Құс фабрикалары жұмыртқа бағасын бекітуге дайын

Фото көзі: архив пресс-службы

Қазақстан жұмыртқа өндірушілер қауымдастығы ел Үкіметіне бірегей ұсыныс жасайды. Өйткені, республикадағы азық-түлік өндірушілерінің ешқайсысы еш уақытта өз өнімдерінің бағасын бекітуге ниет білдірген емес. Ал құс фабрикалары мұны өз еркімен жасауға дайын.

- Біз мұны бір жылға жасауды ұсынамыз, - деді ElDala.kz порталына  Максим Божко (суретте), Қазақстан жұмыртқа өндірушілері қауымдастығының президенті, «Шаңырақ» басқарушы компаниясының тең иесі. - Қазақстанның барлық жұмыртқа құс фабрикалары С2 санатындағы жұмыртқаның бағасын бекітуге дайын. Сөрелердегі өнімдер үнемі қымбаттайды және Үкімет бұл жағдацда не істеу керектігін білмейді. Ал біз шешім ұсынамыз.

Тақырып бойынша оқу: Қазақстанды сұйық тыңайтқыштар жаулауда

Бір ғана талап - сала үшін, бизнес үшін жауап ретінде ағымдағы жылдың қаңтарында басқа ӘМАТ (әлеуметтік маңызы бар азық - түлік тауарлары) арасында енгізілген С1 санатындағы жұмыртқаға бағалық реттеуді алып тастау қажет. Түсіну керек, C2 екінші сортты білдірмейді, бұл атау ғана. Санаттар арасындағы айырмашылық грамдарда. Сапасы, құрамы, пайдалы қасиеттері бірдей.

Құс өсірушілер ұсынған «бекіту» қисыны қарапайым: C2 сорты C1-ге қарағанда жеңіл, шамамен 10%, ал бағасы 20%-ға төмен. Сондықтан тұтынушыға оны сатып алу тиімдірек.

Құс фабрикаларына С1 сортын экономикалық негізделген бағамен сату мүмкіндігін (өндірістің нақты шығындарына сүйене отырып) қайтара отырып, Үкімет пен өндірушілер халықтың күнделікті рационның маңызды құрамдасының қолжетімділігін қолдайды және қамтамасыз етеді.

Он дана үшін 460 теңге

Қазақстанда С2 жұмыртқасының жалпы өндірісі халықтың әлеуметтік осал топтарының (қазақстандықтардың жалпы санынан 5%) 230 млн данаға қажеттілігі кезінде жылына шамамен 800 млн дананы құрайды. Яғни, төрт есеге жуық көлемде қор бар.

- Жалпы алғанда, фермерлер егін жинаған кезде шекті бағаны белгілеген дұрыс және оның бағасын нарық алынған көлем негізінде қалыптастырған, - деді Максим Божко. - Өйткені жұмыртқаның құны, ең алдымен, астық бағасына байланысты. Әзірге біз осы күзде оның қандай болатынын білмейміз, бірақ егер қазіргідей тоннасы 170-185 мың теңге шегінде қалса, жұмыртқаның өзіндік құны туралы айтуға болады. Ал бүгінде ол құс фабрикаларында санатынан тәуелсіз бір жұмыртқа үшін 38 теңгені құрайды. Өйткені өзіндік құн фабрика бойынша орташа есептеледі.

Өзіндік құнға сүйене отырып, құс өсірушілер мемлекет оларға субсидия ретінде уәде еткен 3 теңгені 38 теңгеден шегеріп, фабрикадан С2 жұмыртқасын бір данасына 35 теңгеден беруге дайын. Тәжірибе көрсеткендей, тарату және бөлшек сауда желілері әрқайсысы 15% үстеме қосады. Сонымен, сөредегі қорытынды баға он жұмыртқа үшін 460 теңге болады - бұл науаларда 30 данадан(Пластик немесе картон қаптамада 10 данадан бағасы 510 теңге болады, себебі контейнердің өзі 50 теңге тұрады).

- Бұл баға жыл бойы тұрақты болады, біз бұған кепілдік беруге дайынбыз, - деп толықтырды Максим Божко. - Бұл - біздің ұсынысымыздың бірегейлігі.

Ауыл шаруашылығы министрлігі С2 бағасын бекіткеннен кейін оған халықтың сұранысы күрт артады деп қорқады. Жұмыртқа өндірушілер қауымдастығы олай болмайтынына сенімді. 40-50 теңге айырмашылығына байланысты сатып алушылар әдеттегі С1 немесе С0 санатындағы жұмыртқадан бас тартпайды. Сонымен қатар, бүгінде дәл осы С2 санатындағы жұмыртқа экспортқа жөнелтіледі. Ішкі сұраныстың өсуімен өндірушілер оны жергілікті нарыққа бағыттайды.

- Сондай-ақ, қазақстандық құс фабрикалары 2020 жылдың күзінде ҚР-да құс тұмауы тұтанғанға дейін болған өндіріс көлемін толық қалпына келтіргенін атап өту қажет, - деп ескертті Максим Божко. - 2022 жылға болжам бойынша құс фабрикалары 3,7-ден 4 млрд-қа дейін жұмыртқа өндіреді, бұл халықтың осы өнімге деген ішкі қажеттілігін толық жабады.

Сонымен қатар, статистика мәліметтері бойынша, жеке қосалқы шаруашылықтарда жылына 1 млрд-тан астам жұмыртқа өндіріледі.

Бизнес құрылымы

Жұмыртқаның мөлшері құс жасына, тұқымына, азықтандыру рационына байланысты. Жұмыртқа санаты - оның салмағы. МЕМСТ сәйкес C2 - 45-55 грамм, C1 - 55-65 грамм, C0 - 65-75 грамм.

Бұл ретте әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының қоржынындағы өнімдердің басқа түрлерінің ерекшелігі - оларды өндіруді тоқтата тұруға немесе түрін өзгертуге болады, мысалы, ұн сорты, сүт пен сүзбенің майлылығы, көкөністердің мөлшері, нан түрлері және т.б. Құс шаруашылығы бұдан сақтандырылған, сондықтан өндірушілер өз қалауы бойынша жұмыртқаның «арзан» санатын шығару көлемін кенеттен азайта алмайды.

- Технологияда С2 санаты әрдайым болады және ешқайда кетпейді, - деді «Жас-Қанат 2006» компаниясының бас директоры Қайрат Маишев (суретте). - Балапан бірден ересек мекиен бола алмайды. Бұл - биология. Сондықтан С2 ешқайда кетпейді. Және ол құс шаруашылығының бүкіл тарихында әрқашан С1-ге қарағанда арзан болды. Бұл - экономикалық модель. Ірі жұмыртқаны әділ бағамен сату керек, оны өзіндік құнынан төмен беру мүмкін емес.

Тақырып бойынша оқу: Қазақстанда картоп қымбат көкөніске айналады

Қазақстанда жұмыртқа өндірісінің құрылымы мынадай: С2 санаты жалпы көлемнің 20%-ын, С1 - 50%-ын, тағы 30%-ын премиум С0 алады. Қазіргі жағдайда мемлекет жұмыртқа өндірушілері бизнесінің 50%-ын бақылайды, іс жүзінде оларды кірістерді шығындармен салыстыру мүмкіндігінен айырады. 

- Кез келген бизнес пайда табу үшін құрылатыны түсінікті, - деп қосты Қайрат Маишев.- Бұл кәсіпорынның жарғысында нақты жазылған. Бізден сұрамай: «Бағаны сақтаңыз» дейді. Бізде пайда төмендеп, өндірісті қысқартуға, нарықтан кетуге мәжбүр болып отырмыз. Ал орнына не? Жоғары бағамен импорт келеді. Қазір біз ақша таппаймыз, минусқа кетеміз. Әрі қарай қалай болады? Өйткені бизнеске көп қаражат жұмсалды! Сондықтан бізге нарықтық әдісті қолдануды сұраймыз.

Валентин Шипунов