Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Қазақстанда малды тіркеу және есепке алу жүйелері
20 февраля 2024
Қазақстанның ауыл шаруашылығында малды тіркеу және есепке алу жүйелері шаруашылықты тиімді жүргізуді қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады. Бұл шолуда біз жануарларды сәйкестендіруден бастап ақпараттық-талдау жүйені (АТЖ) пайдалануға дейінгі кезеңдердің реттілігін қарастырамыз, әр кезеңнің маңыздылығын атап өтіп, мүмкін болатын қиындықтар мен келешектерге назар аударамыз. Бізге осы мәселелердің барлығын түсінуге 10 жылдық тәжірибесі бар сарапшы, Kusto Agro субсидиялар жөніндегі менеджері Динара Молдағайыпова көмектеседі.
Тіркеу және есепке алу жүйелері екі негізгі компонентті қамтиды - тіркеу және есепке алу. Тіркеу жеке нөмірді, туған күнін, жынысын және тұқымын қоса алғанда, әрбір жануар туралы негізгі деректермен ақпараттық базаны қалыптастыруды білдіреді. Есепке алу деректерді уақтылы жаңарту, жай-күйін қадағалау және ақпаратты мемлекеттік органдарға беру жөніндегі операцияларды қамтиды.
Қазақстанда жұмыс істейтін екі параллельді есепке алу жүйесі мал шаруашылығының мемлекеттік ақпараттық жүйесімен (МШАЖ) және мал шаруашылығының ақпараттық-талдау жүйесімен (АТЖ) ұсынылған. Ветеринарлар басқаратын мемлекеттік жүйе тегін және негізгі есепке алуды қамтамасыз етеді. Төлемді және электрондық цифрлық қолтаңбаны талап ететін үшінші тарап АТЖ фермерлерге тәуелсіз есеп жүргізуге және қосымша қызметтерді алуға мүмкіндік береді.
Малды сәйкестендіру әр жануарға бірегей нөмірлер беруді қамтиды. Қазақстан белгілі бір деректері бар мемлекеттік тегтерді пайдаланады: шыққан елі, аймағы, жануардың түрі және реттік нөмірі. Бұл тегтерді мемлекет тегін негізде береді және олардың нөмірлері МЖАШ есепке алу жүйесіне де, АТЖ жүйесіне де енгізілуі тиіс. Сәйкестендіру процесі бұзау өмірінің алғашқы 14 күнінен басталады. Бұл қалай болады?
“Сіздің фермаңызда бұзау туғанда, бірінші қадам оның деректерін жазу болып табылады. Бұл кезеңде малдың жынысын, тұқымын, салмағын атап өтіп, төлдің анасы туралы мәлімет беру маңызды. Бұзау туылғаннан кейін 7 күн өткен соң және оның өміршеңдігіне көз жеткізгеннен кейін барлық жиналған мәліметтер өтініш бойынша жазбаша түрде ветеринариялық пунктке беріледі. Ветеринарлар фермаға 14 күн ішінде келіп, жануарды анықтап, бірка арқылы бірегей нөмір береді. Сәйкестендіруден кейін ветеринар алынған мәліметтерді МШАЖ деректер қорына енгізеді және сізге тиісті ақпаратты береді. Сәйкестендіру ережесіне сәйкес фермер ветеринариялық бекеттен қажетті құжаттар мен біркаларды алып, сәйкестендіру жұмыстарын да өз бетінше жүргізе алады», – дейді Динара Молдағайыпова.
Сондай-ақ жеке RFID нөмірлері мен чиптерін пайдалана отырып, шаруашылықтардың жануарларды ішкі есепке алу мүмкіндігі маңызды мәселе болып табылады. Бұл әдіс фермердің қаржылық шығындарын талап етеді, бірақ сонымен бірге жануарларды дәлірек және тиімді сәйкестендіруді қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, сәйкестендірудің негізгі әдісіне Қазақстанда таңбалау, татуировка және радиожиілік тегтері сияқты қосымша әдістер қолданылады. Бұл әдістер шаруашылықтағы жануарларды ішкі есепке алуға және уақытша анықтауға көмектеседі. Сонымен қатар, түрлі-түсті тегтерді қолдану жануарлардың әртүрлі санаттары арасындағы көрнекі айырмашылық бола алады.
Жаңа туған мен сатып алынған жануарлар туралы мәліметтерді жазу - бұл мұқият және уақтылы болуды қажет ететін маңызды кезең. Тіркеу үшін ветеринариялық бекетке ақпарат беру осы деректердің МШАЖ-ге қосылуын қамтамасыз етеді.
“Қазақстанда жануарларды сатып алу кезінде туу шаруашылығында берілген нөмірлер мәңгі қалатынын есте ұстаған жөн. Сатушы ферма жануарларды есептен шығарып, оларды жаңа бөлімшеге жібере отырып, өзінің ветеринарлық бекетіне жазбаша сұрау салуы керек. Шетелде жануарларды сатып алу кезінде шыққан елінде берілген нөмірлер қолданылады. Бұл жануарларды тіркеу және есепке алу қазақстандық жүйелерден көзбен ерекшеленуі мүмкін", - деп атап өтті Динара Молдағайыпова.
Ақпараттық-талдау жүйесі фермерлерге қосымша мүмкіндіктер береді. Мұнда сәйкестендіру деректері, өсіру және ұрықтандыру туралы мәліметтер, сондай-ақ жануарларды сатып алу, сату және көшіру туралы ақпарат жазылады. Ақылы негізде жұмыс істейді және қол жеткізу үшін электрондық цифрлық қолтаңбаны қажет етеді. АТЖ-де есепке алу мемлекеттік субсидиялар алу үшін міндетті болып табылады.
Деректердің өзектілігін сақтау қажеттілігі де маңызды мәселе болып табылады. Жануарларды бір санаттан екінші санатқа ауыстыру, сатып алу және сату, сондай-ақ басқа өзгерістер есеп жүйесінде уақтылы көрсетілуі керек. Әйтпесе, субсидияларға дұрыс емес өтінімдерді қалыптастыру немесе тіпті мемлекеттік көмек ала алмау қаупі бар. Осы жүйелерде сәйкессіздіктер болған жағдайда өтінім қате жазбаларды есепке алмай қалыптастырылады.
“АТЖ-де қатені тапқаннан кейін, фермер оны қатаң мерзімсіз өздігінен жоя алады. Алайда, егер МШАЖ-де қате анықталса, онда ветеринарлық бекетке жазбаша өтініш қажет және түзету процедурасы бірнеше айға созылуы мүмкін. Есеп жүргізуде қиындықтарға тап болған фермерлер мамандандырылған ұйымдардан көмек сұрай алады. Бірақ деректердің дәлдігі фермерлердің өздеріне байланысты екенін есте ұстаған жөн, тіпті бухгалтерлік есеп қызметтерін үшінші тарап ұйымдары ұсынса да", - деп түсіндіреді Динара Молдағайыпова.
Қазақстанның ауыл шаруашылығындағы тіркеу және есепке алу жүйелері шаруашылықты тиімді жүргізуді қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады. Олар жануарлардың денсаулығына қамқорлық жасап қана қоймайды, сонымен қатар мемлекеттік субсидиялар түрінде қаржылық қолдау алу үшін қажетті инфрақұрылымды қамтамасыз етеді. Деректердің дәлдігі және ықтимал қателіктерге уақтылы жауап беру өз шаруашылығын сәтті жүргізуге ұмтылған заманауи фермер үшін басымдыққа айналады.
МШАЖ және АТЖ базаларындағы жұмыс туралы толығырақ BaiBolsyn платформасындағы фермерлеріне арналған EL BAYLYGY | БОГАТСТВО НАЦИИ білім беру курсындағы Динара Молдағайыпованың дәрістері мен нұсқауларынан біле аласыз.
Телеграмдағы курс тыңдаушылар тобына қосылыңыз. Курстың 300-ден астам қатысушылары мен дәріскерлері осында: https://t.me/baylygy
Сіз өзіңізді қызықтыратын тақырып бойынша оқытушыларға сұрақтар қоя аласыз.
Телефоннан жылдам, курсты көруге жасанды интеллект негізіндегі телеграм-бот көмектеседі. Бұл сіздің қалтаңыздағы курс және көмекші:
