Ақмола облысында дәнді дақылдарға тот қаупі төніп тұр
Бараев атындағы АШҒӨО ғалымдары 2024 жылы жапырақ пен сабақ тотының, сондай-ақ басқа да өсімдік ауруларының таралу қаупі туралы ескертеді. Бұған биылғы маусымның ауа-райы ықпал етеді.
«2024 жылы Ақмола облысындағы ауыл шаруашылығы дақылдарының егістіктеріндегі фитосанитарлық жағдай өте алаңдатарлық, маусым айында барлық аудандарда жауын-шашын нормадан асып түсті», - деп атап өтті Ғылыми-өндірістік орталықта.
Атап айтқанда, Шортанды ауданында маусым айында 62,3 мм жауын-шашын түсіп, орташа жылдық норма 39,5 мм болды. Ауаның орташа тәуліктік температурасы орташа көпжылдық айлық мәндерден сәл жоғары болды.
30 маусымдағы кезекті жауын-шашыннан кейін Бараев атындағы АШҒӨО фитопатолагтары Шортанды ауданында қопсыту кезеңінде жаздық жұмсақ бидай дақылдарында қоңыр тотты анықтады. Ғалымдар Қазақстанның солтүстік өңірлерінде соңғы 30 жылда дәнді дақылдар егістігінде қопсыту кезеңінде қоңыр тот алғаш рет табылғанын атап өтті.
«Егер шілдеде маусымдағыдай ауа-райы болса, онда барлық аймақтарда, әсіресе облыстың ылғалданған аудандарында қоңыр (75-100%) және сабақты тот, септориоз, гельминтоспориоз, сұлыдағы қызыл-қоңыр дақ және бидайдағы сары дақ (пиренофороз) (25-тен 75% - ға дейін) дақылдардың қатты зақымдануын күтуге болады. Сондай-ақ дәнді-бұршақты және майлы дақылдарда мынадай аурулардың қарқынды көрінісі мен дамуын күтуге болады: фузариоз, аскохитоз, антракноз, тот, ақ және сұр шірік, альтернариоз, бактериоз, вертикилозды солу, дақ және фитопатогендердің басқа түрлері», - деп ескертеді АШҒӨО.
Фермерлерге дақылдардың тұрақты фитосанитариялық мониторингін және аурулардың жаппай таралуы мен күшті дамуы басталғанға дейін фунгицидтерді пайдалана отырып, қорғау іс-шараларын уақтылы жүргізуді ұйымдастыру ұсынылады. Препаратты таңдағанда қорғаныс әсерінің ұзақтығына, әсер ету механизмі мен спектріне назар аудару керек.
Сондай-ақ, АШҒӨО Қазақстанның солтүстік өңірлері бойынша дәнді дақылдарда тот ауруларының күшті дамуы 2016 жылы байқалғанын атап өтті. Ақмола, Қостанай, Солтүстік Қазақстан облыстарында жаздық бидай дақылдарының зақымдану дәрежесі 20-30%-дан 50-75%-ға дейін ауытқиды. Гектардан 20-25 ц күтілетін астық өнімділігінің орнына, ауыл шаруашылығы өндірушілері гектардан 6-8 ц төмен алды, яғни шығын дәнді дақылдар өнімінің үштен бірінен астамын құрады.