Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Неліктен Қазақстан ет державасына айналмады
12:00
Мемлекеттің басты назары етті мал шаруашылығындағы ірі жобаларды - бордақылау алаңдарын, ет комбинаттарын және миллиардтаған инвестициялары бар өзге де объектілерді салуға бағытталған. Олар шағын фермерлер үшін тартымдылық орталықтарына айналуы керек - мұнда төл өсу, бордақылау және өңдеу үшін тапсырылады деп болжануда.
Алайда 2010-шы жылдары салынған бұл схема баяулауда және ешқандай нәтиже бермейді. Неліктен? ElDala.kz порталымен осы мәселе бойынша өз ойымен Батыс Қазақстан облысының фермері Руслан Ибатов бөлісті.
Шағын ферманың 100 млн-ға бюджеті
Алайда, қазір «нөлден» шағын фермалардың пайда болуы, егер олар мал шаруашылығына келуге ниет білдірсе де, көптеген қазақстандықтар үшін қиын міндет болып табылады. Шынында да, бірінші кезеңде үлкен инвестиция қажет. Мемлекет мұндай стартаптарға жеңілдетілген несиелеуді де, субсидияларды да ұсына алмайды.
Мал шаруашылығына бірнеше жыл бұрын мұнай өнеркәсібінен келіп, ет саласында жаңа жобаны әзірлеудің барлық қиындықтарын өз көзімен көрген.
- Неліктен біз осы алып бордақылау алаңдарының барлығын мемлекеттің қолдауымен салуымыз керек, егер оларды малмен толтыратын фермерлер болмаса? - деп Руслан Ибатов сұрақ қояды. - Бұл су көзі жоқ күрделі және қымбат су желісін салу сияқты.
Фермердің бағалауы бойынша, мал шаруашылығындағы стартап үшін 50 бас мал сатып алуға кемінде 25 млн теңге қажет. Бұл қолайлы табыс болған кезде аналық малдың ең аз мөлшері. Бірақ бұл бәрі емес: инфрақұрылымға бірдей инвестиция қажет.
Мал өсіру объектілеріне қойылатын ветеринариялық талаптарға сәйкес фермада келесі объектілер болуы тиіс:
- жас және ересек жануарларды ұстауға арналған үй-жайлар;
- сарайлары, қоректендіргіштері, астаулары бар мал серуендеуге арналған қашалары, сондай-ақ ветеринариялық іс-шараларды өткізуге арналған басқыштар;
- көңді сақтауға арналған алаңдар;
- сондай-ақ, аумақ кіре берісте дезбарьерлері бар биіктігі 2 метрден кем емес қоршаумен қоршалуы тиіс.
Өйткені, шағын фермада қажетті инфрақұрылым болмаса, ол есеп нөмірін алмайды. Ал онсыз шаруа субсидия алуға өтініш бере алмайды. Яғни, мал сатып алған кезде басына 150 мың теңге көлеміндегі мемлекеттік қолдау көрсетілмейді.
Барлығы, тек басында 50 млн теңге қажет. Сондай-ақ, фермерге техниканың минималды жиынтығы қажет - трактор, жемшөп шабатын машина және т.б. Салым сомасы техника жиынтығына байланысты болады, бірақ тағы кемінде 25 млн теңге қажет болады.
Мұнда жұмысшылардың тұруы үшін үй-жайлар, асхана және т.б. салу қажеттілігін қосыңыз. Сонымен, 100 млн теңгесіз шағын ферма салу мүмкін емес екен. Сонымен қатар, жер мәселесін шешу керек - жайылымдар мен шабындықтарды жалға алу немесе сатып алу. Ең дұрысы - жемшөп өсіруге арналған егістік.
Бордақылау алаңдары бос тұр
Жаңа бастаған фермерге осы мақсаттар үшін арзан ұзақ несие алуға мүмкіндік беретін мемлекеттік бағдарламалар жоқ. Кейбір энтузиастар несие алу үшін өз пәтерлерін немесе туыстарының пәтерлерін банкке салады. Бірақ бұл жерде банктер тек қаладағы жылжымайтын мүлікті кепілге алады, ауылдағы үйлер тіпті қарастырылмайды.
Қазақстанда жас мал аз, ал бордақылау алаңдары жартылай бос екендігіне таң қалу керек пе? Мал өсіретін ешкім жоқ.
Бұдан сатуға асыл тұқымды мал өсіретін шаруашылықтар да зардап шегуде - олар жаңа фермалар пайда болмағандықтан жылдан жылға сұраныс таппайды. Оның үстіне қазірдің өзінде жұмыс істеп тұрғандары жем-шөппен қамтамасыз ету, өнімді өткізу және басқа да мәселелерге байланысты жабылып жатыр.
- Бұл мәселені 2018 жылдан бастап ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің алдында көтере бастадым, - деді Руслан Ибатов. - Шағын фермалар мал шаруашылығы саласының негізі және іргетасы болып табылады. Белгілі бір өзгерістер Сапархан Омаров кезінде болды, сол кездегі АШМ Мал шаруашылығы департаментінің басшысы Еркебұлан Ахметов бізге, фермерлерге, шағын фермалардың эскиздік жобаларын талқылау үшін жіберді. Бірақ олар бұл жұмысты соңына дейін жеткізе алмады, содан кейін бұл мәселе қайтадан жабылды. Бүгін біз ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі шағын ферма құрылысын инвестициялық жоба деп санамайтынын көріп отырмыз. 2 млрд теңгеге 5 мың басқа арналған бордақылау алаңын салған ірі кәсіпкердің 25% (500 млн теңге) мөлшерінде инвестициялық субсидиялауға толық құқығы бар. Шағын ферма салатын фермердің мемлекеттік қолдауға құқығы жоқ. АШМ-нің мұндай шешімі "кәсіпкерлік субъектілерінің теңдігіне" мемлекет кепілдік береді деген ҚР Кәсіпкерлік Кодексінің 3-бабының 3-тармағын өрескел бұзу болып табыла ма? Негізінде, біз көптеген жылдар бойы ет державасына айналуға тырысып келеміз, бірақ біз оны жасай алмаймыз, өйткені біз іргетасы жоқ саланы құрып жатырмыз.
Қазір Руслан Ибатов шағын фермалардың құрылысын қолдау үшін арнайы мемлекеттік бағдарламаны іске қосуды ұсынып отыр, ол туралы үкіметке хат дайындауда.
