Қытай қазақстандық астық үшін жабық күйінде қалып отыр

Биылғы маусымның өнімі Қазақстан соңғы бірнеше жыл ішінде алған өнімнен жоғары. Бұл Қазақстан ішінде де, экспортқа да астық және басқа да ауыл шаруашылығы жүктерін тасымалдауды ұйымдастыруда көптеген проблемаларды ашты. Бұл туралы 29 қыркүйекте Астанада өткен Eurasian Аgricom Халықаралық астық конференциясының қатысушылары айтты.

- Бізде вагон паркі бар, - деп атап өтті "Астық Транс" АҚ президенті, Қазақстан Астық одағы логистика комитетінің басшысы Санжар Елубаев. - Бірақ логистикаға қатысты әрбір адам шартты 5 мың вагонды 10 мыңға немесе 2,5 мыңға айналдыруға болатынын түсінеді. Мұның бәрі айналым мерзіміне байланысты, ол тасымалдау процесіне қатысушылардың іс-әрекеттерінің үйлестірілуімен анықталады. Бос вагондарды беру, тиеу, құжаттарды рәсімдеу, жол жүру, түсіру және басқа да операциялардың жылдамдығы маңызды.

"Астық Транс" басшысының айтуынша, вагондар паркі жеткілікті болған жағдайда теміржолшылар әлсіз буынға айналды, олардың кінәсінен жылжымалы құрамның айналым жылдамдығы төмендейді. Нәтижесінде вагондар жолдарда не тиелген, не бос күйде бос тұрады. Жақын арада жағдай жылыту маусымының басталуы қарсаңында көмір тасымалының ұлғаюымен қиындауы мүмкін.

Бұл жағдайға "ҚТЖ-ЖТ" басшысының жүк коммерциялық жұмысы жөніндегі орынбасары Нұржан Келбуғанов түсініктеме берді.

- Мәселелер шынымен де бар, біз оларды жүк жөнелтушілердің қатысуымен өткен кеңестерде талқылаймыз, - деп мойындады Нұржан Келбуғанов. - Бұл мәселе уақытша маусымдық сипатқа ие. Жүк айналымы қазір өте жоғары: өткен жылы біз соңғы 30 жылда рекордтық тасымалдауға қол жеткіздік. Осы жылдың алғашқы 9 айында біз тасымалдау көлемінің тағы 6% - ға өскенін байқадық. Оның ішінде транзит 11% - ға өсті. Сондықтан, мен тасымалдау тұрып қалды деп айта алмаймын - тасымалдау жақсы жүріп жатыр. Уақытша қиындықтарға келетін болсақ, 15-20 қазанда бәрі қалыпқа келеді, өйткені осы кезеңде біз жазғы жол жұмыстарының аяқталуын күтеміз. Қазір жөндеу жұмыстары шамамен 550 км жол бойында жүріп жатыр, және біздің еліміздегі бірқатар локомотивтер, әрине, осы тасымалдауға алаңдаулы. Сондай-ақ, биылғы жылы еліміздің батысында Республикалық маңызы бар автожолдар салу бағдарламасы бойынша бізде үлкен тасымалдау болды. Ол қазір де аяқталуға жақын. Сонымен қатар, қыркүйек айында дизель отыны мен бензинді тасымалдаудың үлкен жүктемесі болды - бұл да қазір қалыпқа келді.

Сондай-ақ, "ҚТЖ ЖТ" басшысының орынбасары пойыздар Ресей Федерациясы тарапынан барлық түйісу станциялары бойынша тоқтап тұрғанын атап өтті. Мұның себебі - Азов-Қара теңіз порттарына көмір жеткізілімінің артуы.

Нұржан Келбуғановтың айтуынша, компания локомотив паркін жаңартуда. Бағдарламаға сәйкес, жыл сайын 70 бірлікке дейін сатып алу жоспарлануда, биыл 44 локомотив сатып алынды. Жыл соңына дейін қалғандары келеді.

- Қазір бұл мәселелердің барлығы шешілуде, қазан айында біз барлық мәселелер бойынша жағдайды қалыпқа келтіруді күтеміз, - деп қосты Нұржан Келбуғанов. - Үздік жылдары біз айына 1,2-1,3 млн тонна астық тасымалдадық. Бұл сандарға біз жетеміз деп ойлаймын. Бірақ, әрине, бұл нарықтың барлық қатысушыларына байланысты, өйткені қазір кідірістер тек жолда ғана емес, сонымен қатар бастапқы және соңғы операцияларда да бар. Астықты тасымалдау кезінде біз тек тасымалдау құжаттарын ресімдеуде 5-6 тәулік жоғалтамыз.

Бұл ретте "ҚТЖ ЖТ" басшысының орынбасары астықты Орталық Азияға (Қазақстан үшін басым бағыт) тасымалдау кезінде кідірістер күтілмейтінін атап өтті: Өзбекстан теміржолшыларымен тәулігіне 30 пойызға дейін жөнелту туралы уағдаластық бар. Ал Қытай іс жүзінде жабық күйінде қалады.

- Қытай бағыты пандемия басталғаннан бері проблемалы болып келеді, - деді Нұржан Келбуғанов. – Егер бізде Достық-Алашанькоу түйіскен жерінде 18 пойызды тапсыру туралы уағдаластық болса, бүгінде бұл 11-12 пойыз. Себебі қытай тарапы барлық қабылданған жүктерді екі рет өңдейді.

Сонымен қатар, Қытай осы уақытқа дейін жаппай жүктерді, соның ішінде жалпы жеткізілім көлемінің 70% алатын кенді қабылдауға арналған терминалдың құрылысын аяқтаған жоқ.

- Бір жыл бұрын Қытай біздің астық тасымалдаушыларды қабылдауды толығымен тоқтатты, - деп атап өтті Нұржан Келбуғанов. - Біз оларды жүк жөнелтушілерге қайтаруға мәжбүр болдық. Өткен жылдың екінші жартысында Қытай астық жүктерін және жабық вагондарды қабылдауды тоқтатты - біз оларды жөнелту станциясына қайтаруға мәжбүр болдық. Нәтижесінде біз бизнеспен келіссөздер жүргіздік және контейнерлерде ауыл шаруашылығы жүктерін тасымалдауды бастауға келістік.  Содан кейін жақсы өсу үрдісі байқалды. Бірақ қазір қытай тарапының контейнерлік пойыздарды тоқтатып тұруда да проблемалар туындады, бүгінде бізде астық жүктері бар 20-ға жуық тасталған контейнерлік пойыздар бар. Бұл ретте Қытай астық жүктері бар 1-2 контейнерлік пойызды тәулігіне қабылдауға дайын екенін мәлімдегенімен, 2-3 тәулікте 1 пойызды іс жүзінде қабылдайды.

"ҚТЖ-ЖТ" бұл мәселені шешуге Қазақстан үкіметі қосылады деп күтеді.

Сергей Буянов