілікке байланысты сағатына 16 доллардан 28 долларға дейін өзгереді.
  • Ветеринарлық қызмет - АҚШ-тағы ветеринардың орташа жалақысын ескере отырып, жалпы шығындардың 10% дейін.
  • Энергия, су және инфрақұрылым мен жабдық шығындары жалпы шығындардың 5-10% құрайды.

Көріп отырғаныңыздай, ет бизнесінде барлық шығындар азықтандыруға жұмсалады. Сиырды ұстаудың толық құны жылына 500 доллардан 1000 долларға дейін жетеді. Әлемдік нарықтарға экспорттауға арналған ет 24 айға толмаған малдан алынуы керек екенін ескеру маңызды. Сондықтан бұл салада стратегиялық жоспарлау өте маңызды.

 

Модельдердің үйлесімі және пайда табу жолдары

Енді осы саладағы пайданы барынша арттыра алатын бизнес-модельдер мен стратегиялардың ықтимал комбинацияларын қарастырайық.

Америкадағы көптеген фермерлер әртүрлі модельдерді біріктіруді жөн көреді. Мысалы, бұзау өндірісі және өсіріп жеткізу, кейде тіпті фидлоттарды қолданадыі. Өтімді емес дәнді дақылдары бар өсімдік өсіру фермерлері өсіріп жеткізу мен ранчерлікті біріктіре алады. Бұл тәсіл сату үшін сапалы астыққа назар аудара отырып, сапасыз астықты пайдалануды барынша арттыруға мүмкіндік береді.

Шағын фермерлер мен ранчо иелеріне қосымша табысты аукциондарға қатысу әкеледі. Мұнда салауатты бәсекелестік шешуші рөл атқарады. Ол бір ойыншының бағаны шамадан тыс бақылауына жол бермейді.

Тұрақты кірісті қамтамасыз ету үшін американдық фермерлер келісімшарттық сатылымдарды жиі пайдаланады. Алдын ала келісілген баға бойынша малдың белгіленген көлеміне белгілі бір сатып алушылармен жасалған мәмілелер қаржының тұрақтылығы мен болжамдылығын қамтамасыз етеді. Ұзақ мерзімді келісімшарттар серіктестік пен сенімділікті қалыптастырады, нарықтағы қайта тапсырыстар мен ұсыныстарға ықпал етеді.

Бірақ бәрі бір қарағанда көрінгендей оңай емес. Бұл сала өз жер телімдері жоқ адамдар үшін сынаққа айналуда. Бүгінгі таңда Америкада жайылымдардың құны гектарына 5000 доллардан 6500 долларға дейін басталады, ал егістік 1 гектар үшін 30-40 000 долларға жетеді. Бұл сандар әсерлі соманы құрайды, бұл өнімнің өзіндік құнын айтарлықтай арттырады, бұл ранчоға иелік етуді жас кәсіпкерлерге қол жетімділікті қиындатады. Ранчоны мұра етіп алып, оны негізгі табыс көзіне айналдырғандар тек 100 бас малды ұстауы керек. Егер қосымша табыс көзі болса, олар 500-ден 1000 басқа дейін ұстай алады. Мұрагерлер өз иеліктерін басқаруды ірі компанияларға беруді таңдайтын немесе тіпті сатуға шешім қабылдайтын жағдайлар болады. Алайда, қиындықтарға қарамастан, қазіргі бизнесте фермерлерге белгілі бір стандарттарды сақтағаны үшін бағаға сыйлықақы беретін мамандандырылған бағдарламаларды пайдалану мүмкіндігі бар. Бұл GAP (жаһандық мал серіктестігі), VNB (дәлелденген табиғи сиыр еті) және NHTC (гормоналды өңделмеген мал) сияқты бағдарламалар. Оларға қатысу сертификаттауды және техникалық сипаттамаларды талап етеді, бірақ қосымша табыс әкелуі мүмкін.

"Мәселен, бүгінде АҚШ нарығында, GAP малында бізде әлемдегі және елдегі ең жоғары сыйлықтардың бірі бар. Бұл нарықтан 425 доллар және бұл керемет. Бірақ сіз антибиотиктерді қолдана алмайсыз, жағдайды жақсарту үшін басқа заманауи технологияны қолдана алмайсыз. Мысалы, егер мал ауырып, фермадағы мал індеті жоғарыласа, онда сіз тиімділікті жоғалтасыз және өндірістің жоғары құнын аласыз", -  дейді Билл Прайс.

Әрбір төмен қадам қосымша күш пен ресурстарды қажет ете отырып, аз пайда әкеледі. Кәдімгі тауарлық малды да экспорттауға болады, бірақ жоғары талаптарға сәйкес келмегендіктен, оның көп бөлігі ел ішінде қалады. Айта кету керек, АҚШ-та өндірілген еттің тек 10%-ы экспортқа жіберіледі және осы көлемнен 35%-ы Жапонияға жіберіледі. Бұл факт Қазақстан сияқты елдерге, әсіресе көршілерімен, атап айтқанда Қытаймен салыстырғанда стратегиялық артықшылық береді.

Көріп отырғаныңыздай, нарықтағы жағдай, бір жағынан, өсу мен салауатты бәсекелестікке көптеген мүмкіндіктер береді, ал екінші жағынан, бұл саланың күрделілігін көрсетеді. Экономикалық, климаттық және баға ауытқуларының болжанбауы фермерлерден жоғары икемділік пен бейімделуді талап етеді. Табыстың негізгі факторлары шығындарды тиімді басқару және өнімнің жоғары сапасы болып табылады. Әр түрлі бизнес-модельдердің үйлесімі және саладағы өзгерістерге бейімделу қабілеті белгілі бір бизнесте өмір сүру және өркендеу үшін маңызды стратегиялар болып табылады.

АҚШ пен Қазақстанның мал шаруашылығы бизнесі туралы көбірек білгіңіз келеді -  BaiBolsyn платформасында EL BAYLYGY | БОГАТСТВО НАЦИИ фермерлерге арналған тегін оқыту курсын өтіңіз.

Курс туралы толығырақ осында оқи аласыз.

​​Телеграмда курс тыңдаушылар тобына қосылыңыз. Мұнда сіз өзіңізді қызықтыратын тақырып бойынша дәріскерлерге сұрақтар қоя аласыз: https://t.me/+8zWcTnjAbVxmNTNi

Серик Рахметов

Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.