Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Қазақстанда ұн мен астық экспорты бойынша болжам жасалды
15 марта 2023
Астанада EURASIAN AGRICOM халықаралық конференциясының көктемгі сессиясы ашылды. Конференцияның ашылуында Қазақстанның астық өңдеушілер одағының төрағасы Әлихан Талғатбек атап өткендей, ағымдағы жылы Қазақстаннан ұн экспорты бойынша болжам оптимистік: өсім 20% құрауы мүмкін. Бұл үшін бірнеше алғышарттар бар, соның ішінде жақсы өнім, Орта Азия елдерінде өсіп келе жатқан сұраныс, сондай-ақ өткен жылмен салыстырғанда ресейлік өнімдермен бәсекелестік үшін қолайлы жағдайлар.
- Бүгінгі таңда Орта Азияда шамамен 120 млн адам тұрады және бұл өте тез өсіп келе жатқан өңір: жыл сайын шамамен 1,5 млн адам қосылады, - деді Әлихан Талғатбек. - Ал бұл астықты тұтынудың шамамен 350 мың тоннаға, оның ішінде ұнды тұтынудың шамамен 100 мың тоннаға өсуі.
Астық өңдеушілер одағының деректері бойынша, 2017 жылдан бастап Қазақстанда ұн экспортының көлемі төмендеді: 2,3 млн тоннадан 1,4 млн тоннаға дейін. Негізінен Өзбекстан мен Ауғанстанға сату көлемі азайды. Бірақ 2022 жылдан бастап айтарлықтай өсім байқалды: бір жыл ішінде ұн экспорты ішкі тұтынудың өсуімен шамамен 25% құрады.
Ағымдағы күнтізбелік жылы ұн экспорты тағы 20% - ға өседі деп болжануда. Егер 2022 жылы шамамен 1,9 миллион тонна жөнелтілсе, 2023 жылы жөнелтілімдер 2,250 миллион тоннаны құрауы мүмкін.
Экспортқа әсер ететін тағы бір маңызды фактор - Ресей транзиті. Өткен жылы Ресей Федерациясы Қазақстан арқылы Орталық Азия нарығына 300 мың тонна ұн жеткізді. Бұл көлемге ҚТЖ транзитке 50% тарифтік жеңілдік беруінің арқасында қол жеткізілді, бұл РФ-дан жеткізілімдерді экономикалық тұрғыдан тиімді етті. Жаңа маусымда жеңілдік жоқ, және, бәлкім, Қазақстанға осы тауашаны қалпына келтіре отырып, біздің еліміз үшін дәстүрлі нарықтарда ресейлік ұнмен бәсекелесу оңайырақ болады.
- Биылғы жылы Ауғанстан, Иран, Түрікменстан нарықтарында бәсекеге түсуге және ұн экспортының көлемін арттыруға жақсы мүмкіндік болады деп ойлаймын, - деп атап өтті Әлихан Талғатбек.
Тақырып бойынша оқу: Астықтың рекордтық көлемі Қазақстанды экспорттады
Сондай-ақ, сарапшы бидай экспортын да қозғады, өйткені бұл ұнмен бәсекелес өнімдер, ал ұн тартушылар оны өз болжамдарында ескереді. Жалпы, өткен жылы Қазақстаннан 6,1 млн тонна бидай экспортталды, оның ең үлкен көлемі дәстүрлі түрде Өзбекстанға – 2,7 млн тонна кетті. 2023 жылы Астық өңдеушілер одағы экспорттың 13% - ға өсуін күтуде.
- Бидай бағасы қазір төмен, көлемі жеткілікті, - деді Әлихан Талғатбек. - Орталық Азияда, оның ішінде мал шаруашылығы үшін астық тұтыну өсуде. Сондықтан бидай экспортының көлемі шамамен 7 млн тоннаға жетуі мүмкін деп болжап отырмыз.
Сондай-ақ, АҚШ ауыл шаруашылығы министрлігінің деректері қазақстандық ауыл шаруашылығы өнімдерін экспорттау үшін үлкен әлеуетті айғақтайды. Бұл ведомствоның бағалауы бойынша Орта Азия мен Иран өңірінің жалпы қажеттілігі астық баламасында 16 млн 300 мың тонна астық пен ұнға бағаланады. Бұл ресейлік экспорттаушылардың белсенділігінің артуын ескере отырып, қазақстандық экспортты дамыту үшін үлкен перспективалар береді.
Экспорт үшін тәуекелдер
Ресей Федерациясынан Қазақстан бағытына жөнелтілімдер астыққа экспорттық баж салығы енгізілгеннен кейін өсті. Болжам бойынша, Ресейден жыл сайын шамамен 3 миллион тонна бидай әкелінеді, оның 1,5 миллион тоннасы заңсыз. Болашақта бұл астық ішкі нарыққа айтарлықтай әсер етеді.
- Ресейден бидай контрабандасы нарықтың барлық заңдарын бұзады, хаос тудырады және бағаның күрт ауытқуы сияқты салдарға әкеледі, - деп атап өтті спикер. - Өткен жылы біз бидай бағасының 3 айда 45% - ға күрт көтерілгенін көрдік, биыл бағаның күрт төмендегенін көріп отырмыз. Біз бұл дәнді дақылдардың кейбір нарықтардан екіншісіне бақылаусыз, көрінбейтін қозғалысының салдары деп санаймыз.
Тақырып бойынша оқу: Қазақстан Ресейден астықты автокөлікпен әкелуге тыйым салуды талқылайды
Бұл жағдай ұнды жөнелтуге де әсер етеді. Нарық үшін басқа тәуекелдер ретінде ол логистикалық мәселелерді және астық өңдеу өнімдерін экспорттау кезінде ҚҚС қайтарудың жоқтығын атады.
- Вагондардың ұзақ жүруіне байланысты логистиканың қиындықтарына тап боламыз, - деді Әлихан Талғатбек. - Егер бұрын астық өңдеушілер бидайдың 10 күндік қорын ұстаса, қазір қорды 30-40 күнге сақтауға мәжбүр. Себебі солтүстіктен Шымкентке дейінгі вагондар бір айдан астам уақытқа созылады, тіпті облыстардың ішінде элеватордан өту өте қиын процесс. Бұл ғана емес, логистика айтарлықтай қымбаттады, соның ішінде жабық вагондар. Вагондардың тапшылығына байланысты ұнды ел ішінде және экспортқа тиеу проблема болып табылады. Қазақстанның солтүстігінде көптеген диірмендер ұнға толып, оны түсіре алмайтындықтан, ал оңтүстігінде диірмендер астық пен бос қоймалар болмағандықтан тұрса, парадоксалды жағдай қалыптасуда.
Айта кетейік, EURASIAN AGRICOM көктемгі сессиясы 15 және 16 наурызда өтеді. Конференцияның бас демеушісі - "Азия Агрофуд" АҚ, эксклюзивті демеушісі - "Сей-Нар" ЖШС. ElDala.kz порталы - конференцияның бас медиа серіктесі.
