Қостанайлық жылқы зауыты қалай жандануда

Фото көзі: ElDala.kz

Қостанай облысының Заречное ауылындағы «Қазақ Тұлпары» компаниясының алаңында өткен егін орағы өте жақсы нәтиже көрсетті. Мұнда 15 тамызда 37 га бастырылып, 19,8 ц/га алынды.

Өткен екі жылда Қазақстанның үш ірі дәнді-дақылдық өңірінің бірі Қостанай облысы, қатты қуаңшылықты бастан өткерді. Тіпті аймақтың ылғалды солтүстік өңірінде фермерлер тек 7-8 ц/га, ал қолайсыз оңтүстік аймақта – 4-5 ц/га алды. Алайда, биылғы жыл көптеген аудандарды жауын-шашынмен қуантты - көктемде де, жаздың бірінші жартысында да. Бұл нәтиже берді, егіннің әлеуеті жеткілікті жоғары. Әрине, көп нәрсе тамыз айының соңында және қыркүйекте жағдай қалай қалыптасатынына байланысты. Бірақ табысқа жетудің алғышарттары бар.

Мұны «Қазақ Тұлпары» ЖШС-ның алқаптарындағы егін орағы көрсетті. Қарабалық ауыл шаруашылығы тәжірибе станциясының басқарма төрағасы Дамир Қалдыбаев хабарлағандай, астықтың ылғалдылығы әлі де жоғары, 14% норма кезінде 18-19%. Сондықтан жаппай жинауды бастау ерте. Алайда, қалыптасқан масса үміт ұялатады.

- Жылқы зауыты үшін 19,8 ц/га түсімнің алдын ала нәтижелері - өте лайықты нәтиже, - деп атап өтті Дамир Қалдыбаев.

Айта кетейік, 2021 жылы Қарабалық АШТС (100% мемлекетке тиесілі Қазақстанның жетекші селекциялық орталығы) «Қазақ Тұлпары» ЖШС-ны екі жылға сенімгерлік басқаруға алды. Бұған себеп ферманың экономикалық жағдайы болды. Енді Қарабалық әріптестерінің міндеті - дағдарысты бастан кешіріп отырған кәсіпорынды аяққа тұрғызу.

Анықтама үшін: Заречное ауылындағы жылқы зауыты 1888 жылы құрылған. Алайда, біздің уақытта бір кездері қостанайлық жылқы тұқымын өсіру бойынша көшбасшыдан кәсіпорын шығындар мен мерзімі өткен борыштарды генерациялайтын банкротқа айналды. 2020 жылдың басында жеткізушілер алдындағы салықтар мен жалақы бойынша мерзімі өткен берешек 130 млн теңгеден асты. Мүлікке тыйым салынды. Жылқы басы жемсіз қалды, соңғы бес жылда 150-ден 51 басқа дейін азайды. Егістік жерлер мен жер учаскелері өңделмеді және АШТС-ға берілген кезде олар тыңайған жерлерге айналды.

«Қазақ Тұлпары» ЖШС көмек көрсету туралы өтінішпен Қостанай облысының әкімдігіне 2020 жылдың ақпан айында хабарласты. 2020 жылдың желтоқсанында кәсіпорын Қарабалық АШТС сенімгерлік басқаруына көшті. 

- Сенімгерлік басқаруға бергеннен кейін біз үшін негізгі міндеттердің бірі «Қазақ Тұлпары» ЖШС тыңайған жерлерін айналымға енгізу болды, - деді Дамир Қалдыбаев. – Бұл мәселені шешу үшін біз кредиторлар алдындағы шығындарды жабу, жалақы бойынша қарыздарды өтеу және ағымдағы қызметті жүзеге асыру үшін қаржылық көмек көрсеттік. Бүгінде инвестиция көлемі 330 млн теңгеден асты. Сондай-ақ, тәжірибе станциясы жылқы зауытына құны 225 млн теңге тұратын жеке техникасын тұрақты пайдалануға бөлді.

Осының арқасында машина-трактор паркі 2020-2021 жылдары шығарылған жаңа техникамен: 2020 жылы шығарылған RSM 2375 тракторымен, «Бурго» себу кешенімен, тырмамен, соқамен, саңылаулы бүріккішпен толықты.

Техникалық жарақтау 1300 га алаңда барлық қажетті операцияларды – ылғалды жабу, себу, отау жұмыстарын мерзімінде жүргізуге мүмкіндік берді. 2023 жылы тағы 1000 га тыңайған жерлерді айналымға енгізу жоспарлануда.

Қарабалық АШТС себуді өз селекциясының жоғары репродукциялы тұқымдарымен – жұмсақ бидаймен, сондай-ақ көпжылдық шөптермен жүргізгені де маңызды.

Айта кетейік, биылғы жылдың шығымы «Қазақ Тұлпары» ЖШС-ның жеке ангарында сақталады, оны жөндеу жұмыстары жылқы зауытын жаңғырту жобасы аясында жүргізілді.

- Қарабалық АШТС осы жобаға салынған қаражаттан бір тиын да таппайды, керісінше, жылдық 11% банктік депозиттік сыйақы түрінде жоғалған пайданы көтереді, - деп қосты Дамир Қалдыбаев. - Бірақ барлығы тек ақшамен ғана бағаланбайды, Қазақстанда жылқылардың жалғыз жоғары жегіс тұқымын үлкен еңбекпен құрған бұрынғы селекционерлердің алдында жауапкершілік сезімі бар. Қостанай тұқымын селекционерлер 63 жыл бойы жасаған, бірақ өкінішке қарай, біздің ұрпақ оны біржола жоғалтуы мүмкін. Бүгінгі біздің қолдауымыз бұған жол бермейді деп үміттенеміз.

Сергей Буянов