Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Мәжілісмендер астық егетін өңірлерде ТЖ режимін жариялауды сұрауда
13 сентября 2023
Қазақстанның астық егетін белдеуіндегі бірқатар аудандарда вегетациялық кезең құрғақшылық жағдайында өтті, ал тамыз айының соңынан бастап Қазақстан алынған егінді уақтылы жинауға мүмкіндік бермей, жаңбыр жауып тұрды. Нәтижесінде көптеген егістіктердегі астық өнімділігі, сондай-ақ оның сапасы өте төмен. Фермерлер жеткізушілермен және несие берушілермен есеп айырыса алмауда, сонымен қатар тұқым қорын құру мәселесі өте өткір. Бүгін Мәжіліс депутаттары мәселені айта отырып, Қазақстанның зардап шеккен аудандарында төтенше жағдай жариялауды ұсынды.
Депутат Айдарбек Ходжаназаровтың айтуынша, егіс кезінде және одан кейінгі вегетациялық кезеңде Павлодар, Ақмола және басқа да облыстардың бірқатар өңірлерінде жауын-шашын деңгейі норманың 3-9% ғана құрады, кей жерлерде жаңбыр мүлдем болған жоқ.
"8 қыркүйекте фермерлердің көптеген өтініштерінен кейін біз Павлодарға бардық, онда жағдайдың күрделі болып жатқанына жеке көз жеткіздік. Бірқатар шаруашылықтарда егістіктен 0,3-1 ц/га жиналады, мұндай егінді жинауға қарағанда тастау арзанырақ. Сонымен бірге несиелер бойынша міндеттемелерді ешкім жойған жоқ", - деді Айдарбек Ходжаназаров.
Ол несие төлемдеріндегі үзілістер мен несиелерді қайта құрылымдау фермерлердің несиелік тарихын бұзып, олардың несиеге қолжетімділігін төмендететінін атап өтті. Бұл ретте Үкімет фермерлерге ұсынған қолдау шараларын депутат жұмыс істемейді деп есептейді.
"Несиелер бойынша 3-9 айға кейінге қалдыру ең жақсы жағдайда мамыр айында, егіс басталу кезеңінде аяқталады. Сонымен қатар, ұсынылған шаралар фермерге бес пайыздық қарыздан 22 пайыздық қарызға ауысу керек деп болжайды. Сонымен қатар, бұл кейінге қалдыруды алу қиын: алқаптардың зардап шеккенін және ондаған бюрократиялық кедергілерден өту керек екенін құжаттау керек. Айта кету керек, біз бұл оқиғаны 2021 жылы бастан өткердік. Содан кейін АНК-дағы несие бойынша кейінге қалдыруды санаулы фермерлер - залалды дәлелдей алғандар алды", - деді мәжілісмен.
Осыған байланысты депутаттар бірінші кезекте облыс әкімдіктері айқын нәрсені жасыруды тоқтатып, залалдың көлемі туралы хабарлауды талап етеді. Ауа райы жағдайлары мен олардың салдары әкімнің сәтсіздігі ретінде бағаланбауы тиіс. Содан кейін зардап шеккен фермерлерге көмек көрсетудің заңды негіздері болуы үшін төтенше жағдай жариялау қажет.
"Құрғақшылықтан зардап шеккен аймақтарда ТЖ жариялауды және ТЖ режимін жариялау алгоритмін реттеуді ұсынамыз. Бүгінгі таңда ТЖ - бұл кредиторлар үшін бір жылдан астам мерзімге кейінге қалдырудың жалғыз заңды мүмкіндігі, алайда әкімдіктер ТЖ-ны қалай жариялау керектігін айлар бойы анықтап, бір орында тұрып, уақытын жоғалтуда. Үкіметтен әкімдіктер мен халыққа төтенше жағдай қалай, кім және қандай жағдайда жарияланатынын бекітуді, түсіндіруді және жеткізуді сұраймыз. Үкімет залалдарды белгілеу тетігін, оның ішінде космомониторинг құралдарын пайдалана отырып айқындауы қажет. Ал бүгінде фермерлерге келтірілген залалды тіркеу аудан әкімдіктері қызметкерлерінің көңіл-күйіне байланысты", - деп атап өтті Мәжіліс депутаттары тобының ұсыныстарын Айдарбек Ходжаназаров.
Сонымен қатар, депутаттар қаржы институттарынан қосымша пайыздар мен айыппұлдарды есептемей, несиелерді бес жылға ұзарту тетігін әзірлеуді сұрайды.
Сондай-ақ, субсидиялар бойынша қарыздарды жедел тәртіппен төлеу қажет. Тек Павлодар облысында қарыз 7,3 млрд теңгені құрайды.
Бұрын қабылданған шектеу шараларын жою да фермерлерге айтарлықтай қолдау болады. Мысалы, күнбағыс үшін экспорттық баж салығынан бас тарту фермерлерге өнімді жақсы бағамен сатуға мүмкіндік береді.
Тақырып бойынша оқу: Қазақстанды фермерлердің жаппай банкроттығы күтуде
Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Павлодар және Қостанай облыстарында ТЖ режимін жариялау туралы ұсынысты депутат Асхат Рахымжанов та айтты. Ол 20 күнге жуық уақыт бойы бұл аймақтардың фермерлері жаңбыр салдарынан бидай мен арпа жинай алмайтынын атап өтті. Ылғал және өскен астық қазірдің өзінде 50% бағасын жоғалтты. 3-класты астықтың нарықтық құны 85 мың теңге болса, қазір жиналатын астықты фермерлер тек 40-45 мың теңгеге сата алады. Егіннің бір бөлігі мүлдем жоғалтылды.
"Биыл шаруалар келесі жылға тұқым сала алмайды, сондықтан оларды шетелден сатып алу арқылы екі есе шығынға ұшырауға тура келеді. Енді олар техниканы да, малды да сату керек деп ойлайды, өйткені жұмысшылар мен банктер алдында міндеттемелер бар. Осыған байланысты бізде Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Павлодар және Қостанай облыстарында ТЖ режимін жариялау туралы өтініш бар. Бір жыл мерзімге алынған міндеттемелер бойынша несиелік демалыстар енгізілсін. Жамбыл облысына ұқсас ауа-райының салдарынан егінін жоғалтқан фермерлерге мемлекеттік қолдау шаралары көрсетілсін. Аграрийлер 2024 жылға арналған егіс науқанына тауарлық несие түрінде тұқыммен қамтамасыз етілсін", - деді Асхат Рахымжанов.
