Канада негізгі дақылдарға баға болжамын жариялады

Уборка пшеницы
Фото көзі: ElDala.kz

Канаданың Ауыл шаруашылығы және агроазық-түлік министрлігі (AAFC) 1 тамызда басталған 2024/2025 жаңа аграрлық маусымға болжам жасады. Онда тек егін көлемі бойынша ғана емес, сонымен қатар бағалар бойынша да болжам көрсетілген.

Канаданың ауыл шаруашылығындағы жағдай былтыр да, биыл да Қазақстанға көп жағынан ұқсас. Канадада аяқталған 2023/2024 аграрлық маусымы қолайсыз болды. Құрғақшылық нәтижесінде өндірістің айтарлықтай төмендеуіне байланысты барлық негізгі егістік дақылдарының жалпы өндірісі төмен болды. Ұсыныстың қысқаруы ішкі тұтынудың ұлғаюымен бірге экспорттың төмендеуіне және ағымдағы қорлардың азаюына әкелді.

Дегенмен, жаңа аграрлық маусым вегетациялық кезеңді қолдайтын жазғы жауын-шашынға байланысты әлдеқайда қолайлы. Осыған байланысты Канада ауылшаруашылық өнімдерінің бағасының төмендеуімен жақсы өнім күтеді.

Бидай 238 доллардан

Канаданың Статистика басқармасының мәліметтері бойынша, бидаймен егілген алқаптар қазіргі маусымда бұрынғыға қарағанда 3%-ға аз - 8,3 млн га. Оның ішінде Канададағы бидайдың ең көп таралған түрі CWRS (Canada Western Red Spring) қызыл дәнді жаздық бидаймен егілген аумақ 6,5 млн га құрайды. Қазіргі уақытта егін жинау алаңы 8,1 млн га деңгейінде болжануда.

Провинциялық есептерге сәйкес, жаздық бидай дақылдарының 90%-ы Саскачеванда, 79%-ы Альбертте жақсы немесе тамаша жағдайда. Орташа өнімділік жалпы өндірісі 29,1 млн тонна болатын гектардан 36 ц деңгейінде болжанады. Өтпелі қалдық - 31,6 млн тонна. Ішкі пайдалану 8,6 млн тонна деңгейінде болжанады (өсім 2%-ға).

CWRS бидай өндірушісінің орташа бағасы тоннасына 330 канадалық долларға дейін (238 доллар) жетеді деп болжануда. Жалпы алғанда, баға деңгейі солтүстік жарты шардағы егін көлеміне (атап айтқанда Ресейде), Франциядағы жұмсақ бидайдың сапасына, Үндістан мен Қытайдың импорттық сұранысына байланысты болады.

Дурум 252 доллардан

Канададағы қатты бидайдың жалпы егістік алқабы қазіргі уақытта 2,6 млн гектарды құрайды, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 5%-ға және соңғы бес жылдағы орташа көрсеткіштен 12%-ға жоғары. Қолайлы ауа-райы жағдайлары мен зиянкестермен күресудің тиімді әдістері дақылдың оңтайлы дамуын қамтамасыз етті: Саскачевандағы егіннің 93% және Альберттегі 79% жақсы немесе тамаша жағдайда. Нәтижесінде дурум өнімділігінің болжамы гектардан 25 ц-ге дейін көтерілді. Егін жинау кезінде қалыпты жағдайда өндіріс 6,3 млн тоннаға дейін жетеді.

Канадада жаңа маусымда дурумның ішкі тұтынуы орташа деңгейде болжануда, ал экспорт Солтүстік Африкадан, атап айтқанда Марокко мен Туниске күтілетін жеткізілім мен жоғары сұраныстың артуына байланысты 4,8 млн тоннаға дейін өседі деп болжануда.

2024-2025 маусымында Халықаралық астық кеңесі (IGC) Солтүстік Америкада, Түркияда және Ресейде жоғары өнімділікпен әлемде дурум өндірісінің 12%-ға, 35 млн тоннаға дейін өсуін болжайды. Тұтыну 34,4 млн тоннаны құрайды деп болжануда, бұл 2023-2024 маусымынан небәрі 1% артық. Еуропадан, Ресейден және Түркиядан экспорттың қысқаруын ескере отырып, сауданың жалпы көлемі сәл төмендеп, 9,3 млн тоннаны құрайды деп күтілуде.

2024-2025 жылдардағы Саскачевандағы өндірушілердің орташа дурум бағасы тоннасына 350 канадалық доллар (252 доллар) деңгейінде өзгеріссіз қалады.

Арпа 209 доллардан

Канадалық фермерлер биылғы жылы арпаны бұрын ойлағаннан аз септі: астықтың осы түріне бағаның төмендеуіне байланысты жоспарлар өзгерді.

Канада статистикалық басқармасының деректеріне сәйкес, 2024 жылы арпа тек 2 млн 584 мың га егілді, бұл өткен жылмен салыстырғанда 378 мың га (13%) төмен. Егіс алқаптары қысқарған кезде өнімділік өткен жылдан жоғары болжанады - гектардан 36 ц.

Нәтижесінде, 2024/2025 маусымында канадалық арпа өндірісі 8,5 млн тонна деңгейінде болжануда. Бұл құрғақшылықтан зардап шеккен өткен жылмен салыстырғанда 4%-ға және орташа көпжылдық көрсеткіштен 9%-ға төмен.

Ұсыныстың қысқаруына байланысты жалпы ішкі тұтыну азаяды деп болжануда, бұл жемді ішкі пайдалануға қысым жасайды деп күтілуде. Сол сияқты, экспорт қысқарады деп болжануда.

Жемдік арпаның бағасы тоннасына 290 канадалық доллар (209 доллар) болады деп болжануда, бұл 5 жылдағы ең төменгі деңгей.

Жүгері 151 доллардан

Канадалық фермерлер ағымдағы маусымда жоспарланғаннан аз жүгері егді, Өйткені артық ылғалдылық себуге кедергі келтірді. Нәтижесінде жалпы ауданы 1 млн 474 мың га құрады.

Гектардан 103,4 ц болжамды өнімділікпен Канадада жүгері өндірісі 14,9 млн тоннаны құрайды деп болжануда, бұл өткен жылдан сәл төмен, бірақ орташадан 5% жоғары.

Ұсыныс 19,3 млн тонна деңгейінде болжанады. Жемшөпті аз пайдалану арқылы жалпы ішкі тұтыну азаяды деп күтілуде. Экспорт орташа көрсеткіш деңгейінде қалған өткен жылмен салыстырғанда аз ғана қысқарады.

Жүгері бағасы тоннасына 210 канадалық доллары (151 доллар) шамасында болады деп күтілуде, бұл өткен маусыммен салыстырғанда өзгеріссіз.

Күнбағыс 454 доллардан

Канададағы ағымдағы маусымда күнбағыс егістік алқабы былтырғыдан 41%-ға төмен - 24 мың га. Фермерлердің бұл дақылдан бас тартуының себебі майлы дақылдардың басқа түрлерімен салыстырғанда төмен өнімділік болып табылады.

Болжам бойынша орташа өнімділік гектардан 22,2 ц болғанда жалпы өндіріс 51 мың тоннаны құрайды. Өткен жылдың қалдықтарын ескере отырып, жалпы ұсыныс 266 мың тонна деңгейінде болады.

Күнбағыстың орташа бағасы 2023-2024 маусымындағыдан жоғары болады деп болжануда - тоннасына 630 канадалық доллар (454 доллар), аяқталған маусымда 535 канадалық доллар (385 доллар) болды.

Рапс 490 доллардан

Рапстың егіс алқабы осы маусымда 8,9 млн гектарды құрады, бұл өткен жылдан сәл төмен. Дақылдың өнімділігі гектардан 21,2 ц, ал жалпы өндірісі 18,6 млн тоннаны құрайды деп болжануда.

Канадалық рапсқа сұраныс тұрақты болып қалады, ал ішкі өңдеу 11 млн тонна деңгейінде болады деп болжануда.  Экспорт 7 млн тонна деңгейінде тұрақты болады деп болжануда, бірақ егіннің нақты мөлшеріне байланысты ұлғаю немесе азаю бағытында қайта қаралуы мүмкін.

Рапстың орташа бағасы алдағы ауылшаруашылық жылында тоннасына 680 канадалық доллар (490 доллар) деңгейінде болжануда, өткен жылы 705 канадалық доллар (508 доллар) болды.

Зығыр 436 доллардан

Осы маусымда Канадада зығыр егу алаңы 210 мың гектарға дейін қысқарды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 15%-ға аз. Өндіріс орташа өнімділігі гектардан 13ц болған кезде 266 мың тонна деңгейінде болжанады.

Зығырдың жалпы ішкі тұтынуы 91 мың тоннаға дейін қысқарады, ал экспорт 250 мың тоннаға болжанады. Зығыр тұқымының орташа бағасының болжамы тоннасына 605 канадалық долларды (436 доллар) құрайды, бұл өткен жылғы деңгейден жоғары, бірақ тоннасына 710 канадалық доллар орташа бес жылдық көрсеткіштен (512 доллар) төмен.

Ноқат 649 доллардан

Ағымдағы маусымда ноқаттың егістік алқаптары өткен жылы алынған жоғары кірістіліктің арқасында 44%-ға (184 мың гектарға дейін) өсті. AAFC канадалық ноқаттың орташа өнімділігі гектардан 16,9 ц болған кезде жалпы өндірісін 305 мың тонна деңгейінде болжайды, бұл өткен жылдың көрсеткішінен екі еседен астам (142 мың тонна).

Әлемдік жеткізілімдердің өсуіне байланысты орташа баға 1025 канадалық долларға (739 доллар) қарсы тоннасына 900 канадалық доллар (649 доллар) деңгейінде төмен болады деп болжануда.

Жасымық 598 доллардан

Канадалық жасымықтың егістік алқаптары биылғы маусымда былтырғыдан 15%-ға артық, 1,7 млн га. Фермерлердің өсуіне алдыңғы ауылшаруашылық жылындағы рекордтық бағалар түрткі болды. Күтілетін өнімділік гектардан 14,9 ц болғанда өндіріс 2,5 млн тоннаны құрайды.

Канададан жасымық экспорты 300 мың тоннаға, 1,9 млн тоннаға дейін артады. Үндістан субконтинентінен импортқа сұраныс 2023-2024 жылдарға қарағанда бірдей немесе жоғары болады деп күтілуде.

Дегенмен, жасымықтың орташа бағасы (барлық түрлерін ескере отырып) өткен маусымда 1010 канадалық доллар (728 доллар) қарсы тоннасына 830 канадалық долларға (598 доллар) дейін төмендейді деп болжануда.

Айта кетейік, ағымдағы аграрлық маусымның өзекті мәселелерін Қазақстан, Ресей, Ауғанстан, Қытай және Өзбекстанның жетекші сарапшылары 25 қыркүйекте Астанада өтетін AGRICOM бесінші халықаралық конференциясының бейінді сессияларында талқылайды.

Сергей Буянов