Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Қазақстанның фермерлері импорттық ауыл шаруашылығы техникасына субсидиялардан айырылады
28 февраля 2024
Қазақстан фермерлері қандай ауыл шаруашылығы техникасымен жұмыс істеу керектігін таңдау құқығынан айырылуы мүмкін. Жергілікті құрастыру өндірістеріне қарақшылық кәдеге жарату алымы түріндегі әкімшілік кедергі жеткіліксіз, олар барлық мемлекеттік қолдаудың бағытын тек "жергілікті" өндіріс өнімдерін сатып алуға бағыттайды.
Импорттық ауыл шаруашылығы техникасына субсидиялардан толық бас тартуға Қазақстан Үкіметі дайындалуда. Қазір субсидия 15% құрайды, бірақ оны жоспарлы түрде нөлге жеткізгісі келеді. Рас, жоспарларда бұл Қазақстанда импорттық ауыл шаруашылығы машиналарына ұқсас "өндіріс" (іс жүзінде - бұрағыш құрастыру) жолға қойылған жағдайда ғана болатыны айтылады.
Бір қызығы, субсидиялау жүйесінің өзін өзгерту болжануда: қаражат бірден отандық құрастыру зауыттарына жіберіледі. Ал олар фермерлерге ауыл шаруашылығы техникасын бір жыл бұрын белгіленген төмендетілген бағамен ұсынатын болады.
Үкіметтің тағы бір ұсынысы - жеңілдікті лизингті негізінен қазақстандық құрастыру ауыл шаруашылығы машиналары үшін ғана қалдыру. Яғни, импорттық комбайндар мен тракторларды лизингтеу кезінде сыйақы мөлшерлемесін 15% деңгейінде ұстау, ал отандық ауыл шаруашылығы машиналары үшін 6%-ға дейін төмендету көзделіп отыр.
"Жинаушылардың" дәлелдері
2023 жылдың қорытындыларын талдауға сәйкес, 2023 жылы ауыл шаруашылығы техникасын сатып алу кезінде субсидиялауға бөлінген 74 млрд теңгенің басым бөлігі импорттық тракторлар мен комбайндарға жұмсалды.
Лизинг бойынша сыйақы мөлшерлемесін субсидиялауға келетін болсақ, 2023 жылы осы міндеттерге бөлінген 86 млрд теңгенің 68,8 млрд теңгесі импортты қолдауға жұмсалды.
Билік баға айырмашылығына назар аударады: егер импорттық трактордың құны 369 млн теңге болса, онда отандық құрастыру тракторының қуаты бойынша оған ұқсас - 75 млн теңге. Бұл ретте қолданыстағы нормативтер бойынша импорттық тракторды сатып алуды субсидиялауға мемлекет 31 млн теңге, ал отандық тракторды субсидиялауға - 22,5 млн теңге жұмсайды.
Пайыздық мөлшерлемені субсидиялау кезіндегі айырмашылық одан да күшті: мемлекет импорттық тракторға 29,5 млн теңге, қазақстандық тракторға - 6 млн теңге жұмсайды.
Үкіметтің қисыны мынада: егер импорттық техникаға лизинг бойынша субсидиялар мен жеңілдіктерден бас тартсақ, онда отандық құрастырудағы ауыл шаруашылығы машиналарының көбірек санын сатып алуды қолдауға болады. Осылайша, билік ауыл шаруашылығы машиналары паркінің жаңару қарқынын қазіргі 4-6%-дан жылына 10%-ға дейін арттыруды күтуде. Тағы бір міндет - 2024 жылдың қорытындысы бойынша қазақстандық ауыл шаруашылығы техникасының өндірісін 2023 жылмен салыстырғанда 35%-ға ұлғайту (2023 жылғы 251 млрд теңгеге қарағанда 326 млрд теңге).
Одан да радикалды ұсыныс бар - 2024 жылға "ҚазАгроҚаржыға" бөлінетін 450 млрд теңге жеңілдікті лизингке тек қазақстандық құрастыру техникасының лизингін қаржыландыруға бағытталсын. Бұл ұсыныс әлі зерттелуде.
Ауыл шаруашылығы министрлігі қарсы
Үкіметтің өзінде ұсынылған шаралар туралы көзқарастарда бірлік жоқ екені анық. Егер Өнеркәсіп министрлігі бірнеше құрастыру зауыттарының мүдделерін қолдайтын болса (белгілі себептермен), онда ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі бұған келіспейді.
Себебі, біріншіден, ешқандай отандық ауылшаруашылық техникасы жоқ екенін бәрі жақсы түсінеді. Құрастыру зауыттары - бұл дайын тракторлар мен комбайндар келетін қоймалар. "Құрастыру" локализациясы минималды - дөңгелектерді бұрап, айналарды ілу.
Сонымен қатар, мұндай "кәсіпорындар" үкіметтен ең көп преференцияларды пайдаланады - олардың өнімдері кәдеге жарату алымынан, ҚҚС-тан және т.б. босатылады.
Екіншіден, ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі ауыл шаруашылығы техникасының импортын қолдаудан бас тарту жоспарлары мен еңбек өнімділігін арттыру міндеті арасындағы қайшылықты анық көреді. Цифрлық көмекшілері бар бір заманауи американдық немесе еуропалық комбайн бір күнде төрт "отандық" комбайнды қажет ететін бірдей өрісті бастыра алатыны түсінікті.
Сонымен қатар, қазіргі заманғы егіс кешені, мысалы, бір уақытта бірнеше операцияларды жүргізе алады - тұқымдарды топыраққа енгізіп қана қоймай (сонымен қатар өрістің әрбір жеке учаскесінің әлеуетін ескере отырып, сараланған), сонымен қатар бірқатар тыңайтқыштар бере алады. Бұл өрістегі операциялардың санын азайтады, жанармай мен еңбек шығындарын үнемдейді.
Фермерлер қайтадан тоналды ма?
Дәл осыған Қазақстанның Астық одағы биліктің бастамаларына түсініктеме беріп, назар аударды. Еліміздің ірі фермерлерін біріктіретін қауымдастық мемлекеттік қолдауды иығынан кесіп тастамауды, ұсыныстарға терең талдау жасауды сұрайды. Ең бастысы, бүгінде елде ауылшаруашылық техникасының қандай ассортименті "өндірілетінін" (жиналатынын) және фермерлердің сұранысын қанағаттандыру үшін жеткілікті болатынын түсіну керек. Сонымен қатар, бәсекелестерді нарықтан әкімшілік ресурстармен "алып тастау" арқылы отандық "өндірушілер" өз өнімдерінің бағасын көтермейді деген тәуекелді жою қажет. Нәтижесінде фермерлер тағы да шикізат жеткізушілердің еңбектерінен қаймағын кетіру ниетінің кепіліне айналады. Өткенде көп рет болғандай.
Жалпы алғанда, мұндай бастамалар қазіргі уақытта Ресейден ауылшаруашылық өнімдерін импорттау қысымына байланысты қиын жағдайға тап болған елдің аграрлық секторының деградациясына әкеледі.
Осының бәрін ескере отырып, АӨК салалық қауымдастықтар одағы Үкімет басшысы Олжас Бектеновке бизнес-қоғамдастыққа машина-трактор паркін жаңартуды қолдауға мемлекеттің көзқарастарының өзгеруіне әкелуі мүмкін бастаманы зерделеуге және тәуекелдерді талдауға уақыт беру туралы хат жолдады.
