Қазақстан Түркияның ауыл шаруашылығы өнімдерінің биржалық саудасындағы тәжірибесін зерделеуде

Фото көзі: ETS

Маусым айының басында қазақстандық делегация Түркиядағы ең ірі тауар биржаларының бірі – Коньяға барып, ауыл шаруашылығы тауарларымен сауда-саттықтың технологиялық процесін зерттеді. Бұл туралы ElDala.kz ETS баспасөз қызметіне сілтеме жасай отырып хабарлайды.

Биржа 1907 жылы құрылған және бүгінгі күні оның мәмілелерінің көлемі $3 млрд (1,1 миллион тонна) асты. Конья тұқымдарды тіркеу және сертификаттау орталығы болып табылады, компанияның зертханасы бидай мен ұнның сапасын анықтайды. Биржа 60 лицензиялық қоймаға қызмет көрсетеді.

Түркияда және Конья биржасында ауыл шаруашылығы тауарлары бойынша үш ұйымдастырылған биржалық нарық бар. Бұл өңірдің қолма-қол тауар жәрмеңкесі, ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері әр таң сайын өз тауарларын жүк көліктерімен биржалық сауда-саттыққа тікелей алып келеді. Өзара есеп айырысу банк арқылы жүргізіліп, элеваторлар/қоймалар желісі арқылы жөнелтілетін ұлттық ауқымдағы ұйымдастырылған нарық. ETS-те атап өткендей, бұл қазақстандық ауыл шаруашылығын сауықтыру үшін қолайлы биржалық сауданың ең үздік тәжірибесі. Үшінші түрі – Стамбулда биржада орын алатын жеткізу фьючерстері және форвардтық келісімшарттар түріндегі қаржы құралдарының нарығы. Бұл Қазақстан үшін де қолайлы келесі ұрпақтың биржалық құралы.

Түркиядағы биржалық сауда-саттықты бірнеше ұйымдар мен заңнамалық нормалар, соның ішінде елде 113 сауда палаталары мен тауар биржалары одағы реттейді.

Сонымен қатар, қазақстандық тарап түрік артықшылықтары мен дотацияларын атап өтті. Өнімді тауар биржалары арқылы сататын өндірушілер мемлекеттен салықтың 50% жеңілдігі түрінде қолдау алады. Сонымен қатар, лицензияланған қоймалардан электронды түсімдер үшін салықтардан толық босату бар. Субсидиялардың жалпы көлемінің 95% дайын өнімді сақтау бөлігінде ауыл шаруашылығы өндірушісін қолдауға тиесілі, соның арқасында инфрақұрылым мен технологиялық салымдардың өзін-өзі ақтау деңгейі жоғары деңгейге жетті. Ал коммерциялық айналымға түскен дайын ауыл шаруашылығы өнімі түріндегі нақты нәтиже үшін субсидияны есептеу Түркиядағы мемлекеттік субсидиялар саласын едәуір сауықтырды және дайын өнімге өсім берді.

"Бұл біз үшін өте жақсы үлгі. Және ол біздің мемлекетімізде қолданылуы мүмкін. Ақпараттың жүйелілігі, ашықтығы, шынайылығы, барлық ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілерді есепке алу – бұл екі тарап – сатушылар мен сатып алушылар үшін өте маңызды және ыңғайлы. Бұл үлкен артықшылық. Неліктен біз оны қолдануымыз керек? Себебі бұл есеп мемлекеттік субсидияларды ашық, сенімді пайдалануға мүмкіндік береді. Олардың жосықсыз өтініш берушіге бару ықтималдығы жоққа шығарылады. Түрік әріптестері барлық қаржы, банк жүйесін байланыстырды және мемлекеттік органдар белгілі бір өндірушінің қанша өндіргенін және оның өсу серпінін көріп отыр", - деп атап өтті "Азық-түлік корпорациясы" ҰК АҚ Ауыл шаруашылығы өнімдерін сатып алу және өткізу департаментінің директоры Сағат Ыдырысов.

Сондай-ақ, ETS Түркия үкіметінің мемлекеттік саясаты сауда-саттық және ауылшаруашылық тауарларын өндіру туралы статистикалық мәліметтерді жинау үшін биржалық сауданы пайдаланатынын атап өтті. Биржалық сауда-саттық туралы деректердің ашықтығы мен сапасы ауыл шаруашылығы өндірушілерін қолдаудың мемлекеттік бағдарламаларын пайдаланушылардың мекенжайлық сәйкестендіруімен келесі жылға арналған бюджетті дұрыс және уақтылы жоспарлауға мүмкіндік береді.

"Конияда барлық ауылшаруашылық өнімдері мен фермерлермен мәмілелер биржадан өтеді, механизмнің өзі өте дамыған. Оның орнына өндірушілер субсидия алады, яғни ынталандырушы компонент бар. Сонымен қатар, олардың деректер көрсетілетін базасы бар, барлығы бекітіліп отырады. Барлық мәмілелер базада тіркеледі, барлығы ашық, көлеңкелі айналым жоқ - бұл тәжірибені бізде де қолдануға болар еді. Бұл тәжірибемен біздің фермерлеріміз, Қазақстанның астық нарығына қатысушылар да танысуы қажет деп есептеймін", - деп атап өтті БДҚА АӨК департаментінің директоры Әсем Нұрмағанбетова.