Депутаттар астық контрабандасы үшін жазаны ұсынды

Фото көзі: ElDala.kz

Құқық қорғау органдары жалған құжаттар бойынша бидайды Ресей Федерациясынан Қазақстанға заңсыз әкелу схемасын растады. Көбінесе өнім құжатсыз, импортқа ҚҚС төлемей әкелінеді және кейіннен қазақстандық түрдегі үшінші елдерге экспортталады. Бұл туралы Парламент Сенатының депутаты Андрей Лукин премьер-министрдің орынбасары - Қаржы министрі Ерұлан Жамаубаевтың атына сауал жолдады.

"Ресейден Қазақстанға әкелінген тауардан төленбеген ҚҚС түріндегі мемлекетке алдын ала залал 660 млн теңгеден асады. Бұл екі елдің кәсіпкерлері де қазақстандық астық түріндегі ресейлік астықты экспорттау жолымен ҚҚС бойынша жеңілдіктер алу схемасын қолданғанын куәландырады", - деді Лукин.

Оның айтуынша, мұндай жағдайдың себебі Ресейден әкелінетін астық өнімдерін есепке алу және одан әрі бақылау жүйесінің болмауы болып табылады.

"Экономикалық контрабанда мәселесі оны дұрыс анықтау тұрғысынан өте өзекті болып табылады. Қылмыстық кодексте экономикалық контрабанда ұғымы кедендік бақылаудан жасырылған, не құжаттарды алдап пайдалана отырып, не оларды декларацияламаумен ұштасқан немесе тауарларды шығару туралы өтініште көрінеу анық емес мәліметтерді көрсете отырып, тауарларды кедендік шекара арқылы өткізу ретінде айқындалған. Оларды жасау кезіндегі ниет тек кедендік төлемдерден жалтаруға бағытталған. Бұл ретте жалтарғаны үшін қылмыстық жауапкершілік Қылмыстық кодекстің басқа бабы - 236 бойынша да туындайды. Осылайша, бір қылмыстық ниет үшін қылмыстық заңнама екі түрлі қылмыстық құқық бұзушылықты қарастырады. Егер біреуінде біз тауарды тәркілесек, екіншісінде - қажетті төлемдерді төлегеннен кейін тауарды қайтарамыз. Бірінші жағдайда ҚР ҚІЖК-нің 118-бабының 4-бөлігінің ережесіне байланысты қайтару мүмкін емес, сондықтан Жоғарғы Соттың нормативтік қаулысында да осы қылмыстық құқық бұзушылықтар белгілерінің нақты аражігін ажырату жоқ", - деп түсіндірді депутат.

Соның нәтижесінде бірқатар өңірлер экономикалық контрабанданың қылмыстық құрамын әр түрлі түсіне бастағанын атап өтті. Мысалы, Жетісу облысында СЭН ТН кодын дұрыс көрсетпегені үшін біреуді контрабандист деп таниды, ал екіншісін жалтарғаны үшін соттайды.

"Мұндай жағдайларда контрабанданы жалтарудан ажыратуға бағытталған түзетулер енгізу арқылы осы жағдайға заңнамалық араласудың шұғыл қажеттілігі туындайды", - дейді Лукин.

Жоғарыда аталған мәселелерді шешу үшін депутаттар контрабанда мен жалтарудың қылмыстық құқық бұзушылықтарының белгілерін ажыратуды, ЕАЭО елдерінен әкелінетін халық тұтынатын тауарларды есепке алу және бақылау процесін цифрландыруды және тауарларды көлеңкелі әкетудің жолын кесу жөніндегі Мемлекеттік кірістер комитетінің бақылауын күшейтуді ұсынады.

Сенатор 2019-2022 жылдары Қазақстанға астық импорты 207 млрд теңгеге 3,4 млн тоннаны құрағанын хабарлады. Атап айтқанда, 2019 жылы Ресейден 464 тонна бидай әкелінді, оның ішінде бюджетке 127 мың тоннадан 504 млн теңгеден астам импортқа ҚҚС төленбеді, 2020 жылы - 247 млн теңгеге 17,5 мың тоннадан және т.б.

"Бұл аталған тауар экспортының Қазақстаннан үшінші елдерге - 700 мыңнан 1,5 млн тоннаға дейін қалыптан тыс өсуіне әкелді. Ресейге қатысты енгізілген санкцияларды ескере отырып, көрші елден жалған импорттау және кері экспорттау жағдайларының саны бірнеше есе артуы мүмкін. Бұл жалған астық өндірушілерге негізсіз ҚҚС қайтаруға әкелуі мүмкін", - деді ол.

Оның айтуынша, 2019 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін Ресей Федерациясынан СҚО аумағына Қазақстанның ауыл шаруашылығы өндірушілерінің ілеспе құжаттары бойынша астық қабылдау пункттеріне тапсырылған 450 мың тоннадан астам бидай әкелінді.

"Құжаттамалық рәсімдеуден кейін өнімдерді трейдерлер елден тыс жерлерге - Өзбекстанға, Ауғанстанға, Тәжікстанға және басқаларға қазақстандық тауар ретінде экспорттады. Бұл бюджет қаражаты есебінен экспорттаушыларға ҚҚС-ты заңсыз қайтаруға әкеп соқтырды", - деді Лукин.