Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
2025 жылы Қазақстанда қандай өнім күтілуде
Кеше
Ұзақ мерзімді кезеңге ауа-райын болжау - бұл пайдасыз әрекет, барлық мамандар мойындайды. Жасанды интеллект те, ата-баба белгілері де қазір климаттың өзгеруі жағдайында болжаудың кейбір өміршең модельдерін құру үшін сенімді нұсқаулар бермейді. Сонымен қатар, фермерлер алаңдауда - қазірдің өзінде, сәуір айында бүкіл Еуразия континентінде, Балтықтан Үнді мұхитына дейінгі ауа-райы температуралық рекордты жаңартып отыр. Жазда не болатыны белгісіз, бірақ ең нашар жағдайға - құрғақшылық пен ыстықта дайын болу керек.
Бұл жағдайда қазақстандық аграрийлерге егін егу науқанының басталуы үшін ылғалды күз мен жұмсақ қыстың арқасында жасалған қолайлы жағдайлар факторы аздап оптимизм қосады.
Сонымен, фермерлер жаңа аграрлық маусымға қалай оңтайлы дайындала алады және қандай өнім күтіледі? Оны бірге анықтайық.
Бейне форматындағы шолуды біздің youtube арнамыздан көріңіз:
Ылғал қоры
Қазақстандық фермерлер биылғы маусымда қар ұстаудан жақсы нәтиже алғанын атап өтті: жер қыста қатып қалмағандықтан, көктемгі еріген сулар егістікке сіңіп, ойпаттарға кеткен жоқ. Бұл топырақтың жақсы ылғалдануын қалыптастыруға көмектесті.
Қазгидромет 2025 жылғы егіс науқанының басында топырақтағы ылғал қорын алдын ала бағалауды жариялады. Синоптиктер 2024 жылдың аяғында күздің қатты жауын-шашыны мен қыстың қалыпты температурасы топыраққа қолайлы болғанын атап өтті. Қыста астық егетін өңірлердің негізгі бөлігіндегі қар жамылғысы норма деңгейінде қалыптасты: елдің солтүстігінде бұл 15-35 см, ал Солтүстік Қазақстан және Ақмола облыстарының жекелеген аудандарында - 38-63 см. Қардың еру жағдайлары да оңтайлы болды, өйткені топырақтың қатуы қалыпты, 25-50 см болды. Сәуірдегі жағдайларға келетін болсақ, астық егетін аймақтардағы температура нормадан 1-2 градусқа жоғары болды, бірақ сонымен бірге топырақтың шамадан тыс кебуіне норма шегінде немесе одан жоғары жауын-шашын кедергі болды.
Нәтижесінде, 2024 жылдың аяғы мен 2025 жылдың басындағы қолайлы жағдайлар Қазгидромет мамандарына жаппай егіс науқанының басталуына қарай нормадан 80-ден 100%-ға дейін топырақтағы ылғалдың қанағаттанарлық немесе оңтайлы қорын болжауға мүмкіндік береді.
Мысалы, Ақмола облысында топырақтың метрлік қабатындағы ылғал қоры 150-190 мм, Қостанай облысында - 120-190 мм, Солтүстік Қазақстан облысында - 130-205 мм, Қарағанды облысында - 140-200 мм, Павлодар облысында - 90-150 мм, Шығыс Қазақстан облысында - 160-270 мм деңгейінде күтіледі.
Егіннің мөлшері
Ықтимал егінді дәлірек болжау үшін сарапшылар фермерлерге егу басталардан бірнеше күн бұрын топырақтың бір метрлік қабатында ылғалды өлшеуге кеңес береді. Гектарына 1 центнер астық қалыптастыру үшін топырақта сақталған шамамен 7 мм ылғал немесе вегетациялық кезеңде 15 мм жауын-шашын қажет деп саналады.
Мысалы, егер Қазақстанның негізгі астық егетін өңірлерінің топырағындағы орташа көктемгі ылғал қоры биыл 140 мм-ге болса, онда гектардан 20 ц бидай өнімін күтуге болады; сонымен қатар, егер мамырдан тамызға дейін тағы 75 мм жауын-шашын түссе, бұл гектарға тағы 5 ц қосады. Жалпы алғанда, фермер гектардан 25 ц дейін өнім күте алады, бірақ агротехнологиялар сақталған жағдайда ғана - жоғары сапалы тұқымдарды пайдалану, өсімдіктерді дұрыс қоректендіру және аурулар мен зиянкестерден сенімді қорғау. Агротехнологияның кез келген элементі істен шықса, өнімділік ондаған пайызға төмендейді.
Айналым қаражатының тапшылығы жағдайында топырақтың ылғал қорын көктемгі өлшеу фермерлер үшін де маңызды, өйткені олар ең жақсы әлеуеті бар өрістерді анықтауға және оларға бар назарын аударуға – сол жерге ең жақсы тұқымдарды себуге және тыңайтқыштардың максималды дозасын енгізуге мүмкіндік береді. Бұл жағдайда дәл осы өрістер инвестицияларға жауап береді және максималды нәтиже көрсетеді.
Тыңайтқыштар туралы айтатын болсақ: тағы да, ылғалдың жетіспеушілігін ескере отырып, фермерлер бұл схемаға келді: аммофосты күзде, буларды "қуаттау" үшін қолданған дұрыс, ал көктемде себу кезінде жеңіл еритін сульфоаммофосты қолданған дұрыс.
Бараевтың ұсыныстары
Сәуір айының ортасында Александр Бараев атындағы Астық шаруашылығының ғылыми-өндірістік орталығы көктемгі дала жұмыстарын жүргізу бойынша дәстүрлі ұсыныстарын берді.
АШҒӨО мамандары 2024 жылдың соңы – 2025 жылдың басындағы жағдайды қолайлы деп бағалады. Алайда, егу үшін бірқатар қауіптер атап өтілді. Атап айтқанда, топырақтың ылғалдылығы мен сәуірдің жоғары температурасын ескере отырып, мамыр айының басында арамшөптердің белсенді өсуі мүмкін. Олармен механикалық және химиялық өңдеулермен күресу керек.
Сонымен қатар, өрістерді механикалық өңдеу ылғалды жабуға және жоғары температура жағдайында оның шамадан тыс булануын болдырмауға көмектеседі.
А.Бараев атындағы АШҒӨО Ақмола облысында бидай егуді 14-27 мамыр аралығында өткізуді ұсынады – бұл ылғалға сұраныстың жоғары фазасында дақылдардың шілдедегі максималды жауын-шашынның астында қалуына мүмкіндік беретін оңтайлы кезең.
Соңғысы: үлкен экономикалық тиімділік үшін мамандар фермерлерге бидай монокультурасынан кетуге кеңес береді, соңғы жылдары ауыспалы егіске неғұрлым үнемді майлы дақылдарды (күнбағыс, рапс, зығыр), бұршақ дақылдарын (жасымық, ноқат) немесе пішен шөптерін қосады. Бұл ауа-райының және нарықтың құбылмалылығына барабар жауап беруге мүмкіндік береді.
А.Бараев атындағы АШҒӨО бидайға алқаптардың 60-70%-ын, қалғанын балама дақылдарға беруді ұсынады. Айта кетейік, Ақмола облысының өзінде биылғы жылы жаздық егіс 5,4 млн гектар алқапқа жүргізілетін болады, оның 4,7 млн гектары дәнді және дәнді - бұршақты дақылдарды, 400 мың гектары майлы дақылдарды, 345 мың гектары жемшөп дақылдарын алады. Басқа солтүстік облыстардағы егіс алқаптарының құрылымы ұқсас болады. 2025 жылы Қазақстанда көктемгі егіс 24 млн гектарға жуық алаңда жоспарлануда.
