Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Қазақстанға сүт бойынша импортқа толық тәуелділік қаупі төніп тұр
Қазақстанның сүт бойынша импортқа тәуелділігін 90%-ға дейін тереңдеу қаупі туралы «Ауыл» партиясының бірінші орынбасары Төлеутай Рахымбеков ескертті. Қазіргі уақытта ресми статистика импортқа тәуелділікті 30%-ға бағалайды. Яғни, өңдеуге жылына 1,6 млн тонна сүт түседі, ал шикізат тапшылығы 0,5 млн тоннаны құрайды. Бұл 15% ашытылған сүт өнімдерін, 30% майды, 45% ірімшік пен сүзбе, 55% қойылтылған сүт пен кілегейді импорттауға әкеледі.
Тақырып бойынша оқу: Неліктен мемлекеттік қолдау реформасы Қазақстанның сүт саласын құртады
2017 жылы Төлеутай Рахымбеков (суретте) ауыл шаруашылығы вице-министрі, ал 2021 жылдың тамызынан 2022 жылдың ақпанына дейін ауыл шаруашылығы министрінің кеңесшісі қызметін атқарды. Ол өз қызметінде жеке қосалқы шаруашылықтарды қолдау және шағын ауыл шаруашылығы өндірушілерінің кооперациясы бойынша ұсыныстар әзірлеуге баса назар аударды.
3 желтоқсанда Facebook-тегі жазбасында Төлеутай Рахымбеков екі жылдан кейін, 2025 жылдың 1 қаңтарында, Қазақстан 2020 жылы алған шикі сүттің сапасы мен қауіпсіздігіне ЕАЭО техникалық регламенттерін енгізу бойынша кейінге қалдыру аяқталатынын еске салды. Содан бері бұл мәселеде түбегейлі ештеңе өзгерген жоқ - жеке шаруа қожалықтарының сүті әлі де қатаң талаптарға сәйкес келмейді (сауу аппараттарының, салқындатқыш танктердің және т.б. болуы). Ал бұл дегеніміз, көп ұзамай елдің сүт өңдеу кәсіпорындары шикізат базасының көп бөлігінен айырылады.
Сарапшы ықтимал шығынды қазіргі көлемнен 70%-ға бағалады.
«Шын мәнінде, елде сүт бар. Статистикада өңделген сүттің тек 1,6 млн тоннасы көрсетілгендіктен, мұнда сүт зауыттары алдайды. Мен мұны барлық жауапкершілікпен мәлімдеймін. 2 сүт зауытында 7 жыл жұмыс істеген адам ретінде, Ауыл шаруашылығы министрлігі Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу департаментінің бұрынғы директоры ретінде.
Шын мәнінде, елдің сүт зауыттарында шамамен 4 млн тонна шикі сүт өңделеді. Бірақ өңдеу зауыттары ҚҚС-қа байланысты өз айналымдарының шамамен 60-70%-ын жасырады.
Бұл тек сүт зауыттарында ғана емес, ауылшаруашылық өнімдерін өңдейтін барлық кәсіпорындарда жасалады. Себебі, Қазақстанда ет, сүт, көкөніс, жеміс-жидек, картоптың 80-90%-ын ҚҚС төлеуші болып табылмайтын шағын ШҚ және ЖҚШ өндіреді. Сондықтан ҚҚС төлеу ауыртпалығы қайта өңдеушілерге жүктеледі, олар үшін бұл айналым салығына айналады. Сондықтан қайта өңдеушілер өз айналымының едәуір бөлігін көлеңкелі экономика саласына шығаруға мәжбүр», - деп жазды Төлеутай Рахымбеков.
Тақырып бойынша оқу: Айс компаниясы 2021 жылы сүт фермаларының сауын рейтингін басқарды
Қазіргі жағдайды талдай отырып, сарапшы ҚР вице-премьері – Сауда және интеграция министрі Серік Жұманғаринге ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру мен дайындаудың өркениетті деңгейіне шығуға көмектесу үшін жеке шаруа қожалықтары мен шағын шаруа қожалықтарын қолдауға көбірек көңіл бөлуді ұсынды. Естеріңізге сала кетейік, 2017 жылы қабылданған ҚР АӨК дамыту бағдарламасында ауыл шаруашылығы кооперативтерін құруды мемлекеттік қолдау көзделген болатын. Олардың міндеті салқындатқыш танктер мен жылжымалы сауу аппараттарын сатып алуды субсидиялау арқылы сүт дайындау жүйесін құру болды. Бұл жеке шаруа қожалықтары мен шағын фермерлердің ЕАЭО техникалық регламенттерін орындауына көмектесе алады.
Сондай-ақ, сарапшы салық салу мәселесін шешу қажеттілігіне назар аударды. Атап айтқанда - азық-түлік және тамақ өнімдерінің барлық өндірісін, қайта өңдеуін, өткізілуін, экспортын, импортын ҚҚС-тан босату.
«Бұл арада мемлекет ҚҚС арқылы сұр дилерлер үшін заңға бағынатын сауда және қайта өңдеу кәсіпорындарымен салыстырғанда артықшылықты жағдайлар жасайды», - деп түйіндеді Төлеутай Рахымбеков.
Тақырып бойынша оқу: АӨК дамыту бағдарламаларының құлдырауына кім кінәлі?
Сарапшы бұл міндеттің әлеуметтік аспектісіне назар аударды: оның бағалауы бойынша, бүгінде ауылдың 5,6 млн тұрғыны сүтті өндіруден және өңдеушілерге тапсырудан кіріс алады. Егер 2025 жылы олар өздерін осылай қамтамасыз ету мүмкіндігінен айырылса, оларға бір ғана нәрсе қалады – ақша табу үшін қалаларға бару. Бұл жұмыс қолынан айырылған ауылға да, инфрақұрылымы көші-қон толқынына дайын емес қалаларға да көптеген проблемалар туғызады.
