ҚР фермерлері мемлекеттік қолдаудың төтенше шараларын енгізуді ұсынады

COVID-19 пандемиясы, екі жылдық құрғақшылық және мемлекеттік қолдау шараларының жетілдірілмеуі ҚР-дағы мал шаруашылығы мен құс шаруашылығының дамуына кері әсерін тигізді. Бұл ет, сүт және жұмыртқа бағаларына айқын әсер етті, ал фермерлердің шығындары тез өсуде. Саланың барлық проблемалық мәселелері ФАО мен ЕҚДБ-ның Қазақстанда қарашадан ақпанға дейін жүргізген зерттеуінде көрсетілген. Ақпан айында зерттеу қорытындысы бойынша салалық қауымдастықтар мен агробизнес өкілдерінің қатысуымен қарарға қол қоюмен дөңгелек үстел өтті.

Зерттеулерге сәйкес, пандемия және басқа да факторлар салдарынан ҚР – да сиыр етінің құны сату кезінде 36% – ға, құс еті – 20% – ға, сүт өңдеу-19% - ға, ірі өндірушілерде шикі сүт-49% - ға және ұсақ өндірушілерде-13% - ға өсті. Сонымен қатар сиыр етінің өзіндік құны өндіріс кезінде 45% – ға, құс еті – 32% – ға, сүт өңдеу – 30% - ға, ірі шаруашылықтарда шикі сүт-23% - ға, ұсақ шаруашылықтарда-65% - ға өсті. Шағын шаруашылықтарда өзіндік құнның күрт өсуі жемшөп сатып алуды жоспарлаудың болмауымен және ауқым тиімділігінің болмауымен байланысты.

Қазақстанның Ет-сүт одағы, Сүт одағы, Құс өсірушілер одағы және Ет одағы қол қойған қарарда атап өтілгендей, COVID-19 пандемиясы жеткізу тізбегінің бұзылуына, ұлттық валюталардың девальвациясына және азық-түліктің халықаралық саудасының шектелуіне алып келді. Карантиндік шектеулер сауда секторының экономикасына әсер етіп, ақша ағындары мен мал өндірушілердің инвестицияларын едәуір қысқартты. Халықтың сатып алу қабілетінің төмендеуі көптеген ауылшаруашылық және қайта өңдеу кәсіпорындарының экономикасына нұқсан келтірді. Малшылардың жағдайын 2021 жылы құрғақшылық күшейтті.

Тақырып бойынша оқу: Қазақстан ресейлік ет нарығын жоғалтып жатыр

Дөңгелек үстел барысында сала өкілдері жедел шешуді талап ететін аса өткір проблемаларды атап өтті. Бірінші кезекте, мемлекеттік қолдау шараларын іске асыру дәйекті болуға, ал оның басымдықтары мен шарттары салалық қауымдастықтармен келісілуі тиіс.

Агробизнес ауыл шаруашылығы министрлігі мен оның департаменттерінің көптеген қызметкерлерінің кәсібилігі мен құзіреттілігінің деңгейіне алаңдайды. Мал шаруашылығында статистикалық есеп жүйесінің болмауы жағдайды барабар бағалауға және болжауға, бизнес пен инвестициялар үшін есептеулер жүргізуге мүмкіндік бермейді.

Өндірушілер мемлекеттік органдармен, оның ішінде аймақтық ауыл шаруашылығы басқармаларымен тиімсіз өзара іс-қимыл туралы шағымданады. Бірлескен талқылауларды ұйымдастыру, бизнес тарапынан тұжырымдамалық ұсыныстарды министрлікке жіберу күтілетін нәтижелер әкелмейді.

"Мал шаруашылығын мемлекеттік қолдау заңнамалық деңгейде жазылған икемді салық режимі бар өндірушілердің шығындарын өтеу жөніндегі тікелей және жанама қаржылық шаралардың оңтайлы үйлесімін білдіруі тиіс. Өкінішке орай, АШМ-дегі салалық одақтардың мемлекеттік қолдау шараларын оңтайландыру жөніндегі ұсыныстары көп жағдайда назарға алынбайды. Шикізат құнының күрт өзгеруі жағдайында мемлекеттік қолдаудың міндетті төтенше шаралары қажет", - дейді өндірушілер.

Саланы ветеринарлық қамтамасыз ету жүйесі бөлек мәселе. Қарарда атап өтілгендей, оның нормативтік-құқықтық базасы, қаржылық және материалдық-техникалық қамтамасыз етілуі, кәсіби дайындығы, білім беру жүйесі қазіргі тиімді тауарлы мал шаруашылығы талаптарына сәйкес келмейді. Агробизнестің пікірінше, вакцина егу мемлекет есебінен жүргізілуі тиіс.

Тақырып бойынша оқу: Қазақстандық мал аусылдан қырылуда

Сондай-ақ жануарлардың орын ауыстыруы мен саудасы, ветеринариялық дәрілік заттарды қолдану, есепке алу және олардың айналымы туралы деректерді, барлық кезеңдерде қадағалану жүйесін цифрландыру қажет. Бүгінгі таңда өндірістің дамуы бірқатар аса қауіпті аурулар мен зооноздар мен эпизоотиялардың таралуы бойынша ҚР-ның қолайсыз мәртебесін ұстап отыр. Бұл экспорттық мүмкіндіктерді шектейді және инвестициялық қызметті әлсіретеді.

Сондай-ақ отандық кәсіпорындардың қайта бөлінуінің барынша көп санына негізделген қосылған құнның тиімді тізбегін құру талап етіледі. Осының салдарынан жаңа жұмыс орындары құрылады, бюджет кірістері ұлғаяды, пайда қайта инвестицияланады, ал ел көбірек өнім алады.