Қазақстандағы жердің 30%-ы "сұр" аймақта қалуда – депутат

Ақпараттық жүйелердің дұрыс бомауы және жер кадастрын жүргізу сапасы жер саласында көптеген қателіктер туғызуда және ауыл шаруашылығы жануарларын тіркейтін алаяқтық схемалар үшін мүмкіндік беруде. Бұл туралы Мәжіліс депутаты Екатерина Смышляева бірінші вице-премьер Роман Склярға өтініш білдіре отырып мәлімдеді.

Депутат елімізде 8 млн гектардан астам жер мемлекеттік меншікке қайтарылғанын, бірақ бұл жұмысты жалғастыру және жүйелі мониторингті енгізу үшін адами факторды алып тастай отырып, саланы цифрландыруды аяқтау қажеттігін атап өтті. Алайда, сенімді деректерді қалыптастыру процестеріне әрдайым осы жұмысқа қызығушылық танытпайтын көптеген тараптар тартылған.

Мемлекеттік ақпараттық жүйелердің жұмысында проблемалар бар, атап айтқанда, тіркеу деректері реттелмеген.

"Космомониторинг барысында жүйемен есепке алынбаған миллионнан астам егістік жерлер анықталды. Жер учаскелерінің нысандары мен шекараларының сәйкес келмеуі, меншік иелерінің қайталануы және т.б. орын алып отыр. Бұл түсінікті, өйткені "Мемлекеттік жер кадастры" ақпараттық жүйесі біріктіру кезінде тексеру жүргізілмеген 226 дербес базадан құрылған деректермен жұмыс істейді. Барлық қағаз құжаттары сақталмаған және цифрландырылмаған, бұл жергілікті атқарушы органдардың жұмысы. Нақтылау өте баяу, процесс әр түрлі координаттар жүйелерінде алынған мәліметтермен күрделене түсуде және ұлттық жүйе тек 2025 жылы енгізіледі. Бұл деректер бір жүйеден екінші жүйеге көшіп, қайта қайта жаңа қателіктер тудырады", - деп атап өтті Екатерина Смышляева.

Оның айтуынша, тағы бір мәселе - жер балансының орталықтандырылған цифрлық базасының болмауы. Оны әлі күнге дейін жергілікті атқарушы органдар жергілікті түрде, ескі әдіспен - Excel кестелерінде жүргізеді. Бұл жағдайда бұл баланс кеңістіктік деректерді қамтымайды.

"Жердің шамамен 30% - ы баланспен мүлде қамтылмаған. Бұл олардың мәртебесін және мақсатты пайдалану фактісін бағалау мүмкін емес екенін көрсетеді, олар сұр аймақта қала беруде. Жер балансында кеңістіктік деректердің болмауы әлі күнге дейін субсидияларды бөлу кезінде нақты есептеулер жүргізуге мүмкіндік бермейді", - деді депутат.

Сонымен қатар, жерді пайдаланудың заңдылығын белгілеу процесінде де көптеген олқылықтар бар. Екатерина Смышляева жануарларды есепке алу бағдарламасына ерекше назар аударды, оның айтуынша, "алаяқтық схемаларды жүзеге асыру үшін белсенді қолданылады".

"Шаруашылықтардың балансында "виртуалды сиырлар" пайда болады, олар мал басын жасанды түрде көбейтеді, демек жайылымдық жерлерге деген қажеттілік бар. Егер деректер сапасына және жер саласындағы процестерді автоматтандыруға қатысты жағдай өзгермесе, жерді пайдаланудың ашықтығы мен әділдігін қамтамасыз ету мүмкін болмайды", - деді ол.

Тақырып бойынша оқу: Неліктен қазақстандық фермерлерге жайылым жетіспейді

Жоғарыда айтылғандарға байланысты AMANAT фракциясының депутаттары кеңістіктік деректерге негізделген цифрлық жер балансын құруды жеделдету қажеттігін мәлімдеді. Салалық ақпараттық жүйелердегі кемшіліктер жойылсын бұл ретте операторлардың барлық деңгейдегі ақпараттық жүйелерді жүргізу сапасы үшін жауапкершілігін күшейтілсін. Ұлттық координаттар жүйесін әзірлеу толық уақтылы қаржыландырылсын және ұйымдастырушылық қолдау қамтамасыз етілсін.

Сондай-ақ, депутаттар ақпараттық жүйелерді одан әрі біріктіру кезінде дәйексіз деректердің көші-қонына жол беруге болмайтынына назар аударады.