Қазақстанда аршылған күнбағыс экспорты күрт өсті
Қазақстан 2022-23 маркетингтік жыл ішінде 311 мың тонна күнбағыс экспорттады, бұл экспорт 249 мың тоннаны құраған алдыңғы маусымнан артық. Сонымен қатар, май зауыттары жүзеге асыратын аршылған күнбағыс экспорты едәуір өсті. Егер 2020-21 жылғы маусымда осы өнімнің экспорты 20 мың тоннаны, 2021-22 жылы – 10 мың тоннаны құраса, 2022-23 маусымында – 86 мың тоннаны құрады. Бұл туралы Қазақстанның Астық одағы хабарлады.
Жаңа маусымның алғашқы екі айында (қазан-қараша) Қазақстан экспортқа барлығы 51 мың тонна күнбағыс тұқымын жіберді, оның 13 мың тоннасы – қабығы аршылған күнбағыс және 38 мың тоннасы – басқа күнбағыс.
ҚАО-да атап өткендей, май зауыттары өндіретін және экспорттайтын аршылған күнбағыс экспорты 2023 жылдың басында келісімшарттық құнның 20% мөлшерінде, бірақ тоннасына кемінде 100 еуро мөлшерінде май тұқымдарына экспорттық баж салығын енгізгеннен кейін өсті.
«Күнбағыс экспортының жалпы көлеміндегі қабығы аршылған күнбағыс үлесі: 2023/24 маусымының қазан-қараша айларында 26%; 2022/23 маусымында 28%; 2021/22 маусымында 4%; 2020/21 маусымында 9%; 2019/20 маусымында 3% құрады», - деп атап өтті Одақта.
Сондай-ақ, баждың қолданылу кезеңінде күнбағысты май зауыттарымен өңдеу өсті. Егер 2019/20 маусымында 460 мың тонна күнбағыс өңделген болса, 2022/23 маусымының қорытындысы бойынша – 999 мың тонна.
Отандық өңдеушілерді қолдау мақсатында күнбағыс тұқымына экспорттық баж салығы енгізілді. Алайда, күнбағыс өндірушілері баж салығының енгізілуімен олардың өнімдерінің ішкі бағасы күрт төмендеді деп бірнеше рет мәлімдеді, ал күнбағыстың бір бөлігі май тұқымдарының жоғары импорты аясында талап етілмеген күйінде қалды. Ағымдағы күрделі аграрлық маусымды және егін егу қарсаңында фермерлерде айналым қаражатының тапшылығын ескере отырып, Астық Одағы 15 ақпаннан бастап күнбағыс тұқымын әкетуге арналған экспорттық баж салығын алып тастауды ұсынады.
Бұған дейін Мәжіліс депутаттары Үкіметке ағымдағы жылдың ақпан айынан бастап күнбағыс тұқымына экспорттық кедендік бажды жоюды ұсынған болатын.