Қазақстанда мақта өсіруде ресурстарды үнемдейтін жаңа технология ойлап тапты

Қазақ мақта өсіру ғылыми-зерттеу институтының (Ұлттық аграрлық ғылыми-зерттеу орталығының еншілес кәсіпорны) ғалымдары мақта өсіруде ресурстарды үнемдейтін жаңа технология ойлап тапты. Бұл туралы ҰАҒЗО баспасөз қызметі хабарлады.

Ауыл шаруашылық дақылдарын өсіру кезінде топырақты өңдеу кезіндегі ресурстық үнемдеу әдісінің авторлары - И. Умбетаев пен О. Бигараев.

«Өнертабыстың мақсаты - агротехникалық шығындарды азайтып, топырақ өңдеу сапасын жақсарту. Топырақты өңдеудің бұл әдісінде осы мақсатқа жету үшін күзде топырақты терең қопсытады 55-60 сантиметрге дейін, ал көктемде мақта өсіру кезінде кесек топырақтарды ғана аударады, ал басқа дақылдарды өсіру кезінде жерді тек тырмалау ғана керек», - деді ҰАҒЗО.

Баспасөз қызметі түсіндіріп өткендей, күзде мақта жинағаннан кейін KИР-1.5 техникасын қолданып, мақтаның қалған паясын жинап алады. Содан кейін, жерді екі рет жыртқанның  орнына, топырақты 55-60 сантиметр етіп терең түрде қопсытылады.

Әрі қарай, көктемде егін егіліп, мақта себіледі; немесе олар жерді тағыда жыртып мақта егу жұмыстарын жүргізеді. Қалған операциялар әдеттегі технологияны қолдану арқылы жүзеге асырылады.

Басқа дақылдарда, мысалы, жүгері мен дәнді дақылдар жиналғаннан кейін, терең қопсыту дереу жүзеге асырылады, ал көктемде жай .стінгі қабатын аударғаннан кейін себу жұмыстары жасалады.

Топырақты терең қопсыту үшін Т-150 тракторына бір-бірінен 90 сантиметр қашықтықта орналасқан және 270 сантиметр аралықты қамтитын үш құрылғы қолданылады. Сондай-ақ ГР-3,4 жер аударатын төрт тіркеме қолданылады, олар John Deere, Amako, Case және басқада  160-тан 220 ат күші бар тракторларға тіркеледі. Ғалымдардың пікірінше, мұндай  терең қопсытуда жұмыс өнімділігі сағатына 2,7-ден 3,5 га-ға дейін, ал 8 сағаттық жұмыс кезінде 21,6-дан 28 га-ға дейін болады, бұл бұрын қолданған екі мәрте жыртуға қарағанда 2,5-3 есе көп.

Топырақты терең қопсыту трактормен сағатына 8-12 км жылдамдықпен жүзеге асырылатындығы атап өтілді. Жер пайдаланушылар жерді жыл сайын жырту нәтижесінде пайда болған топырақтың қатып қалған қабатында аударады. Аталған қабатты қопсытқан  соң, топырақтың аэрациясы мен физикалық қасиеттері жақсарады, су өткізгіштігі жоғарылайды, топырақ қопсиды, нәтижесінде ауыл шаруашылық өсімдіктерінің тамыр жүйесі жақсы дамиды, дақылдың өнімділігі жоғарылайды, өнім сапасы жақсарады.

Топырақты терең қопсыту технологиясы жүгері, дән және басқа да егістік дақылдарды суармалы егіндерді жинап алғаннан кейін де жасалса тиімді.

Бұрынғы жер жыртуға қарағанда топырақты терең қопсыту кезінде жанар-жағармай материалдарының үнемделуі 60%, еңбек өнімділігі 40% жоғарылайды, ауыл шаруашылық дақылдарының шығымдылығын 28-30% -ға артады.

Жаңа технологияны қолдану кезінде фермер әр гектардан 12-13 мың теңге қаржыны үнемдей алады.