Сарапшы-практик Арсен Исламовтан етті мал шаруашылығындағы табыстың құрамдас бөліктері

Фото көзі: ElDala.kz

Тиімділігі мен тұрақтылығы шешуші рөл атқаратын заманауи ауыл шаруашылығы жағдайында ет шаруашылығы жоғары сапалы ет өндірісінің маңызды құрамдас бөлігіне айналады. Бұл кешенді процесс бірнеше маңызды аспектілерді қамтиды, олардың әрқайсысы табысқа жетудің ажырамас бөлігі болып табылады. Біздің шолуда біз үш негізгі компонентті қарастырамыз: мал басын қалыптастыру, азықтандыру және ветеринария. Осы саладағы кәсіби тәжірибесімен сарапшы-практик Арсен Исламов бөліседі. Ол 2016 жылдан бастап Солтүстік Қазақстан облысында ірі қара мал өсірумен айналысады.

Етті мал шаруашылығында мал басын қалыптастыру

Мал шаруашылығы әлемінде мал басын қалыптастырудың дұрыс стратегиялары шешуші рөл атқарады. Жаңадан бастаған фермерлер көбінесе өз бизнестерін бастауға ұмтылып, асыл тұқымды малдың пайдасына бірінші таңдау жасайды.

- Алайда, тәжірибе көрсеткендей, тұқымсыз мал бастау үшін оңтайлы нұсқа болуы мүмкін, - дейді Арсен Исламов. - Жақсы бағамен қол жетімді асыл тұқымды малға жаттығудан бастаған дұрыс. Бұл жануарлар дұрыс басқарылған кезде тәжірибені дамыту үшін тамаша платформаға айналады. Болашақта асыл тұқымды бұқаларды енгізу арқылы табынның сипаттамаларын жақсартуға болады.

Мал шаруашылығындағы табыстың негізгі факторлары - сиырлар, азықтандыру және кадрлар. Сиырларды таңдау олардың функционалдығы мен аумақтық жағдайларға сәйкестігіне ерекше назар аударуды қажет етеді. Арық мал аз жайылымдар үшін жақсы, ал үлкендері құнарлы аймақтарға қолайлы. Сиырларды визуалды қабылдау да маңызды, өйткені денсаулық көбінесе олардың сыртқы түрімен байланысты. Бұқаны таңдау да табынды қалыптастырудағы маңызды қадам болып табылады. Тестикулалардың мөлшері мен тұяқтардың орналасуы оның репродуктивті қабілетін және жайылымдағы жайлылығын анықтайды. Спермограмманы жүргізу сперматозоидтардың қозғалғыштығын бағалауға мүмкіндік беретін шешуші нүктеге айналады. Бұқаны таңдағанда, АҚШ, Канада, Бразилия және Аргентина сияқты әртүрлі елдердің каталогтарын зерттеу ұсынылады. Бұл тәсіл сіздің шаруашылығыңызға ықтимал үміткерлер туралы кең түсінік береді. Қазақстанда жоғары сапалы бұқалардың жетіспеушілігіне қарамастан, санада идеалды бейнені алдын ала қалыптастыру таңдауды айтарлықтай жеңілдетеді.

- Нормативтер бір бұқаға 20-25 сиырды қамтиды, бірақ біз қатаң нормативтерді қолданамыз — бір бұқаға 15 бас. Бұқалардың мезгіл-мезгіл өзгеруі - әр 5-7 күн сайын, олардың арасындағы алдын-ала танысу сиырлардың жоғары бұаздылығына үйлесімді жұмыс пен сенімділікті қамтамасыз етеді. Өз бизнесіңізді тек ағымдағы ғана емес, сонымен қатар сіздің шаруашылығыңыздың болашақ қажеттіліктерін ескере отырып, малды дұрыс таңдаумен бастаңыз, - деп кеңес береді Арсен Исламов.

Мал басын қалыптастыру кезінде асыл тұқымды жануарларды сатып алуға мемлекеттік қолдау туралы ұмытпаңыз. Мұнда басына 150 мың теңге көлеміндегі субсидияларға назар аудару қажет. Бұл жағдайда ережелерді мұқият зерделеп, барлық қажетті құжаттарды дайындау қажет.

Етті мал шаруашылығында азықтандыру

Табысты етті мал шаруашылығының екінші маңызды құрамдас бөлігі тиімді азықтандыру жүйесі болып табылады. Қыста аналық малды ұстауды жоспарлау кезінде азықтандыру стратегиясы жануарларды күтудің негізгі элементіне айналады.

- Мұндағы ұсыныс ұзақ уақыт бойы тұрақты және монотонды диетаны құру болып табылады. Адамнан айырмашылығы, сиыр тағамға артықшылық бермейді, сондықтан жемді алдын-ала араластыру және қыс мезгілінде бірыңғай диетаны сақтау сиырдың тыртығындағы бактериялардың оңтайлы жұмысын қолдайды. Бұл өз кезегінде қалыпты ас қорытуды қамтамасыз етеді, бұзылулардың алдын алады және шөп пен сабаннан қоректік заттардың максималды сіңуін қамтамасыз етеді, - дейді сарапшы Арсен Исламов.

Диетадағы кез-келген өзгеріс жануардың әл-ауқатына теріс әсер етуі мүмкін, ішек микрофлорасын жаңа тағамға бейімдеу үшін 3-тен 10 күнге дейін қажет. Сүрлеммен біріктірілген сабан сияқты ұсақталған жемді пайдалану оларды диетада тиімдірек пайдалануға мүмкіндік береді, бұл шөп пен сүрлемнің көлемін үнемдейді. Бұл сонымен қатар сабанның төмен құнын сақтай отырып, шығындарды азайтады. Жануарлардың жемге деген жалпы қажеттілігі олардың құрғақ заттағы салмағының шамамен 3% құрайды. Мысалы, салмағы 500 келі болатын сиыр күні бойы құрғақ затқа шамамен 15 кг жем алуы керек. Диетаны есептеу кезінде сүрлем мен шөптің ылғалдылығын 40-50%, сондай-ақ концентрацияланған жемнің ылғалдылығын 14-тен 18%-ға дейін ескеру қажет. Қыста сиыр үшін оңтайлы диетаға 4 кг концентрацияланған жем, 10 кг дәнді шөп және 10 кг сабан кіреді. Шөп пен сабанды ұнтақтау, оларды концентраттармен араластыру суық мезгілде жануарларды ұстау үшін оңтайлы жағдайларды қамтамасыз етеді.

Бұзауларды өмірінің бірінші күнінен бастап азықтандыру негізгі аспект болып табылады. Сұлы бейтарап жем ретінде артық азықтанудың алдын алу үшін қолданылады. Ұсақталған сабан мен бор минералын қосымша енгізу қаңқаның дамуы үшін қажетті элементтерді қамтамасыз етеді және бұзауларға жақсы салмақ қосады. Жайылымда бұзауларды концентраттармен азықтандыру салмақтың өсуіне ықпал етеді және анасынан бөліну кезінде күйзелісті азайтады.

Етті мал шаруашылығындағы ветеринария

Табысты етті мал шаруашылығының үшінші ажырамас элементі - құзыретті ветеринарлық қолдау. Аурулардың алдын алуда алдын алу шаралары мен вакцинация маңызды рөл атқарады. Вакцинация бұзаудың анасынан басталатынын ескеру маңызды. Бұзаудың алғашқы жұтуымен алатын уыз сүті арқылы бастапқы иммунитет беріледі. Ол бұзау өзінің иммунитетін қалыптастыра бастағанға дейін әрекет етеді. Вирустық диареяға, парагриппке, ринотрахеитке және ринопневмонияға қарсы вакцинация Қазақстанда кең таралған аурулардың кең спектрінен қорғауды қамтамасыз етеді.

Вакцинациядан өткен сау бұзау бордақылау алаңына тапсырылған кезде көбірек пайда әкеледі, бұл вакцина шығындарын өтейді. Заңнамада қарастырылған барлық талдаулардың болуы маңызды. Міндетті сынақтардың ішінде келесі ауруларға назар аудару маңызды:

Лейкоз;

Бруцеллез;

Туберкулез;

Инфекциялық ринотрахеит;

Вирустық диарея.

Сынақтардан басқа, жануардың көзінен, мұрнынан және жыныс мүшелерінен бөлінуге назар аудару керек. Бұл оның денсаулығында аурулардың болуын көрсетуі мүмкін.

- Тыныс алудағы сырылдар аурумен байланысты болуы мүмкін. Кейбір фермерлер тіпті жануарлардың тыныс алуын "иіскеуді" қолданады: егер шөптің иісі сезілсе, бұл жақсы денсаулықты білдіреді, ал жағымсыз иістер мәселелер бар екенін көрсетеді, - деп кеңес береді Арсен Исламов.

Ұзақ жайылым маусымы, оңтайландырылған жемшөп шығындары және уақтылы вакцинация сізге артық шығындардан аулақ болуға және бордақылау алаңына бұзаулардың денсаулығын қамтамасыз етуге көмектеседі. Фермада жануарлармен тікелей жұмыс істейтін шопан шешуші рөл атқарады. Оның тәжірибесі мен аурудың алғашқы белгілерін білуі ауруды ерте анықтау және тиімді емдеуді қамтамасыз ету үшін өте маңызды. Ауруларды ерте анықтау олармен күресуді айтарлықтай жеңілдетеді. Сарапшы өз біліміне ғана емес, сонымен бірге салауатты және табысты ферманы құру үшін өз қызметкерлерін оқытуға да инвестиция салу керек деп санайды.

Осы аспектілердің барлығы табысты етті мал шаруашылығының негізін құрайды, мұнда табынды қалыптастыруға, ұтымды азықтандыруға және құзыретті ветеринариялық қолдауға теңдестірілген көзқарас жоғары сапалы және бәсекеге қабілетті ет өндіруді қамтамасыз ететін процестің ажырамас құрамдас бөлігі болып табылады.

Сарапшының басқа ұсыныстарын Сіз BaiBolsyn платформасында EL BAYLYGY | БОГАТСТВО НАЦИИ фермерлеріне арналған білім беру курсының дәрістерінен таба аласыз.

Telegram-да курс тыңдаушылар тобына қосылыңыз. Курстың 200-ден астам қатысушылары мен дәріскерлері осында: https://t.me/baylygy

Сіз өзіңізді қызықтыратын тақырып бойынша оқытушыларға сұрақтар қоя аласыз.

Телефоннан жылдам курсты көруге жасанды интеллект негізіндегі Telegram боты көмектеседі. Бұл сіздің қалтаңыздағы курс және көмекші: https://t.me/ELBAYLYGYBOT