Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Астық одағы күнбағысқа экспорттық баж салығын жоюды ұсынды
26 сентября 2024
Қазақстанның Астық одағы биылғы маркетингтік жылы күнбағыс тұқымына экспорттық баж салығын жою немесе ең төменгі деңгейге дейін түсіру керек деп талап етеді. Одақ өз ұстанымын, біріншіден, күнбағыс тұқымдарының бағасының төмендеуімен негіздейді. Екіншіден, фермерлер қатарынан екінші қиын жылды бастан кешуде, жауын-шашынның көптігіне байланысты бидайдың сапасы жоғалады және фермерлерге маусымды пайдамен аяқтауға көмектесетін майлы дақылдар тобы ғана.
25 қыркүйекте Астанада өткен AGRICOM астық конференциясында күнбағыс тұқымына экспорттық баж салығы тақырыбы қайта көтерілді. Баждардың қолданылу кезеңінде Қазақстанда күнбағыс майы өндірісі өсті, жаңа қайта өңдеу өндірістері іске қосылуға дайындалуда. Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы өндірушілерінің табысы төмендеді, өйткені май өңдеушілер қазақстандық тұқымды сатып алу бағасын күрт төмендетті. Фермерлер ел ішінде де, экспортқа да арзан сатуға мәжбүр.
Астық одағының төрағасы Нұрлан Оспанов экспорттық бажды оның қолданылу сәтінен бастап бірқатар факторлардың өзгеруіне байланысты қайта қарау қажет деп санайды.
- Есептеп көрейік: күнбағыс тұқымының бағасы тоннасына 240-260 мың теңге болған кезде тоннасына 100 еуро мөлшерінде баж салығы енгізілді, - деді Нұрлан Оспанов AGRICOM аясында өткен баспасөз мәслихатында. - Бүгінгі таңда баға ең жақсы жағдайда 190 мың теңге. Бұл баж салығын бағаның өзгеруіне пропорционалды түрде азайту әділетті дегенді білдіреді. Объективті түрде, бүгінде баж 100 еуродан төмен болуы керек.
Сондай-ақ, биылғы аграрлық маусымның шарттарына да назар аудару қажет. Көптеген ауылшаруашылық дақылдары бойынша өндірушілер ең төменгі табыстылықпен, нөлде немесе мүлдем шығынмен жұмыс істейді. Тұтастай алғанда, шаруашылыққа тиімділікті майлы топ, ең алдымен, күнбағыс бере алады. Бірақ экспорт кезінде әр тоннадан 100 еуро алынса, фермердің кірісі де алынады.
- Егер бұл жыл әдеттегідей болса, біз баж салығын бағаның төмендеуіне пропорционалды түрде азайтуды сұрар едік. Бірақ астық өндірушілердің кірісі екінші жыл қатарынан төмендеп келеді. Сондықтан, егер астық өндірушілерді қолдағыңыз келсе, кем дегенде осы жылға баж салығын жоюды сұраймыз. Өйткені, фермерге бұл табыс қаржы ұйымдарымен – АНК, ҚазАгроҚаржы, банктермен, ресурстарды – тұқым, тыңайтқыш, ӨҚҚ және т.б. жеткізушілермен міндеттемелер бойынша төлеу үшін қажет. Бүгінгі таңда ауылшаруашылық тауар өндірушісіне бұл ақша бәрінен де көп қажет.
Осыған байланысты Астық одағы вице-премьер Серік Жұманғарин мен ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаровқа күнбағыс бажын бірлесіп талқылауды сұрады. Бұл ретте салалық ұйымдар астық өндірушілердің кірістерін жоғалтуға әкелмейтін нарықты реттеуге қатысты ымыралы шешімдерді іздеуге дайын.
Биыл Қаржы министрлігі бидай мен арпаға экспорттық баж салығын енгізуді ұсынды. Бірақ өндірушілер мен салалық одақтар үкіметті мұндай шешімнің теріс әсеріне сендіре алды. Агробизнестің ұстанымын «Атамекен» ҰКП мен Серік Жұманғарин қолдады. Сондықтан, Нұрлан Оспановтың айтуынша, бұл мәселе күн тәртібінен алынып тасталды.
Қазақстанның Астық одағы талдау комитетінің басшысы және «Северное Зерно» компаниялар тобының құрылтайшысы Евгений Карабановтың ақпараты бойынша, Қазақстан 2023-24 қыркүйек-шілде айлары аралығында 164,6 мың тонна күнбағыс тұқымын, оның ішінде 153,7 мың тоннасын Қытайға және 7,1 мың тоннасын Өзбекстанға экспорттады. Бір жыл бұрын сол кезеңде шетелге сату 283,8 мың тоннаны құрады, оның 181,4 мыңын Қытай және 85,3 мыңын Өзбекстан сатып алды. Орташа алғанда, 2018/19-2022/23 МЖ аралығында бес жыл ішінде күнбағыс тұқымының экспорты 312,2 мың тоннаны құрады.
Күнбағыс тұқымын өндіруге келетін болсақ, ол жоспарлы түрде өсіп келеді, өйткені дақыл соңғы жылдары жоғары табыстылық әкелді. 2021 жылы елімізде күнбағыс дақылдары 958,5 мың га, 2022 жылы – шамамен 1 млн 091 мың га, 2023 жылы – шамамен 1 млн 178 мың га, 2024 жылы – 1 млн 287 мың га болды. Ағымдағы жыл күнбағыс өсіруге қолайлы, Астық одағының мәліметтері бойынша орташа өнімділік гектардан 14,5 тонна, соңғы жылдары орта есеппен гектардан 12-13 ц болды. Өндіріс көлемі алдын ала 1 млн 815 мың тоннаға бағаланады.
