Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
ҚАО астықтың көлеңкелі нарығын 250 млн. долларға бағалады
Қазақстанның астық одағы бидай мен басқа да экспорттық дақылдардың есебін жүргізудің бірыңғай ақпараттық орталығын құруды ұсынады. Ірі өндірушілер мен экспорттаушылар қауымдастығы өз ұсыныстарын ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігіне және «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасына хат ретінде жазып жолдады.
Виртуалды сандар
Естеріңізге сала кетейік, елде ауылшаруашылық шикізатының қоры туралы толық ақпараттың жоқтығы экспорттық шектеу салуға себеп болды. Ресми статистика мәліметтері бойынша, элеваторлар мен қоймаларда 2020 жылғы 1 сәуірдегі мәлімет бойынша 4,3 миллион тоннаға жуық азық-түлік бидайы болғанына қарамастан (елдің азық-түлік қажеттілігі жылына 2,5 миллион тонна), бұл көрсеткіштерге ешкім сенбеді, соның ішінде ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігіде сенісмсіз болды. Сондықтан да сәуір айына экспорттық квоталар 200 мың тоннаны, мамырда 250 мың тоннаны құрады.
Аграрлық ведомство 1 маусымнан бастап ауылшаруашылық өнімдерін шетелге жөнелтуге қойылған барлық шектеулерді алып тастауға уәде берді, себебі елдің ауылшаруашылық жағдайы тұрақталды. Алайда, нарық қатысушылары, мемлекеттік органдар мен бизнес қауымдастықтар астықтың ашық және нақты есебін жасаудың уақыты келді деп айтуда.
Тақырыпты оқу: Қазақстандағы астықтың көлеңкелі нарығында 1 млн тонна бидай бар
Қазақстанның астық одағының алғашқы ұсынысы тек аккредиттелген компанияларға экспорттауға рұқсат беру қажеттілігінен туындады. Шын мәнінде, бұл көбінесе өздерінің көлік инфрақұрылымы: қоймалары, теміржол тұйықтары және тіпті вагондары бар шағын және орта өндірушілер мен саудагерлерге зиян келтіретін лицензиясы бар «тар жолдың» пайда болуына әкелді.
Сондықтан бұл ұсыныс нарық қатысушыларының көпшілігінде де, бизнес қауымдастықтарда да қатты сынға алынды.
9 млрд шығын
Аталған мәселе көтерілген соң, ҚАО елге астық импортын және оның экспортын анағұрлым ашық етуі керек деген ұсыныстарға жауап ретінде іс-шаралар қарастыра бастады.
«Көлеңкелі нарыққа қарсы тұру және саланы цифрландыру үшін астық одағы лицензияның бар жоғына қарамастан, астық нарығының барлық қатысушыларын автоматтандырылған есепке алу тұжырымдамасын дайындады», - деп түсіндірді ҚАО-ның ресми өкілі Евгений Карабанов ElDala.kz сайтына берген сұхбатында. - Сонымен қатар, нарықтағы басқа да қатысушылар бұған келіседі, олар бұл туралы Елбасына хат жолдаған еді.
Бұл жағдайда нарықтың барлық қатысушыларына астықты электронды түрде тіркеу міндеттемесі қатысты болып табылады. Енді лицензиясы бар элеваторлар мен астық қабылдау кәсіпорндары бұл жағдайды «уайымдау үстінде», себебі енді олар Qoldau.kz. ақпараттық жүйесі арқылы автоматты түрде астықтарының есебін жүргізуге міндетті.
Қазақстанның астық одағы сарапшыларының пікірінше, елде дақылдардың қол жетімділігі туралы нақты статистиканы жасаумен қатар, бұл есеп астықтың шығу тегін бақылауға мүмкіндік береді және Ресейден импортталатын «түсініксіз» көлемді заңдастыру үшін жалған сатып алу-сату шарттарын жасасуға жол бермейді. Нәтижесінде көлеңкелі нарыққа тосқауыл болады.
«Бүгінгі таңда әртүрлі бағалаулар бойынша көлеңкелі астық айналымының үлесі заңды экспорттың кем дегенде 25% -ын құрауы мүмкін (немесе жылына 250 млн. доллардан астам). Ресейдің шекаралас аймақтарынан заңсыз импортталған астық мөлшерінен ҚҚС төлемегеннен бюджеттік шығын жылына кем дегенде 9 млрд теңгені құрайды», - деп айтылған ҚАО –ның хатында.
Жаңа норма
ҚАО қолда бар астықты есепке алу жүйесін жетілдірудің екі кезеңін ұсынады.
Біріншісінде (2020-2021 жж.) Нарықтың барлық қатысушыларын Qoldau.kz-ке тіркелуге міндеттеу ұсынылады: элеваторлар, НҚП, жұмыс істеп тұрған объектілер, олардың қызметі лицензияланған-лицензияланбағанына қарамастан «виртуалды қойманы» пайдаланулары тиіс. Нәтижесінде жүйеде астық түскен кезде егін, өнімнің жылы, астықты пайдалану түрі (азық-түлік, жем, тұқым), тұтынушы туралы мәліметтер және түсіру орны туралы мәліметтер бар бірегей нөмірі бар электронды қолхат жасалады.
Қазақстанның астық одағы Qoldau.kz-ке қосылған нарық қатысушылары ғана астықты және оның өңделген өнімдерін экспорттау құқығын беретін норма енгізу қажет деп санайды.
Тақырыпты оқу: «Көлеңкелі» астық Қазақстанға пайда түсіруге көмектеседі
Астықты есепке алу жүйесін жетілдірудің екінші кезеңінде (2021-2022 жж.) ҚАО Qoldau.kz-ті шарт жасау кезінде шот-фактураларды автоматты түрде құру үшін қаржылық органдардың ақпараттық жүйелерімен біріктіруді ұсынады.
Аталған ұсыныстарды іске асыру Қазақстан Республикасының астық туралы заңына, сондай-ақ Qoldau.kz ақпараттық жүйесінің жұмысына түзетулер енгізуді талап етеді.
Бұл ұсыныстардың өміршеңдігі барлық мүдделі тараптардың қатысуымен «Атамекен» ҰКП алаңында талқылануы керек.
