Қазақстанда орташа өнім болжанады

Фермерлер ағымдағы аграрлық маусымда ауа-райының күрт өзгеруін күтпейді, яғни өнім орташа деңгейде болжанады. Бірақ шаруашылықтар тек ауа-райына сенуге ниетті емес: агротехнологияларды қолдану схемалары қазірдің өзінде дайын, олардың маңызды бөлігі тыңайтқыштарды қолдану болып табылады. ЕАЭО-дағы минералды тыңайтқыштарды ең ірі жеткізушілердің бірі «ФосАгро» тобының минералды тыңайтқыштарды тарату желісі - «ФосАгро-Регион» компаниясының стендінде фермерлер ElDala.kz порталымен өз жоспарлары мен болжамдарымен бөлісті. Наурыз айында компания дәстүрлі түрде AgriTek/FarmTek Astana-2025 халықаралық ауыл шаруашылығы көрмесінің қатысушысы болды.

Маусымға арналған болжамдар

- Осы маусымдағы үлкен плюс – күзгі кезеңде жақсы ылғалдану, - деді Atameken Agro агрономия бөлімінің басшысы Ертай Қанафин. – Тек қыркүйек айында бізде 100 мм-ге дейін жауын-шашын болды, бұл біз үшін әдеттегідей емес. Көктем орташа суық болады деп күтілуде, ал агрономға суық көктем қажет емес. Біз аймақта алғашқылардың бірі болып егудің ең ерте мерзімін енгіздік. Топырақ пісіп, температура 8 градус және одан жоғары болған кезде, біз 20-25 сәуірде егуді бастаймыз, бірақ басқалары 5 мамырдан кейін бастайды. Бірақ соңғы екі жылда жалпы үрдіс өзгеруде. Ауыл шаруашылығы өндірушілері егін егу неғұрлым кеш болса, қыста егін жинау соғұрлым ұзағырақ болатынын түсінді. Климат өзгеруде, біз технологиялық өзгерістер жасауымыз керек - бұл егу уақытын да, өсімдіктерді қоректендіру жүйесін де өзгерту.

Суретте: Ертай Қанафин

Atameken Agro-дағы жалпы жер қоры – 440 мың га, оның ішінде егістік 320 мың га құрайды. Егістіктердің шамамен 50%-ын дәнді дақылдар құрайды – жұмсақ және қатты бидай, арпа, сұлы. Майлы дақылдар шамамен 25-30% құрайды - бұл майлы зығыр, рапс, күнбағыс. Сондай-ақ, ауыспалы егісте бұршақ дақылдары (бұршақ және жасымық) және жемшөп дақылдары бар. Холдингтің құрамына 11 кәсіпорын кіреді: бір шаруашылық Ақмола облысында, қалғандары Солтүстік Қазақстан облысында орналасқан.

2024 жылы Atameken Agro-да орташа өнімділік гектардан 20 ц құрады: дәнді дақылдар гектардан – 25-27 ц, майлы дақылдар гектардан – 17-20 ц. Биылғы жылы компания өндіріс көлемін сақтайды деп күтілуде. Ылғалдың аздығымен бұған тыңайтқыштар мен басқа технологияларды қолдану арқылы қол жеткізіледі.

- Әдетте біз жылына 10 мыңнан 25 мың тоннаға дейін қосамыз, - деді Ертай Қанафин. – Бұл негізінен азот тыңайтқыштары - аммоний нитраты, карбамид, сонымен қатар бізде вегетациялық кезеңге сәйкес қоректендіру үшін төрт КАС дайындау зауыты бар. Біз ФосАгро-ның фосфор тыңайтқыштарын қолданамыз – сульфоаммофос NP(S)20:20(14) және аммофос NP 12:52. Біз ФосАгроның сұйық күрделі тыңайтқышын да (СКТ) аламыз. Биыл біз 12 мың тоннаға жуық тыңайтқыш енгізуді жоспарлап отырмыз: аммиак селитрасы, карбамид, сульфоаммофос. Бұршақ және дәнді дақылдар үшін біз аммофосты қолдануды жоспарлап отырмыз – бұл тамыр жүйесінің дамуына бастапқы мөлшерді береді. Біз СКТ-ты вегетациялық кезеңге сәйкес бұршақ дақылдарына қосуды жоспарлап отырмыз. Бізде оны қолданудың оң тәжірибесі бар, тәжірибелі учаскелерде біз өнімділіктің артуына қол жеткіздік.

Ертай Қанафин атап өткендей, қазір агросектордағы қаржылық қиындықтар - Қазақстанда минералды тыңайтқыштарды қолдану көрші Ресейде, ЕО немесе Украина елдеріндегі көрсеткіштерден едәуір артта қалуының басты себебі. Бірақ фермерлер арасында тыңайтқышсыз жоғары және сапалы өнім алу мүмкін емес деген түсінік бар.

«Атамекен Агро» ФосАгро-Регионмен бірнеше жылдан бері жұмыс істеп келеді. Ертай Қанафин таңдауды жеткізілетін өнімдердің сапасымен түсіндіреді: тыңайтқыштар тез ериді, тез сіңеді және өнімділікті арттыру түрінде жақсы әсер береді. Сондай-ақ ол өнімді пайдалану кезінде қолдау көрсету мүмкіндігін артықшылық ретінде атап өтті.

- Бізде мұндай тәжірибе бар: егер біз тыңайтқыштарды, қорғаныс жүйелерін немесе тұқымдарды сататын компаниямен жұмыс жасасақ, онда біз компания өкілдерінің бақылау учаскелерін салуға қатысуын қамтамасыз етеміз. Ертеңгі күні препараттың сапасына қатысты сұрақтар туындамайды және біз оның қалай жұмыс істейтінін анық көре аламыз.

Ертай Қанафиннің пікірімен оның әріптесі, «НордАгроМинералс» ЖШС директоры Ринат Казантаев келіседі. Компания бидай, рапс, зығыр өсірілетін Солтүстік Қазақстан облысында 5 мың гектар жерді өңдейді, биыл ауыспалы егіске күнбағыс енгізу жоспарлануда.

Суретте: Ринат Казантаев

– Өткен жылы біз ФосАгро өнімдерін қолдандық: аммофос, бидайдағы сульфоаммофос, рапстағы селитра. Тыңайтқыштар егу кезінде қолданылады. Бидай бойынша өнім гектардан 40 ц-ден астам, рапс бойынша гектардан 30 ц-ден астам алынды. Біз «ФосАгро-Регион» компаниясымен бірнеше жылдан бері жұмыс істеп келеміз, өйткені ФосАгро тыңайтқыштары сапасы жағынан үздіктер қатарына жатады. Болашақта біз КАС қолдануды жоспарлап отырмыз. Бізде қоспалар жасайтын шағын зауыт бар, біз оларды сатып алып, өз егістіктерімізде пайдаланамыз.

Өткен жылы мол ылғал топырақтан енгізілген заттардың бір бөлігін шайып тастады. Сондықтан өндіріс көлемін төмендетпеу үшін биылғы жылы «НордАгроМинералс» тыңайтқыштарды енгізуді арттыруды жоспарлап отыр.

Динамика және келешектер

2025 жылы Қазақстанның Ауыл шаруашылығы министрлігі минералды тыңайтқыштарды енгізу көлемін 1,9 млн тоннаға дейін арттыру міндетін қойды, аграрийлер үшін ынталандырушы тетіктер жүргізілуде. Сала жоспарларынан алшақтамай, өткен жылы «ФосАгро-Регион» республикаға тыңайтқыштар жеткізуді 50 мың тоннадан астам тыңайтқышқа дейін ұлғайтты, ал биылғы жылы рекордтық нәтижелер күтілуде: оның ішінде технологияларды енгізу бойынша.

AgriTek/FarmTek Astana-да компания Қазақстанда қолжетімді өнімдердің барлық желісін ұсынды. Жаңалықтардың арасында суда еритін NP 12:61 аммофос бар. Өткен жылы тыңайтқыш Қазақстандағы тәжірибелік учаскелерде өзін жақсы көрсетті және ағымдағы маусымда оған сұраныстардың өсуі байқалды.

Сондай-ақ, биыл «ФосАгро-Регион» NP 18:46 диаммоний фосфатын жеткізуді бастауды жоспарлап отыр. Тыңайтқыш өсімдіктерді өсу мен дамудың барлық кезеңінде фосформен қамтамасыз ете отырып, әртүрлі дақылдарға қолданылады. Сонымен қатар, ол азот пен күкірттің бастапқы мөлшерін береді.

Сульфоаммофос NP(S) 20:20(14) және диаммофос NPK(S) 10:26:26(1) Қазақстанда әлі де үлкен сұранысқа ие. СКТ-ға деген қызығушылық біртіндеп артып келеді, дейді Дмитрий Сушков.

Дегенмен, брендтердің өзі минералды қоректендіру технологиясын және оны жүзеге асыру мүмкіндігін түсінбестен аз нәрсені білдіреді. «ФосАгро-Регион» көршілес елдермен жұмыс жөніндегі директоры Дмитрий Сушковтың айтуынша, компания Қазақстанда тыңайтқыштарды жеткізуді дамытуға және жалпы тыңайтқыштарды пайдалану мәдениетін жақсартуға назар аударуды көздеп отыр.

Суретте: Дмитрий Сушков

Көрменің үш күнінде «ФосАгро-Регион» мамандары фермерлерге тыңайтқыш өнімдері мен схемалары бойынша кеңес берді. Көрмеден тыс компания фермерлерге жоғары және үнемді өнім алуға көмектесетін агроконсалтинг бағытын белсенді түрде дамытуда, дейді Дмитрий Сушков.

– Ауыл шаруашылығы өндірушілері өздеріне ыңғайлы өзара іс-қимыл форматын таңдай алады: семинарларға қатысу, тыңайтқыштарды қолдануға байланысты барлық мәселелер бойынша жеке кеңес беру, сондай-ақ агрофонды, ауыспалы егісті, климаттық жағдайларды, су режимін және басқа да негізгі факторларды ескере отырып, минералды қоректендіру жүйесін әзірлеу және сұрыпты таңдаудан бастап егін жинауға дейінгі дақылдарды толық агросүйемелдеу. «ФосАгро-Регион» агротехнология саласындағы толық білім қорына ие: өткен жылы компания Ресейде және басқа елдерде, әртүрлі табиғи-климаттық жағдайларда 200-ден астам далалық тәжірибе жүргізді. Олардың нәтижелері ауа-райының қолайсыздығында да біз әзірлеген минералды қоректендіру жүйелері негізгі дақылдардың өнімділігіне 10-40%-ға өсім беретінін көрсетеді, - деп атап өтті Дмитрий Сушков.

Светлана Калинкина