ҚР-да азық-түлік бағасын тежеу бойынша жаңа жоспар әзірленді
ҚР үкіметі 2022-2024 жылдарға арналған инфляцияны бақылау және төмендету бойынша шаралар кешенін әзірледі. Мақсат - инфляцияны 2025 жылға қарай 3-4% нысаналы дәлізге дейін төмендету, бұл ретте азық-түлік инфляциясы 4,7-5,9% шегінде болады.
2021 жылы Қазақстанда инфляция 8,4% - ға жетті, ал оның өсуі соңғы алты жылда 50% - дан асты. Қаьты қымбаттаған азық – түлік тауарлары-64,6%. Атап айтқанда, сиыр еті – 78,3%, нан-тоқаш өнімдері мен жарма – 66,1%, сүт өнімдері-57,2%, ет және шұжық өнімдері - 61,9% - ға өсті.
Қазақстанда азық-түлік бағаларының одан әрі өсуін мемлекеттік резервтерге сатып алуды ұлғайту, аграршыларды қаржыландыруды кеңейту және ет, көкөніс пен жемістердің жаңа өндірісін іске қосуды қолдау арқылы тоқтатуға ниеттіміз. Қазіргі уақытта ауыл шаруашылығы министрлігінде пысықталып жатқан АӨК субсидиялаудың жаңа жүйесіне ерекше орын бөлінді.
Тақырып бойынша оқу: Ауыл шаруашылығы министрлігі барлық арнайы субсидияларды алып тастауды жоспарлап отыр
Жаңа жоспар фермерлерден ауыл шаруашылығы өнімдерін сатып алуды қаржыландыруды қамтиды. Атап айтқанда, Азық-түлік корпорациясына жем қорын қалыптастыру үшін ауыл шаруашылығы дақылдарын форвардтық сатып алуға республикалық бюджеттен 20 млрд теңге бөлінеді. Кейіннен құс және мал шаруашылығы кәсіпорындарына 200 мың тоннаға дейін жемдік астық сатылады. Сондай-ақ Азық-түлік корпорациясы өңірлер әкімдіктерінің өтінімдеріне сәйкес қарақұмық, күнбағыс, қант және картоп сатып алудың қосымша көлемін қалыптастырады.
Қаржыландырудың "айналым схемасын" және тұрақтандыру қорларын қалыптастыруды ағымдағы жылы 140 млрд теңгеге дейін жеткізу жоспарланып отыр. Бұл ӘМАТ бағасын 6% деңгейінде тежеу және халықты осы тауарлармен төмендетілген бағамен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді деп болжануда. Бұл ретте ірі өндірушілер мен сауда желілері арасында күнбағыс майы, қант, қарақұмық жармасы, жұмыртқа және басқа да өнімдердің бағаларын төмендету және тежеу туралы келісімдер жасалатын болады. Күрт өсу жағдайында ӘМАТ-қа шекті бағалар енгізілетін болады.
Несиелер мен субсидиялар
Көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарына жеңілдікпен несие беру 2022 жылы 70-тен 140 млрд теңгеге дейін ұлғаяды. Аграрлық несие корпорациясы мен ҚазАгроҚаржы АӨК субъектілері үшін несие беру мен лизинг шарттарын жақсартумен оңтайландыруға уәде береді.
Биыл АӨК субъектілерін мемлекеттік қолдау шараларымен қамтуды 1,5 есеге арттыру міндеті қойылып отыр. Субсидиялау тетіктері шағын және орта шаруашылықтарға ашық әрі қолжетімді болады, субсидиялау бағыттары оңтайландырылуда. АӨК-ні технологиялық қайта жарақтандыруды ынталандыру және инновациялар енгізу құралдары жетілдірілетін болады.
Сондай-ақ, өндірушілер үшін қарсы міндеттемелер енгізілуде: олардың ішінде егіс алқаптарын әртараптандыру (егістік иелері үшін), жалпы өнім көлемін төмендетпеу, жерді ұтымды пайдалану жөніндегі талаптарды орындау, еңбек өнімділігін арттыру.
Агрохимия мен тыңайтқыштарды арзандату үшін субсидиялау нормативтерін ұлғайту мәселесі пысықталуда.
Түрлі тауарларды өндірушілерді қолдау шараларының бірі ҚҚС есепке алу әдісін қолдану үшін ҚР аумағында өндірілмейтін өнімді өндіру үшін шикізат пен жиынтықтаушылар тізбесін өзектендіру болады. Сондай-ақ ҚҚС есепке алу әдісімен төленетін импортталатын тауарлардың тізбесі өзектендіріледі. Бір қызығы, 2020 жылдың басынан бастап ҚҚС есептеу әдісімен төлеу, яғни жеңілдетілген салық салу пестицидтерді, асыл тұқымды жануарларды және жасанды ұрықтандыруға арналған жабдықтарды, ірі қара малды импорттау кезінде алынып тасталды. Бұл салалық ұйымдар мен Атамекен палатасының пікірін ескермей жасалды.
Тақырып бойынша оқу: ҚР-да пестицидтер мен мал импорты кезінде жеңілдетілген ҚҚС алынып тасталды
Импортты алмастыру
Басым салалар бойынша жаңа өндірістерді іске қосу мемлекеттік қолдауға ие болады. Атап айтқанда, оңтүстік өңірлерде ерте пісетін көкөністер бойынша егіс алқаптарын кеңейту, жаңа алма бақтарын отырғызу жоспарлануда. Жыл соңына дейін ҚР-да үш ет өңдеу кәсіпорны, жеті құс фабрикасы, балық өсіру бойынша 11 жоба, алты картоп пен көкөніс қоймасы іске қосылады.
Жыл соңына дейін ҚР ішкі қажеттілігін алма – 88%, балық - 80%, шұжық өнімдері - 85%, ірімшік пен сүзбе - 80%, қант - 70%, құс еті-89% қамтамасыз ету міндеті қойылды. 2023 жылы қанттан басқа (80%) осы өнімдер бойынша 100% қамтамасыз етуге қол жеткізілетін болады. ӘМАТ тізбесіне кірмейтін азық-түлік тауарлары өндірісін ұлғайту да болжанып отыр.
Сондай-ақ, биыл 2026 жылға дейін жемшөп өндірісін дамыту жөніндегі Жол картасын іске асыру басталады.
Сонымен қатар, үкімет 1,5-2 айдағы аса маңызды тауарлардың бағасын болжаумен айналысады. Болжау алгоритмі бағалар және баға белгілеуге әсер ететін өзге де факторлар бойынша нақты деректерге: шикізат құнынан бөлшек сауда бағасына дейін негізделетін болады.