Апортты жандандыру бағдарламасы Үкіметте таныстырылды
Ауыл шаруашылығы министрлігі мен Ұлттық аграрлық ғылыми-білім беру орталығы (ҰАҒБО) «Апорт» алмасын жандандыру бағдарламасын әзірледі. Бұл туралы Үкіметтің баспасөз қызметі хабарлады.
Бағдарлама 2024-2028 жылдарға арналған. Оның операторлары АШМ және ҰАҒБО болады, ал ғылыми-технологиялық және әдіснамалық сүйемелдеуді Қазақ жеміс-көкөніс шаруашылығы ҒЗИ қамтамасыз етеді. Алманы жаңғырту бағдарламасын іске асыруға жеке инвесторлар мен мамандандырылған питомниктік шаруашылықтар қатысады.
Бағдарлама алма бақтарының толық коммерциялық өндірісін бастау үшін қажетті көшет санын өсіруді қамтиды. Бірінші кезеңде - 2024 жылы - «Сиверс» алма ағашының тұқымын жинау жүргізілді және қазақстандық «Апорт» өсірудің ұлттық стандарттарының жобаларын әзірлеу басталды. 2025 жылы 10 га Қазақ жеміс-көкөніс шаруашылығы ҒЗИ «Талғар» өңірлік филиалында көшет отырғызу басталады, ол питомник шаруашылықтары үшін аналық-қалемше баққа айналады.
Келесі екі жылда 100 гектар аумақта бақша отырғызу үшін жеткілікті көшеттер өсіру жоспарлануда, содан кейін жеке бағбандар арасында «Апорт» өндірісін кеңейту мүмкін болады.
«Апорт» - бұл ерекше өсіру мен күтімді қажет ететін өте алма сұрыпы. Сапалы жемістерді тек теңіз деңгейінен 850-1250 метр биіктікте өсетін бақтардан алуға болады. Ал Алматы мен жақын Алматы облысының бөктерінде мұндай учаскелер көп емес. 4-6 жылдан кейін жеміс беретін алма бақтарының басқа түрлерінен айырмашылығы, апортқа 8-9 жыл қажет. Дегенмен, қазақстандық алма сұрыпы өзінің сапалық сипаттамаларына байланысты ел тұрғындары арасында жоғары сұранысқа ие және шетелдіктерді таң қалдырады», - деп атап өтті Үкіметте.
Қазақ жеміс-көкөніс шаруашылығы ҒЗИ «Талғар» өңірлік филиалының өкілі Сағи Солтанбековтың айтуынша, Қазақстанда алма сұрыпын жандандыру үшін қажетті тарихи және селекциялық негіз бар.
«Апортты» жандандыру бойынша жұмыстарды Қазақ жеміс-көкөніс шаруашылығы ҒЗИ ғалымдары 2011 жылы бастаған. Бүгінгі таңда «Сиверс» алма ағаштарының 1 мыңнан астам түрі бар, олардың ішінде ДНҚ талдауының нәтижелері бойынша ғалымдар «Қан қызыл апорт» сұрыпын өндіру үшін 11 түрді таңдады. Бұл түрлер сауықтырылды және 2015 жылы 5 га жерге көшеттер отырғызылды, «Апорт» сұрыпын көбейту технологиясына патенттер алынды. 2015 жылы салынған эксперименттік бақ 2023 жылы жеміс бере бастады, жеке жемістердің салмағы 300-500 граммға жетті. Биыл біз 6 тонна «Қан қызыл апортын» алдық», - деді ол.
Вице-премьер Серік Жұманғарин «Апорт» жандандыру бағдарламасының жобасын бекітті және аграрлық жоғары оқу орындарының студенттерін бағдарламаны іске асыруға қосуды тапсырды.