Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Қазақстанда сүт фермасы қанша тұрады
31 июля 2024
"Westfalia-Қазақстан" компаниясы Қазақстанда сүт-тауар фермаларын құруда кең тәжірибеге ие. Сонымен қатар, олар үшін жабдықты жеткізіп қана қоймай, құрылыс-монтаж жұмыстарын қоса алғанда, дайын жобаларды жүзеге асырады. "Westfalia-Қазақстан" қатысуымен елімізде ең ірі, ең жоғары технологиялық және бірінші органикалық "ең үздік" сүт фермаларын құру бойынша жобалар іске асырылуда. Сондықтан, "Westfalia-Қазақстан" бас директоры Сансызбай Өмірбековпен сүт саласына инвестициялар туралы сөйлесеміз.
Бейне форматындағы толық сұхбатты біздің youtube арнамыздан көріңіз:
Табысты бизнес
- Сансызбай Қайратұлы, XIX ғасырда, әлі электр қуаты болмаған кезде, қаржылық тұрақтылық туралы танымал: "Өз шам зауытының болғаны жақсы болар еді" деген сөз болды. Шамдарға сұраныс тұрақты, демек табыс тұрақты. Қазіргі уақытта сүт-тауар фермасын тұрақты табыстылықтың кепілі деп санауға бола ма?
- Біз 18 жыл бұрын жұмыс істей бастағанда, сүт-тауар фермалары тиімсіз болды, байлап ұстау ескі технологиясы қолданды. Мал да өнімсіз болды, ең жақсы жағдайда сиыр жылына 4-5 тонна сүт берді. Және бұл екіталай. Сондықтан сүт фермасын шаруашылық құрылымындағы тәуелсіз бірлік деп атау қиын болды. Керісінше, СТФ - бұл ауылдағы әлеуметтік жоба болды, ол жыл бойы жұмыспен қамтылу арқылы адамдарды қалаға көшуден аулақ ұстауға мүмкіндік берді.
Енді, 18 жылдан кейін біз алға үлкен қадам жасадық, үлкен жолдан өттік. Қазір қалыпты азық қорын құруға болатын Қазақстанның барлық облыстарында заманауи өнеркәсіптік сүт-тауар фермалары бар. Ал шаруашылық құрылымында сүт кейбір жағдайларда жетекші қаржылық орынды алады.
Қазір сүт өндірісі күн сайын ақша табатын жоғары табысты бизнес екенін көрсетеді. Бұл оның өсімдік шаруашылығы мен етті мал шаруашылығынан тиімді айырмашылығы, онда әлі де маусымдық бар.
Кіру билеті
- 5 жыл бұрын 2-2,5 млрд теңгеге 600 бас сауын табынына СТФ салуға болатын еді. Бүгін мұндай жобаға қанша инвестиция салу керек? Құрылыс қанша уақытқа созылады?
- Сүт-тауар фермасы - ауыл шаруашылығындағы қаражатты көп қажет ететін жобалардың бірі. Бұл бизнеске кіру үшін қомақты қаражат салу керек. Кіру билеті өте қымбат. Соңғы жылдары Қазақстанда 1000 және одан жоғары мал басы бар фермалар салынып, іске қосылуда. Егер құрылыс туралы айтатын болсақ, онда шығындар 1 мал орнына 3,5-3,8 млн теңгені құрайды. Жабдық - 1 мал орнына 1-ден 1,2 млн теңгеге дейін. Сонымен қатар, Еуропадан мал әкелу - голштин немесе симменталдың басы үшін 2,5-тен 3 мың еуроға дейін немесе 1,5 млн теңге. Егер осы шығындардың барлығын қоссақ, 1 мың мал басы бар дайын ферма шамамен 6 млрд теңгені қажет етеді. Бұл сүрлем шұңқырлары мен жем зауытын қоса алғанда.
- Ферманың өзінен басқа, инвестор ақшасын тағы неге жұмсау керек? Суарудағы жемшөп өндірісі болмаса жұмыс істей ала ма?
- Соңғы жылдары сүт бизнесімен айналысқысы келетіндер көбейді. Бұл жерде мемлекет тарапынан көрсетілетін мемлекеттік қолдаудың артуы маңызды рөл атқарады. Дегенмен, мұнда табыстың негізі мал азығын жеке өндіруде екенін бәрі бірдей түсіне бермейді. Сондықтан шаруа қожалығын салуға келген кәсіпкерге бізден бірінші сұрақ – жері бар ма. Егер жауап иә болса, онда қанша жер және суаруды енгізу мүмкін бе? Осы ферманың қанша сиырды асырай алатынын түсіну осыдан туындайды.
Жермен қатар арнайы техника – тұқым сепкіштер, комбайндар да керек екені анық. Осының барлығын есептеп қарасаңыз, тағы 1,5 млрд теңге қаражат қажет. Суару қондырғысына тағы 1 млрд теңгеге жуық. Жалпы инвестиция көлемі – 1000 басқа арналған шаруа қожалығы және суаруды пайдаланатын жемшөп өндірісі – шамамен 8 млрд теңгені құрайды.
Өлшем маңызды
- Қандай көлемдегі СТФ салу тиімді - шағын, орта, үлкен?
- Мен айтқанымдай, соңғы жылдары фермалар негізінен 1000-1200 басқа салынуда. Бұл кішігірім жобаларға қарағанда тиімдірек. Шындығында, мұндай малды ұстау үшін кейбір шығындар шамамен 600 бас фермамен бірдей. Мысалы, жем-шөп дайындау техникасының бірдей мөлшері қажет, мамандардың бірдей саны қажет. Бірақ сонымен бірге сүт екі есе көп. Тиісінше, ірі фермадағы өнімнің өзіндік құны әлдеқайда төмен болады.
Иә, Қазақстанның оңтүстігінде шаруа қожалықтары да аз, өйткені онда үлкен малға жем-шөп қорын құру қиынырақ. Бірақ тұтастай алғанда, менің ойымша, жақын арада сүт фермаларын ірілендіру жалғасады. Бұл сүттің өзіндік құнын одан әрі төмендетуге, демек, бәсекеге қабілетті болып қалуға мүмкіндік береді.
Бұған Ресей мен Беларуссияда келді, онда 1000 басқа арналған ферма қазірдің өзінде шағын, онда 5-6 мың басқа арналған фермалар бар. Осыған байланысты олардың сүтінің өзіндік құны төмен, сондықтан біздің супермаркеттеріміздің сөрелерін импорттық сүт өнімдері көбірек алуда.
Бұл жағдайда біз жеңіске жететін позицияда емеспіз. Геосаясат бізге де пайдалы емес: солтүстік көршілеріміз үшін көптеген сыртқы нарықтар жабылды, сондықтан олардың сүті бізге сатылады. Сонымен қатар, Ресей Ауыл шаруашылығы министрлігі өз өндірушілеріне экспортталатын өнімге көлік шығындарын субсидиялайды. Яғни, олар өз сүтін бізге әкелген кезде 100% өтемақы алады.
Сондықтан біз өзіндік құнын төмендету туралы, оның ішінде фермаларды ірілендірудің арқасында ойлауымыз керек. Тек осылай ғана біз ішкі нарықта да бәсекеге қабілеттілікті сақтаймыз.
Сату шұңқыры
- Яғни, жаңа ферма салу кезінде сүтті сату туралы мәселені алдын-ала ойластыру керек пе? Немесе Қазақстан нарығында жылына 2 млн тонна көлеміндегі табиғи шикізат тапшылығы өндірушіге кез келген көлемді сатуға кепілдік бере ме?
- Сұрақ уақтылы. Қалай болғанда да, Қазақстан өзін табиғи сүтпен шамамен жартылай ғана қамтамасыз етеді. Бұл фермаларды салу керек дегенді білдіреді. Бірақ, әрине, өнімнің өзіндік құны туралы ойлану керек.
Қазір көріп отырғанымыз: биылғы жылы кейбір өндірушілеріміз даму қарқынын бәсеңдетіп, жарты жылдамдықпен жүріп жатыр. Себебі, өңдеушілер тарапынан табиғи сүтке сұраныс біршама төмендеген. Сүт зауыттарының шаруа қожалықтарынан сүт қабылдайтын бағасы да арзандады: былтыр литріне 250 теңгеге жетсе, қазір орташа 200-ге жетті.
Бірақ мұндай жағдайдың не себепті қалыптасқанын түсіну керек: сырттан Қазақстанға сатылатын көптеген дайын сүт өнімдерінен басқа, Ресейдің шекаралас аймақтарынан цистерналарда тасымалданатын сүт солтүстік аймақтарға да кетті. Сонымен қатар, соңғы үш жылда Қазақстанның сүт зауыттарына өте көп МҚС - майсыз құрғақ сүт келді. Егер статистиканы қарасақ, 2022 жылы Қазақстан 2 мың тонна МҚС, ал 2023 жылы - 11 мың тонна МҚС әкелінді. Бес жарым есе көп! Өсім жалғасуда: 2024 жылдың алғашқы төрт айында 5 мың тонна МҚС әкелінді. Неліктен МҚС біздің сүт зауыттарға шикізат ретінде ыңғайлы? Егер ұнтақты сумен сұйылтса, онда мұндай шикізаттың 1 литрінің құны 120 теңгені құрайды. Ал 1 литр табиғи сүт, мен айтқанымдай, қазір - 200 теңге.
Бұл жағдайды сүт өндірушілер мен қазақстандық тұтынушының пайдасына қалай шешуге болады? Біріншіден, адамдар не алып жатқанын нақты білуі үшін ұнтақтан жасалған өнімдерді таңбалау дұрыс. Екіншіден, жақында Қазақстанның ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сейпеллұлы Сапаров импорттық шикізатты пайдаланатын қайта өңдеушілерге субсидия берілмейтіні туралы айтты. Қазір олар терең өңделген өнімдердің белгілі бір түрлеріне бюджеттен субсидия алуда.
Әрине, біздің фермалар да сүттің құнын төмендету туралы ойлануы керек. Оның ішінде суаруды енгізу есебінен азықтың өзіндік құнын төмендету арқылы. Ал жемшөптің сүттің өзіндік құнына қосқан үлесі - 60-70%.
Дайын өнім
- Шаруа қожалығы мен жем-шөппен қамтамасыз етуден басқа, фермер өзінің өңдеуін ойлауы керек пе? Бұл қосымша кірісті қамтамасыз ете ме? Мұның экономикалық мәні бар ма?
- Мұнда жауап екі түрлі: иә және жоқ. Қазақстанда өз өңдеу зауыттары бар бірқатар шаруашылықтар бар. Олар қазірдің өзінде өз орнын, сатып алушысын тапты. Бірақ сүт өңдеудің жаңа жобаларына келетін болсақ, мен оларға бүгін супермаркет сөресіне кіру оңай болатынына күмәнданамын. Сатып алушыға әдемі орау және ұсыну да оңай емес, бұл жеке бизнес. Сондықтан, менің ойымша, біз істеп тұрған сүт зауыттарды табиғи шикізатпен қанықтырып, өз қуатымызды 100%-ға жүктеуіміз керек.
Қазіргі уақытта "Westfalia-Қазақстан" еліміздің түрлі облыстарында барлығы он жобамен жұмыс істеуде. Жаңа фермаларды іске қосу 2024-2025 жылдарға жоспарланған. Компанияға барлық жоспарларды табысты іске асыруды тілейміз!
ElDala.kz командасы АгроКеруен Сүт 2024 аяқтайды және жоба серіктестеріне - KAZSEEDS компаниясына, "Westfalia-Қазақстан" компаниясына және Аграрлық несие корпорациясына қолдау көрсеткені үшін алғыс білдіреді.
