Суару сүт фермаларының дамуына қалай көмектеседі

Валихан Ильдебаев
Фото көзі: ElDala.kz

Ақмола облысының Камышенка ауылындағы сүт фермасы жақын арада танымастай өзгереді. Мұнда қожайыны Дүйсембай Ілдебаевта бұрыннан бері тұрған сиыр қоралары бар. Әрине, оларды жаңасымен ауыстыру жақсы болар еді, бірақ біртіндеп дамытып, негізгі заттарды нығайтудан бастауға шешім қабылдады. Ал сүт шаруашылығы үшін негіз - жем өсіру. Сондықтан "Камышенка" ЖШС өткен жылдан бастап 1 200 га жерге суаруды іске қосу жобасын жүргізіп келеді, ал осы маусымда суару іске қосылады. Сапалы жем болса, қалғанының бәрі болады.

Мұнда ElDala.kz командасы АгроКеруен Сүт 2024 екінші күні келді.

Екі тұқымның қоспасы

Дүйсембай Ілдебаевтың ұлы Уәлихан 2013 жылы Астанадағы  С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетіне агроном болып оқуға түсті. Ол оны бітіріп, 2018 жылы Астанадан әкесіне көмектесу үшін Камышенкаға келді. Қазір ол "Камышенка" ЖШС атқарушы директоры және ауылдағы өмірге риза. Мұнда жалығуға уақыт жок, өйткені бір маңызды жоба жаңасымен ауыстырылады.

Шаруашылықтың жаңа деңгейге шығуы Еуропадан сапалы мал әкелуден басталды. Алдымен олар Чехиядан симменталдарды, ал бірнеше жылдан кейін Украинадан голштиндерді әкелді. Екі тұқымның да қасиеттерін бағалап, оларды "араластыруға" шешім қабылдады: симментал қашарлары енді голштин тұқымымен ұрықтандырылады және керісінше. Мұндай мал голштиндерден жоғары өнімділікке ие, ал симменталдардан жақсы денсаулықты алды.

- Голштиндер өте нәзік және тұяқтарымен жиі мәселелер туындайды, - деп түсіндірді Уәлихан Ілдебаев. - Симменталдарда мұндай мәселе жоқ, бірақ олардың сүт өнімділігі төмен. Ал біз "қоспаны" алған кезде, ол екі тұқымның да артықшылықтарын қамтиды. Сонымен қатар, симменталдар бұқаларға үздік ет сипаттамаларын береді және біз оларды 3-6 айға дейін ұстаймыз, содан кейін оларды бордақылау алаңына береміз. Болашақта біз сою салмағына дейін өзіміз бордақылауды жоспарлаймыз.

Сондай-ақ, өткен жылы жас малды қарау және оның артықшылықтарын бағалау үшін джерси тұқымының 100 дозасы алынды. Күту - бұл тұқым майлы сүт береді, ал өнімділігі бойынша симменталдар мен голштиндер арасында тұрады. Қазір джерси тұқымымен араласудың алғашқы қашарлары өсіп келеді (суретте).

Шырынды азық мөлшері

"Камышенка" ЖШС-де қазір 1 285 бас мал бар. Бұл 400 сиырдан тұратын сауын мал және қашарлар, бұқалар, суалма. Бір жыл ішінде сауын сиырдан орташа сүт өнімділігі шамамен 6500 литр. Күн сайын сүтті Қарағандыдан сүт зауыты осы жерден алады.

Қазір мал азығына ұсақталған астық, шөп, сабан, рапс күнжарасы кіреді. "Мустанг-Азия" компаниясының премикстері қолданылады. Жемшөптің көп бөлігі "Камышенка" ЖШС-нің өз алқаптарында өсіріледі, олардың ауданы шамамен 12 мың га.

Топырақтың сапасын жақсарту үшін фермадан көңді пайдалану "Камышенка"ЖШС өсімдік шаруашылығы бөлімшесі үшін маңызды сәт болып табылады. Бұл жерде жер бонитетінің баллы төмен, 20-дан 30-ға дейін. Органикалық заттар қазір қоралардан егістікке шығарылады, әсері көрінуде. Мұнда минералды тыңайтқыштарды қолданады. Әрине, суару басталғаннан кейін суару учаскелеріндегі топырақ параметрлерін жақсартуға көп көңіл бөлінеді. Тыңайтқыштардан басқа, ауыспалы егістерді сақтау міндетті болып табылады. Жүгеріден басқа жоңышқа, судан шөбі және құмай егіледі.

Суаруға келетін болсақ, Zimmatic компаниясының дөңгелек үлгідегі жаңбырлатқыш қондырғылары қазірдің өзінде 1 200 га алаңға орнатылды, қазір Есіл өзенінде сорғы станциясы орнатылуда, ол жерден су егістікке көтеріледі.

Суаруға арналған алқаптардағы жүгері көктемде егілді. Әзірге олар будандармен тәжірибе жасап, ФАО үшін оңтайлы тұқымдарды анықтайды. Бірақ кез-келген жағдайда, күзде егін жинау сүрлем дайындауға мүмкіндік береді, бұл сиырлардың азығын едәуір жақсартады.

Сондай-ақ, шырынды жемді қосу, ең алдымен, сиырлардың азығын 3 айдан және одан жоғары уақытқа өзгертуге және олардың денсаулығын нығайтуға мүмкіндік береді. Жас жануарлардың денсаулығы неғұрлым жақсы болса, соғұрлым тезірек ұрықтандыру жүргізіледі.

Айтпақшы, фермада қашарлар жыныстық тұқыммен ұрықтандырылады, бұл олар төлдегенде 90-95% ұрғашы бұзау алуға мүмкіндік береді.

АНК-ның маңызды қолдауы

Азығын жақсартудан сауын сиырларға күтілетін әсер - сүт өнімділігінің тәулігіне қазіргі 21 литрден 23-25 литрге дейін артуы. Тағы екі-үш литр мал бағуда жайлылықты қамтамасыз ету үшін сиыр қораларына желдеткіштер қойылған кезде көрсеткіштерге қосуды жоспарлап отыр.

Бірақ ферма өнімділігінің түбегейлі өсуі жаңа сиыр қораларын салумен жоспарланған қайта құрудан кейін мүмкін болады. Онда бәрі заманауи стандарттар бойынша жасалады - сиырлардағы жылу күйзелісін (бұл тәбетті төмендетеді, демек өнімділікте төмендейді) болдырмау үшін қолайлы температураны сақтау, көңді кетірудің автоматты жүйесі, сапалы су.

Екі жаңа сиыр қорасын салу "Камышенка" ЖШС-не сауын сиырлардың санын 1200-ге дейін арттыруға мүмкіндік береді.

"Камышенка" ЖШС-нің даму жоспарларына Аграрлық несие корпорациясы маңызды қолдау көрсетті, ол суаруды орнату бойынша шаруашылық жобасын қаржыландырды.

- Аграрлық несие корпорациясымен бірге ұзақ уақыт жұмыс істеп келеміз, - деді Уәлихан Ілдебаев. - Бізде қарым-қатынаста сенім бар. АНК менеджерлері біз бүгін жұмыс істейтін, бірақ ертең жұмыс істемейтін компания емес екенімізді түсінеді. Біз мұнда 18 жыл істейміз және алдағы жылдарға жұмыс жоспарларымызда.

АНК бағдарламалары бойынша несиелеу шарттары өте қолайлы. Сонымен қатар, мемлекет суару қондырғыларын сатып алуға субсидия бөле отырып, суару алаңдарын енгізу жобаларын қолдайды. Барлығы суаруда бүкіл ауыл шаруашылығының болашағы екенін жақсы біледі. Әсіресе, шырынды жемге мұқтаж сүт фермалары онсыз жасай алмайды. Олардың елдің көптеген аймақтарында суарусыз тұрақты өндірісі мүмкін емес.

"Камышенка" ЖШС ұжымына даму және жаңа деңгейге шығу жөніндегі барлық жоспарларды іске асыруды тілейміз. Біз АгроКеруен Сүт 2024 бағыты бойынша ары қарай жүреміз. Жобаның серіктестері - Westfalia-Қазақстан компаниясы, KAZSEEDS компаниясы және Аграрлық несие корпорациясы.

Сергей Буянов